Holl Pohl

Verein, dä dat Platt van Borbeck on drömmerömm, dat Borbecksche, on olle Gebrüke pleegen dee
Plattdütsche Gemeinschopp
Holl Pohl
Grünnong: 06.10.1940
Enne: 1984
Metglier: ca. 90 (1940 bi dä Grönnong)
Ort: Reumberg, Delfken
Dreppponke: „Zum Reuenberg“(van 1940 aff)
„Nothoff“
Themen: Plattdütsch, Gebrüke
Vösitters
1940-1951 Hennok Hüsgen
1951-1958 Jupp Niggemeier
1958- Friedel Lambrecht
-1981 Hennok Schürks
Protektors (Ehrenvösitters)
1940-1951 Hämann Hagedorn
Hennok Hüsgen
Ehrenmetglier
Willi Schlüter
Fritz Kölle

Dä Plattdütsche Gemeinschopp Reuenberger Pohlbürger „Holl Pohl“ woor en Verein, dä dat Platt van Borbeck on drömmerömm, dat Borbecksche, on olle Gebrüke pleegen dee. Heeme woor op'n Reumberg em Stadtdeel Essen-Delfken.

Geschichte ännern

Dä Frönne Hennok Hüsgen, Gerd Dauk, Wilm Kalmund jun. on Fritz Kölle kroppen oft met Nobern binehn: Et word gesungen on ook ne plattdütsche Theatergruppe gebellet (geföhrt van Fritz Kölle). Düsse Dreppen hadden dä Veer so leiw gewonnen, dat se sik Gedanken gemaakt häwwen, dat Ganze noch te vädeipen: Se entschlotten sik, dä Lüe antesprecken tau ne Väsammlong, ömm op'n Reumberg ne Gemeinschopp vanne Pohlbörger (as 1908 en Oll-Essen on 1925 en Steele) te starten. Op'n Erntedankfess am 6. Oktober 1940 woor et dann sowiet: Et word bi Kalmund (Gasshoff „Zum Reuenberg“) „Holl Pohl“ gegrönnet. Ass Protektor word dä reumbergsche Heemedichter Hämann Hagedorn hentaugetrocken. Hüsgen word dän erssen Baas. Holl Pohl, dat heet: Holl fass, watt‘e hass.

Hagedorn hätt vö dän Verein dat „Pohlbörgerlied“ (Opn Reuenberg do se wi te hus, Melodie: Die Luft geht froh und frisch) gewidmet, watt tau dän Dreppen gesongen word.

Et word utgemakt, jeden erssen Soterdag em Monat öm 20 Uhr ne Väsammlong aftehollen, anschlutend gemütlich Bienensihn. Bi dä Dreppen word blos de plattdütsche Sprooke gekallt.

Dobi Koffi te drinken woor aanfangs nech so lichte, do motten en dä Kriegstied jeder van sine Brodkarten watt affgewen. 1941 koom noch dä Vöschlag dat traditionelle Dicke-Bohnen-Etten te maaken. Mä dat gong wegen dän Krieg gaanech. Met'n Brezelkloppen/-schlohn (olle Bruuk vö ne godde Ernte) woor et ook so: Dä Bäcker konn nech Brezel backen, weil hä keen Mehl dofö hadde. Van Enne 1942 aff woor wegen dän Bombenkrieg ook kenn Bienensihn mä te maaken.[1]

Wie groot dä Nöchte tüschen Verein on Nationaalsozialismus woor, es nech ganz kloor. Te seihn am Beispirl Hagedorn: En dä Nazi-Tied woor dä ersse Vereinsprotektor en dä NSDAP-Gauleitung Essen Fachschaftsleiter vö Lyrik on „Gaufachberater für Mundart“. Deels word dä plattdütsche Sprookpleege awer ook as "Deckmantel" onner dän Eindruck vanne nationaalsozialistischen Gleichschaltung geseihn (as ook dä waddische Komm-Omend).[2] Walenciak, enn chrisslichen Gewerkschafter on CDU-Politiker, dä kott no dä Grönnong Holl-Pohl-Metglied gewooren es, säggen so laater: „Der Rektor und Dichter Hermann Hagedorn war die führende Kraft in diesem Verein. Die Mitglieder waren meist Bergleute vom Reuenberg. Hermann Hagedorn hatte das Vögelchen auch auf der Jacke, aber er hat sich nicht weiter nationalsozialistisch betätigt. Dadurch hatten wir Schutz vor den Nazis, denn wir wussten ja, dass wir gegen die Nazis nicht ankonnten. Wer sich wehrte, wurde verdroschen, eingelocht und dergleichen. Dadurch, dass unser Vorsitzender PG war, waren wir schon ein bisschen abgesichert“[3]

No dem Krieg koom nejet Lewen enne Gemeinschopp. On watt wegen dä twedden Weltkrieg unmöglik woor, konn nu gemaakt wären: Höheponke vanne Gemeinschopp wooren Fasselowend met Elwerroot on Büttenreden (siet 1948), dä Mooderdag, dat jährlich Sommerfess, dat Grönnongsfess met Brezelschlohn (wä dat lesse Stücksken ronner gehaalt hätt, word Brezelkönig/-in vö dat kommende Johr) em Oktober on dä Wiehnachtsfier.

1951 koom dä Nachricht op'n Reumberg, dat völle plattdütschen Vereine em Ruhrgebiet sik ennen Väband grünnen wolln. Hüsgen nohm an dä Grönnongsväsammlong am 16. Juni 1951 en Essen-Burgollendörp deel. No dä selws gegawden Satzongen word nun dä Väband en Stadtväbänne on Kringe tesammen geholln. Et gaff jährlich Pohlbörger-Väbandsdage on -fesse. Väbandstiedong woor siet 1954 "Dä Pohlbörger", wo ook Manket vanne Gemeinschopp - Tekste van Hermann Hagedorn, Willi Schlüter on August Roth („August vom Reuenberg“) - gebrach wodden es.

Van 1951 aff büs 1958 woor Jupp Niggemeier Baas. Hä haa ook dä Idee vö Hagedorn, dä 1951 sterwen, een Gedenksteen („Hagedornstein“) bi Nothoff te setten. No Monate Wullackerie word dat Werk em Auguss 1952 ingeweiht. Direck dobi lett vandaach enn Busholleponk, dä dono sinen Namen dreech (143: „Hagedornstein“).

Em Johr 1958 hätt dän Baasposten dann Friedel Lambrecht öwernommen. Hä regten 1959 dat Schriewen vanne Vereinschronik aan, dä van August Roth - domols dä ersse Dahlschriewer - en Aangriff genommen word. Ook word op sin wirken 1961 ne Jugendgruppe gegrönnet on 1962 ne „Frauenwartin" (dä ersse woor dä Pohlbörgersche Maria Kleinemeier) beraupen.

Holl Pohl hätt 1977 wegen Metglierschwond entschlotten, dem Väband nech mä angehörn te wolln. 1984 es dä Verein dann ganz vanne Beldfläche väschwonnen.[4][5]

Fautnoten ännern

  1. August Roth: Reuenberg’s Volksseele singt! (Vereinschronik). Essen: Selbstverlag.
  2. Petra Treiber (08.06.2022): Auf ein Stelldichein mit der Heimatsprache Waddisch. In: WAZ-Online
  3. Bernhard Parisius (1984): Lebenswege im Revier. Erlebnisse und Erfahrungen zwischen Jahrhundertwende und Kohlenkrise erzählt von Frauen und Männern aus Borbeck. Essen: Henselowsky, S. 131-132
  4. Berthold Proschaska (2009): Reuenberger Pohlbörger 1950. In: Borbecker Beiträge 25 (2), S. 64–66.
  5. Andreas Koerner (2021): Holl Pohl am Reuenberg. Essen. In: Borbecker Beiträge 37 (2), S. 56 60.