Kelkblatt

En Kelkblatt oder Sepalum (Mehrtahl Sepalens oder Sepala) is en Blatt ut de buterste Blötenhüll. De gifft dat blot man in Blöten vun Planten, de to de Todecktsadigen torekent weert. All Kelkblöer tosamen weert Kelk oder Calyx nömmt. Vun Kelkblöer warrt blot bi „unlieke Blötenhüllen“ snackt, wenn de Blötenhüll updeelt is in Kelk un Kroon. Wenn all Blöer vun de Blötenhüll liek sünd, denn heet de Blötenhüll en Perigon.

Schema vun en Blöte mit Fruchtknotten unnen an: Kelkblöer (2) un Kroonblöer (3) sünd tosamen de Blötenhüll

Wie de Kelkblöer upboot sünd un wo se for tostännig sünd

Kelkblöer sünd meist groff un gröön. Normolerwiese sünd se, de Aart na, Loofblöer oder Hoochblöer. De Kelk hett de Upgave, de Blöte to schulen, so lang se noch en Knuppen is. Wenn de Knuppen wassen deit, denn wasst de Kelkblöer krumm up’nanner to un röögt sik gegensiedig an. Dör lüttje Tähne oder Haare oder dör en Schutzhuut sünd de Kelkblöer faken tohopen backt. Ehr Rand is meist een over’n annern schaven. So könnt de Blötendeele, de in de Knuppen wassen doot, noch beter schuult weern. De Kelkblöer stoht meist een gegen dat annere over, man bi wat ollerhaftigere Plantenfamilien könnt se ok spiralhaftig an’n Steel wassen. So is bi de Dilleniaceae oder ok bi de Bugönnjen. Man de Kelk kann siene Funktschoon ok ännern. So kann he, wenn de Frucht riep is, helpen, de Saat ut to streihen. Bi de Korfblomen is de Kelk ummuddelt to en Haarkranz, dat is de so nömmte Pappus. He kann an Deerter anbacken oder vun den Wind hoochböört un wegpuust weern. De Kelk kann avers ok de Funktschoon vun de Kroon overnehmen un sik dick maken un wat vorwiesen. Dat passeert meist blot, wenn de Kroon denn wat minner warrt, as bi de Proteaceae. Denn warrt de Kelk, as de Kroon (corollinsch). Bi de Bessenheid is dat ok so. Dat gifft en Reeg vun verwandte Plantengruppen, dor sünd de Kroonblöer un de Kelkblöer, mol mehr, mol minner, tohopenwussen. So is dat bi de Kaktusplanten (Cactaceae) oder bi de Bugönnjen (Paeoniaceae).

Historie

De Begreep Sepalum is vun Necker 1790 ganz allgemeen for Blöer ut de Blötenhüll bruukt wurrn. He sä, dat weer en Kunstwoort, dat hernahmen weer vun dat ooldgreeksche Woort skepe = Deeke, Hülle. Tominnst vun A. P. de Candolle 1813 af an warrt dat Woort so bruukt, as dat hüdigendags begäng is. Dat latiensche Woort calix is al vun Plinius den Öllern up hüdige Aart bruukt wurrn. Leonhard Fuchs hett calyx 1542 ok meist so bruukt, as wi dat hüde doot. Jungius 1678 un Ray 1682 nömmt den Kelk Perianthum, wat passen deit, vunwegen dat man dormols de Meenung weer, de Blöte, dat weer an un for sik de Kroon. Vun Tournefort 1700 af an steiht de hüdige Bedüden vun Calyx fast.

Literatur

• Gerhard Wagenitz: Wörterbuch der Botanik. 2. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Berlin 2003. ISBN 3-8274-1398-2, S. 54, 293 f.
• M.A. Fischer, K. Oswald, W. Adler: Exkursionsflora für Österreich, Liechtenstein und Südtirol. Drüdde Uplage, Land Oberösterreich, Biologiezentrum der OÖ Landesmuseen, Linz 2008, ISBN 978-3-85474-187-9, S. 93f
• Peter Leins: Blüte und Frucht. Morphologie, Entwicklungsgeschichte, Phylogenie, Funktion, Ökologie. E. Schweizerbart'sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart 2000. ISBN 3-510-65194-4, S. 38-42
• Arthur J. Eames Morphology of the Angiosperms. McGraw-Hill, New York 1961. (ohne ISBN), S. 88-90