Martin Karplus
Martin Karplus (* 15. März 1930 in Wien) is en US-amerikaansch theoretischer Chemiker vun öösterrieksch Herkunft. An' 9. Oktober 2013 wurr hüm gemeensam mit Michael Levitt un Arieh Warshel „för de Entwicklung vun Multiskalenmodellen för komplexe chemische Systeme“ de Nobelpries för Chemie tospraken.
Leven ännern
In Wien boren – Familie Karplus hörr to dat jöösch Grootbörgerdom – verbroch Martin Karplus sien Kindheit mit sienVader, den Koopmann Hans Karplus (3. September 1898–1. September 1971), sien Moder Lucie Isabella Karplus, borene Goldstern (12. März 1900–19. März 1967) un sien 1927 boren Bröer Robert (later theoretischer Physiker un Physiklehrer an de Universität Berkeley) in' 19. Wiener Gemeendbezirk, in de tüschen de olt Wienhaueröört Sievering un Unterdöbling liggen Paradisgasse, wo man up Nr. 57 wahnen dee.[1]
Tonächst seech dat so ut, dat he Mediziner wurrn sull: Sien Grootvader vun Vadersiet weer de Neurophysiologe un Perfesser an de Universität Wien Johann Paul Karplus, verheiraadt mit Valerie von Lieben, Dochter vun Anna von Lieben un Süster vun Robert von Lieben, den Utfinner vun de Elektronenröhre as Verstärker; dat Ehepaar Karplus wahn in' Palais Lieben-Auspitz gegenöver der Universität Wien. Martin Karplus sien Grootvader vun Modersiet, Samuel Goldstern, bedreev de so nömmt Fangoheilanstalt, en vun de bekanntst Wiener Sanatorien.[2]
Nah den „Ansluss“ vun Öösterriek an dat natschonalsozialistisch Düütsch Riek, 1938, wurr sien Vader en paar Maand inhafteert, um de Familie dat Vermögen afpressen to können. Sien Moder is mit Martin un sien Bröer Robert Karplus över de Swiez in de Vereenigt Staaten flücht, wo de Familie (mit den Vader) an' 8. Oktober 1938 indrapen dee.[3] Karplus is siet sien Gebort öösterrieksch un dör Inbörgern US-amerikaansch Staatsbörger.[4]
In den USA studeer Martin Karplus af 1947 an de Harvard University Chemie un kreeg 1950 den Grad B.A.. Nah den Wessel an dat California Institute of Technology hett he in de Arbeitsgrupp um den lateren tweefacken Nobelpriedräger Linus Pauling 1953 sien Doktertitel Ph. D. maakt. Van 1953 bit 1955 ahett he in' Rahmen vun en Postdoc-Upenholt bi Charles Coulson an de Oxford University. 1955 wurr he Instructor un later Associate Professor för Physikalische Chemie an de University of Illinois un 1960 wurr he Associate Professor un later Perfesser an de Columbia University.
Siet 1966 is Karplus Perfesser an de Harvard University un övernehm dor 1979 den Theodore-William-Richards-Lehrstohl för Chemie. Siet 1995 is he ok Perfesser an dat Institut de Science et d'Ingénierie Supramoléculaires (I.S.I.S) vun de Universität Louis Pasteur (Universität Straßburg I) in Frankreich.[5][6]
1972/73, 1974/75 und 1980/81 weer he Gastperfesser an de Universität Paris, 1980/81 un 1987/88 an dat College de France.
Neben sien wetenschaplich Tätigkeit is Karplus en passionierter Fotograf. All wiels sien Studientiet un later wiels Vördragsreisen in Latienamerika, China un Japan hett he Landschapen un Straatenszenen fotografeert. In' Sömmer 2013 wurr en Utwahl dorut ünner den Titel „Martin Karplus, la couleur des années 50“ in de Bibliothèque nationale de France utstellt.[7][8]
Karplus is siet 1981 verheiraadt un hett dree Kinner.
Arbeiten ännern
De Arbeiten vun Karplus sünd wichtig Bidrääg up dat Rebeet vun de physikalischen Chemie. Besünners wichtig sünd de Arbeiten in' Bereich vun de NMR-Spektroskopie, de chemisch Dynamik, de Quantenmechanik un de Moleküldynamik-Simulatschoon vun biologischen Makromolekülen.
Sien bekanntste Arbeit is de Karplus-Betrecken de in de NMR-Spektroskopie die Abhängigkeit der Kopplungskonstante vom Diederwinkel zwischen den koppelnden Kernen beschreibt.
Tosommen mit Andrew McCammon un Bruce Gelin publizeer he de eerste Moleküldynamik-Simulatschoon vun en Protein, den Bovine Pancreatic Trypsin Inhibitor (BPTI). Sien aktuelle Forschensinteressen gellen de de Simulatschoon vun biologisch interessant Moleküle un de Wiederentwickeln vun dat CHARMM-Computerprogramm.
Utteknungen (Utwahl) ännern
- 1965 Fresenius Award
- 1967 Harrison Howe Award vun de American Chemical Society
- 1987 Irving Langmuir Award
- 1993 Theoretical Chemistry Award vun de American Chemical Society
- 2004 Linus Pauling Award
- 2011 Internationaler Antonio-Feltrinelli-Pries
- 2013 Nobelpries för Chemie
He is Liddmaat vun de National Academy of Sciences, de American Academy of Arts and Sciences un de Königlich Nedderlannsch Akademie vun de Wetenschapen.
Born ännern
- M. Karplus: Spinach on the Ceiling. A Theoretical Chemist’s Return to Biology. In: Annual Review of Biophysics and Biomolecular Structure. Band 35, 2006, S. 1–47
Enkeld Nahwiesen ännern
- ↑ Lehmann's allgemeiner Wiener Wohnungs-Anzeiger, Utgaav 1938, Band 1, S. 567 (= S. 583 vun de digitalen Dorstellen)
- ↑ Georg Gaugusch: Wer einmal war – Das jüdische Großbürgertum Wiens 1800–1938, Amalthea, Wien 2011, ISBN 978-3-85002-750-2, S. 1358–1367
- ↑ Klaus Taschwer: Gemischte Gefühle für die Geburtsstadt Wien, Websteed vun dat Daagblatt Der Standard, Wien, 9. Oktober 2013
- ↑ Höchste Ehrung: US-Forscher Warshel, Karplus und Levitt erhalten Chemie-Nobelpreis 2013 Spiegel Online, Websteed vun dat Nahrichtenmagazin Der Spiegel, Hamburg, 9. Oktober 2013
- ↑ Universität Straßburg/I.S.I.S: Laboratoire de Chimie Biophysique: Martin Karplus (afropen an' 9. Oktober 2013)
- ↑ Alain Beretz, président de l'université de Strasbourg et Alain Fuchs, président du CNRS félicitent Martin Karplus, prix Nobel de chimie 2013 (afropen an' 10. Oktober 2013)
- ↑ Der Standard: Gemischte Gefühle für die Geburtsstadt Wien, 9. Oktober 2013
- ↑ Bibliothèque nationale de France: Exposition: Martin Karplus, la couleur des années 50, 2013