Slott Gripsholm
Dat borgähnliche Slott Gripsholm an den See Mälaren in dat sweedsch Mariefred in de Gemeend Strängnäs wurr 1537 van Gustav I. Wasa baut – an de Stäe van en Borg ut dat Johr 1380. In dat Slott is hüüd de Staatliche Porträtsammlung mit en van de umfangrieksten Sammlungen van Porträtteknungen ünnerbrocht. Se umfaat mehr as 2000 Gemälde. Dat Slott us siet 1935 as Byggnadsminne inschreeven un ok as sweedsch Rieksinteresse.[1]
In den düütschen Spraakruum wurr dat vör allen dör den Roman van Kurt Tucholsky, Schloß Gripsholm bekannt.
Geschichte ännern
Gripsholm wurr 1383 as Borg van den sweedschen Rieksraat un Grootgrundbesitter, den Truchsess Bo Jonsson ut dat Adelsgeslecht van de Grip, upricht. He harr eenige Göder in de Gegend um Mariefred köfft un leet doruphen en Borg in strategisch günstig Laag up en lütt Eiland (sweedsch: holme) bauen. De Burg wurr up den Grund van dat Hoffgoot Näsby upricht, nahdem Jonsson dat 1379 köfft harr. 1381 wurr de Borg, vermootlich de Vörgängerin, to’n eersten Mal in en Oorkunn nöömt. Nah den Dood van Jonsson in dat Johr 1386 hett de däänsch Königin Margarethe I. tüschen 1402 un 1404 van sien Nahkommen de Borg erwurben un hett se samt de Lännerreen tüschen 1423 un 1446 Graf Hans von Ewersten as Pand överlaaten. Ewersten hett den düütschen Vogt Hartvig Flögh, insett, um de ümliggend Göder to verwalten. 1434 hett Flögh de Borg allerdings in Brand sett, nahdem de Nahricht van den Buurnupstand in’n Toog van den Engelbrekt-Upstand de Runn maken dee. Nah den Brand wurrn de Holtbauten van de Borg wedder upbaut un de Borg bleev noch bit 1472 in‘n Besitt van de Kroon.
Dornah hett Sten Sture de Öllere de Borg köfft, hett se utbaut un tosätzlich befestigt. 20 Johr later, 1498, hett he de Borg de dat dicht bi liggend Kloster, de Kartause Marienfred, dat he fief Johr tovör stifft harr, schunken. Dit Kloster weer sowohl dat letzte, dat stifft wurr, as ok dat eerste, dat 1525 weer van de Kroon intrucken wurr.
In dit Johr hett Gustav I. Wasa de Verleggen van sien stännigen Wahnsitt nah Gripsholm beslooten un leet ut dissen Grund dat Slott utbauen, aber ok to en Festung uprüsten. De bedüüdendst Ännern weer de Anbau van de veer mächtigen Toorns, deren Butermüern bit to 4 m dick sünd. Gustav sülvst hett in een van de Toorns wahnt. En Deel van de olt Müern is hüüd noch in de Vörborg to finnen.
De eersten Arbeiten an den Slottkomplex weern 1544 afslooten un wurrn van Henrik von Cöllen un Fredrik Nussdorffer leit. Ut Mangel an Baumaterial leet Gustav dat Kloster Vårfruberga, dat in de glieker Gemeend leeg, inrieten. Nah sien Dood wurr de Slottbau mit lang Ünnerbreeken van Erik XIV. wiederführt. As Verteidigungsborg weer dat Slott all dormals nich to gebruuken, af un to hett man dat aber as Gefängnis bruukt.
Erik leet dor sien Bröer Johann III. van 1563 bit 1567 mitsamt sien Fru Katharina Jagiellonica fastsetten. Ut disse Grund sünd ok deren beid eerst Kinner dor boren. 1571 leep dat umgekehrt – Johann hett sien afsett Bröer Erik mit Familie up dat Slott fastsett. An’n 13. Juni 1573 wurr Erik van Gustav Wasa sien Söhn Karl, den lateren König Karl IX., offiziell wegen notwennig Deckenreparaturen ut de Fangenschap haalt. Tietwies seeten bit to 35 Straaffangene up Gripsholm in‘t Gefängnis oder Arrest.
Van 1592 bit 1600 wurrn ünner Karl de Riekssaal baut un de Borggebäude umgestalt. Van 1632 bit 1640 hett Maria Eleonora von Brandenburg, de Königinwittfru van Gustav Adolf, in dat Slott leevt. 1690 wurr de Königinnenflögel upricht. 1773 wurr dat Slott dör König Gustav III. umgestalt un en eerst Theater dör Carl Frederik Adelcrantz baut. Erik Palmstedt hett dat all 1781 bit 1783 nee baut.
De letzten groot Restaurierungen un Umbauten funnen ünner Fredrik Lilljekvist in den 1890er Johren statt. Dormals hett man versöcht, all Veränderungen af etwa 1600 rückgängig to maaken, kunn aber nah düchtig Protesten (ünner annern van Verner von Heidenstam) de gröttsten Veränderungen un Afrieten denn aber doch nich dörführen. As gröttste Veränderung kann de kumplette Neemaaken van dat dart Bövergeschoss ansehn wurrn. In den binneren Borghoff wurrn de olt Malereen dör en nee Renaissancedekor ersett. De Debatte um disse Restaurierung weer gliebedüüdend mit dat Enn’ vun de historiseerend Phase van de sweedsch Kulturdenkmalpleeg, de all ünner annern de Dome van Lund un Uppsala to’n Opfer fullen weern.
Wiedere königliche Slötter ännern
Neben dat Slott Drottningholm kann man en Reeg vun wiedere königlich Slötter ankieken: Dat Stockholmer Slott (Amtssitt van den König), Slott Drottningholm, Slott Rosendal, Slott Rosersberg, Slott Strömsholm, Slott Tullgarn, Slott Ulriksdal, de Hagapark (Slott Haga is Wahnsitt van de Kroonprinzessin) as ok de Park van de königlich Sömmervilla Solliden, de dicht bi van dat blots noch as Ruine erhollen Slott Borgholm upricht wurr.
Weblinks ännern
Enkeld Nahwiesen ännern
- ↑ https://web.archive.org/web/20131031092042/http://www.strangnas.se/sv/Uppleva-gora/Turistbyra/Uppleva-och-gora/Sevardheter/Mariefrew/ afropen an’n 8. Februar 2020 (sweedsch)
Koordinaten: 59° 15′ 22″ N, 17° 13′ 9″ O