Slott Ollnborg

Da Ollnborger Slott is de ehmalige Residenz van den Grafen (bit 1667), de Hartöög (af 1785) un (af 1815) de Groothartöög van Ollnborgg in de Hööft- un Residenzstadt Ollnborg, hüüd in Neddersassen liggend.

Dat Slott as Residenz

Slottplatz mit Slott um 1840

De öldste Bauafsnitt van dat gegenwärtige Slott hett van 1607 bit 1667 as Residenz van den Grafen Anton Günter van Ollnborg (1583–1667) deent. Nah de sien Dood ahn legitim Arven full de gröttste Deel van sien Herrschapsrebeet för mehrere hunnert Johren an dat verwandte däänsch Königshuus. In dat Slott hett denn fortan en däänsch Stattholler sien Sitt harrt.

1773 hett dat Huus Holsteen-Gottorf de Herrschap över dat nee schaffen „Hartogdom Ollnborg“ övernommen. Dat Slott wurr weer Residenz un bleev dat bit 1860. In dat Johr is Groothartog Nikolaus Friedrich Peter (1827–1900) in dat dicht bi liggend Prinzenpalais trucken.

Bit 1894 weer dat Slott Residenz van den Arvgroothartog Friedrich August (1852–1931). Nah de sien Afdankung as regeerend Groothartog in’n Toog van de Novemberrevolutschoon 1918 wurr de Bau nicht mehr bruukt, wurr van de Regeeren van den Freestaat Ollnborg 1919/20 to’n Landesmuseum bestimmt un 1923 de Apenlichkeit övergeeven.

Baugeschichte

Modell van den Slotttostand um 1890

Dat Slott um 1900

Dat Slott grünnd sück up en middelöllerich Niederungsborg, de um 1100 van den Grafen van Ollnborg to de Kontroll van en Feernhannelsstraat van Westfalen nah Oostfreesland anleggt wurrn weer. De eenzelt Gebäude mussen dormals up Pahlroste ut Eeken grünnd wurrn. Eerst in dat 15. Johrhunnert kreeg de in de Rund anleggt Komplex en Ringgraben un wurr so to en Waterborg. Up en lütt Rebeet stunnen tallriek Wahn- un Wertschapsgebäude tosommen, de 1600 en Hoffhollen mit etwa 350 Personen ünnerbringen dee.

Graf Anton Günther hett to Anfang van dat 17. Johrhunnert plaant, de stark verschachtelten Bauten in en regelmatige Veerflögelanlaag nah dat Vörbild van italieensch Stadtpalazzi umtowanneln. 1607 fung Baumeester Anton Reinhardt mit de eerst Müererarbeiten an. Sien Nahfolger in dat Amt weer van 1609 bit 1615 de Architekt Andrea Spezza (1580–ca. 1628) ut Arogno in‘n Tessin, Swiez. An de Utarbeiten van de Fassade in‘n Renaissance-Stil weer de Bildhauer Ludwig Münstermann (ca. 1575–1638) bedeeligt. Dat hooch staken Projekt keem aber latestens to Anfang van den Dartigjohrigen Krieg ut Köstengrünnen to’n Stillstand. An de Utmalereeen weer de Ollnborger Maler un Schrievmeester Johannes Kirchring (de Jüngere) bedeeligt, de sien Vörslääg sünd denn aber nich mehr vullstännig umsett wurrn.

De letzten Reste van de middelöllerich Borg mussen in dat 18. Johrhunnert wegen Baufälligkeit afdragen wurrn. Bi disse Gelegenheit wurr ok de Borggraben gröttstendeels dicht schütt. De däänsch Regeeren hett 1744 an den Karnbau van den Grafen Anton Günther en schlichten Annex för de Landsverwaltung („Kanzleiflögel“) anföögt. Mit den Regeerensanträe van de Gottorfer Hartöög muss ut repräsentativ Grünnen en Wiedermaakensbau mit Festsaal her. De wurr binnerhalv van veer Johren as Wahnsitt för den däänschen Stattholler un Minister Friedrich Levin Graf Holmer baut („Holmer-Flügel“). Hoffbaumeester Georg Greggenhofer (1719–1779) hett den Updrag dorto 1775 annommen.

Af 1817 leet Hartog Peter Friedrich Ludwig (1755–1829) ünner de Bauupsicht van den klassizistischen Baumeesters Heinrich Carl Slevogt (1787–1832) de Binnenrüüms van dat Slott moderniseeren un hett en wiedere Flögel för de Hoffköken un Bibliothek as ok twee Wagenremisen anföögt. Disse „Bibliotheksflögel“ is 1913 abbrennt, wurr aber gau weer in olt Form weer upbaut. 1894 muss de däänsch „Kanzleiflögel“ wegen Baufälligkeit afbraaken wurrn. An sein Stäe hett de Architekt Ludwig Freese (1859–1916) nah en Entwurf van Ludwig Klingenberg (1840–1924) en stilistisch Fortsetten van den Anton-Günther-Flögel in’n Smack van den Historismus baut. Karn van dissen Neebau is de groot Slottsaal in den Stil van de Neorenaissance mit Deckengemälden van den Bremer Maler Arthur Fitger (1840–1909).

Historsch Repräsentatschonsrüüms

Slottsaal

Eenige van de historsch Repräsentatschonsrüüms in dat Slott sünd bit hüüd wietestgahndst erhollen. Dorto hörrn dat Antiquarium, dat ovale Empfangszimmer, dat Toornzimmer, de Blau, Root un Gröön Salon, de Strack-Saal, de Thronsaal, de Witt Saal, de Marmorsaal, dat Idyllenzimmer un de Slottsaal.

Dat ovale Empfangszimmer wurr ünner Groothartog Paul Friedrich August in dat Johr 1836 entworfen. De Ruum sull to’n Anlaat van de Hochtiet van sien Dochter Amalie mit den greekschen König Otto I. in dat Folgejohr fardigstellt wurrn. De van den Groothartog genehmigte prunkvull Plaan hett en „boiserie“ (Vertäfelung) ut hell Atlasholt un 48 Speegelschieven för de Dören vörsehn. Allerdings wurrn de Arbeiten nich to rechte Tiet fardig, wat den Groothartog överhoopt nich gefallen hett. Otto I. kunn dat Empfangszimmer nich bruuken. Eerst 1838, twee Johr nahdem de Arbeiten anfungen weern, hemm de verantwortlichen Handwarker dat Zimmer an dat Ollnborger Hoffmarschallamt to’n Gebruuk övergeven.

De Strack-Saal wurr nah den Hoffmaler Ludwig Philipp Strack (1761–1836) nömmt. Up Entwürfe van Johann Heinrich Wilhelm Tischbein (1751–1829) gaht twee historsch Oven in den Strack-Saal torüch. He hett för dissen Saal 1818/19 söss grootformatige, dekorative Tableaus mit italieensch Ideallandschapen schafft. Se befinnen sück noch hüüd an Oort un Stäe. Footböön un Stuckdecken van dat Slott stammen noch ut dat 19. Johrhunnert. Dorgegen is de Utstattung mit Mobiliar wietgahnd en Konstrukt van de fröh 1920er Johren, wiel dor dat Slott nah dat Afdanken van Groothartog Friedrich August (1852–1931) in‘n November 1918 komplett rüümt wurr.

Ollnborger Idyllenzyklus

Idyllenzimmer mit den van den Hoffmaler J.H.W. Tischbein gestalten Idyllenzyklus

Wietgahnd authentisch is dat siet 1835 nahwiesbar Idyllenzimmer. De Ollnborger Hoffmaler un eerst Galerieinspekter Johann Heinrich Wilhelm Tischbein (1751–1829) hett in’n Updrag van Hartog Peter Friedrich Ludwigs in dat Ollnborger Slott den „Idyllen“-Zyklus utführt, de 1820 afslooten wurr un hüüd in dat Idyllenzimmer vullstännig to sehn is.

De insgesamt 43 lütt Billertafeln laaten sück in Form un Farv de Fröhromantik toordnen. Leit van en Interesse an de antike Dichtung staht in den Ollnborger Idyllenzyklus insbesünnere Szenen ut de greeksch Mythologie, Schäperstücke, Satyrn, Nymphen un Mänaden neben de sömmerlich Landschap van Arkadien in den Vördergrund van de Motivwahl.

Tischbein harr den Gedanken, an en Idyllenzyklus to arbeiten, tosommen mit Johann Wolfgang von Goethe wiels en Italienupenholt entwickelt. De Dichter sull de Verse, de Maler de Steeken bistüern. Tischbein hett Skizzen to dat Thema van de Idyllen erstellt un hett arkadische Landschapsmotive, antike Dorstellungen, Nymphen un Gödderbiller teekent. Nah de Fardigstellung van den Ollnborger Idyllenzyklus hett de Maler weer Kuntakt to sien Früend Goethe söcht. He hett sück van den Dichter Verse to sien Malereen verwacht un hett hüm en lütt Book mit 17 Skizzen un Aquarellen toschickt, wat aber kien Gemälde van Ollnborg weern. Goethe schreev de gewünschten Verse, as ok Prosakommentare för den Maler.

Wor de oorsprünglich mal hangen hemm is bit hüüd nich nipp un nau bekannt. Ok de Möbel van dissen Ruum, bi de sück dat in’n Gegensatz to sien offiziell Beteeken ehrder um en Saal hannelt, wurr nah Plääns van Tischbeins fertigt.

Ok dat „Homer“-Zimmer hett Tischbein mit en klassizistischen Bildprogramm utstatt.

Museale Gebruuk

Landesmuseum för Kunst un Kulturgeschichte Ollnborg

Afdeelen Kulturgeschichte

In dat Ollborger Slott is ok Landesmuseum för Kunst un Kulturgeschichte Ollnborg ünnerbrocht, en Mehrspartenmuseum mit Sammlungen, deren Oorsprünge deelwies in dat fröh 19. Johrhunnert liggen. 1923 wurr dat Slott Sitt van dat Landesmuseums för Kunst un Kulturgeschichte Ollnborg, to dat ok dat Prinzenpalais un dat Augusteum hörrn. De Groothartoglich Sammlungen billen en wesentlichen Grundstock för dat hüüdige Landesmuseum in‘t Slott, wo Deelen van de Galerie van Olt Meester mit europääsch Maleree van dat 16. bit 19. Johrhunnert wiest wurrn.

Rund 800 kulturgeschichtliche Exponate verdüütlichen de Besünnerheiten van dat Ollnborger Land in den Verloop van de Johrhunnerte, utgahnd van dat Middelöller bit in dat 20. Jorhunnert. Inbunnen in de Kunstgewarfsammlung in dat eerste Bövergeschoss sünd de Bestände van dat ehmalge Kunstgewarfmuseum. Hier wurrd up 400 Quadratmetern en Entwicklungsgeschichte van de anwennd Kunst van de Romanik bit in de 1930er Johren wiest. To sehn sünd ünner annern middelöllerich Handschriften, Elfenbeensnitzereen, Jugendstilensembles un Bauhausdesign. In den Bibliotheksflügel finnen regelmatig Sonnerutstellungen statt. De Prunkrüüms van dat Slott sünd in den Rundgang inbetrucken.

Anner Gebruuk

• Van 1945 bit 1998 wurr en Ballsaal in dat Slott Ollnborg van dat Ollnborgsch Staatstheater as „Slotttheater“ bruukt.
• Dat Slott is insgesamt een van fief Speelstäen in’n Rahmen van den Konzertzyklus „Oldenburger Promenade“.
• De „Wirtschaftliche Vereinigung Oldenburg“ laadt siet 1957 regelmatig to’n „Kleinen Kreis“, en „Schlossabend“ in dat Slott Ollnborg in, an de bit to 250 Gäste deelnehmen könnt.

• 
  Binnenhoff bi Nacht
• 
  Slottplatz wiels dat Stadtfest 2012
• 
  Butenansicht van’n Damm ut

Literatur

• Andrea Fiedler, Nicola Waltz, Dag-Ernst Petersen, Ernst Wolfgang Mick: Die Papiertapete aus dem „Antiquarium“ des Oldenburger Schlosses, in: Hans-Herbert Möller (Hrsg.): Restaurierung von Kulturdenkmalen. Beispiele aus der niedersächsischen Denkmalpflege (= Berichte zur Denkmalpflege, Beiheft 2), Niedersächsisches Landesverwaltungsamt – Institut für Denkmalpflege, Hameln: Niemeyer, 1989, ISBN 3-87585-152-8, S. 355–362
• Rainer Schomann (Hrsg.), Urs Boeck: Schloßgarten in Oldenburg in: Historische Gärten in Niedersachsen, Katalog zur Landesausstellung, Eröffnung am 9. Juni 2000 im Foyer des Niedersächsischen Landtages in Hannover. Hannover, 2000, S. 124–125.

Weblinks

Oldenburger Schloss. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Indrag van Frank Both to dat Slott Ollnborg in de wetenschapliche Datenbank „EBIDAT“ van dat Europäischen Burgeninstituts
• Oldenburger Schloss up de Website van dat Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte Oldenburg
• Dat Ollnborger Slott in dat Kulturportal Nordwest
• 3D-Modell in dat 3D Warehouse van SketchUp