Disse Artikel is man blots en Stubben. Du kannst Wikipedia helpen un em verbetern.

Een Swart Lock oder Swart Gatt es een Objekt, dat siene Masse up een extreem lüttk Volumen bündelt un nu so kumpakt is, dat’t ene so starke Swaarkraft het, dat ook Licht nich uut dat Gebeed weg kann oder dörlopen kann. De Butengrense van düssen Gebeed heet Begevenheedshorizont. Nix kann över den Begevenheedshorizont na buten över weg gaan – kene Informatschonen, kene Stralen un Materie al lang nich. Dat een„Weg na buten“ ook nich to denken is, beschrivt de allgemene Relativiteetstheorie klaar un verklöört, dat de Ruumtied in enn Swarten Lock so stark krüümd un bogen is, dat nix ruut kann.

Uut Radioupnamen konne Forscherlüde een Afbild bereken, dat’t supermasseriek Swarte Lock in de Galaxie M87 wiest.[1]
Simulatschoon van enen Swart Lock, dat sik nich dreit un 10 Sunnenmassen swaar is. Dat Bild kikt van wat bi 600 km Afstand up dat Lock un wiest wo sik de Melkstraten in’n Achtergrund vertreckt.

Et givt verscheden Klassen Swarte Löcker, de je up andere Aard upkemen. Up’t lichteste to verstaan sind de stellaren Swarten Löcker. Se komet up, wenn een oolden Steern, de groot noog is, wegen siene egen Swaarkaft tohope fällt. De Butenschichten stött de Steern denn as Supernova af, de Kärn fällt wegen dat egen Gewicht to enen lüttk extreem kumpakt Objekt tohoop. Een Swart Lock, dat uut enen Steern, de so groot as de Sunnen is, upkümt, hädde enen Begevenheedshorizont, de bloot sess Kilometer in’n Döörmeter is. Dat is 230.000–maal lüttker as de Sunnen upstunds. Anders givt’t ook supermasserieke Swarte Löcker, de millionen- bet milliardenfack meer Massen os deSunnen hebbet. So’ne Swarten Löcker staat in de Midde van Galaxien un speelt ene wichtige Rullen, dat sik Galaxien upkomen könnt.

Buten den Begevenheedshorizont benimt sik een Swart Lock os enen normaal astronoomsch Objekt un ander astronoomsch Objekten könnt ümme dat Lock up stabilen Banen rundlopen. De Begevenheedhorizont is ook van buten as een heel swart un undörsichtig Objekt to seen, dat den Ruum daar achter as ene Linse in de Obtik vertreckt. Faken verdeckt man ook Gaswulken een Swart Lock, so dat et alleen bi bestimmten Bülgenlängden as Radiobülgen uuttomaken is.

För den Begreep „Swart Lock“ sette 1967 John Archibald Wheeler de Grundlagen. In de Tied güllen Swarte Löcker noch os ene Theorie, de wisse waarschienlik is, man noch nich nawiesen was. Läter können Forscherlüde vele Folgen, de up Swarte Löcker trüggegaat, bekieken, to’n Bispeel van 1992 an, as Forscherlüde dat supermasserieke Swarte Lock Sagittarius A*, dat in de Midden van de Melkstraten liggt, undersöken. 2016 was to bekieken, wo twee Swarte Löcker versmölt, vanwegen dat de Swaarkraftbülgen, de dat Tohoopsmölten make, to seen weren. 2019 können Forscherlüde een radioeleskoopsch Bild van den supermasserieken Swarten Lock M87* maken, dat in de Galaxie M87 liggt. 2022 is dat lückt een Afbild van den Swarten Lock Sagittarius A* in de Midde van de Melkstraten to maken.[2]

Literatur ännern

  • Ramesh Narayan, Eliot Quataert: Black holes up close. Nature 615, 597–604 (2023). DOI:10.1038/s41586-023-05768-4
  • Matteo Smerlak: Les trous noirs, Presses Universitaires de France Que sais-je ?, n° 4003, 2. Uplage 2021, 128 Sieden, ISBN 978-2-7154-0738-1.
  • Kip S. Thorne: Gekrümmter Raum und verbogene Zeit. Droemer Knaur, Mönken 1996, ISBN 3-426-77240-X
  • Kip S. Thorne: Black Holes and Time Warps: Einstein’s Outrageous Legacy. W. W. Norton & Company, New York 1994, ISBN 0-393-31276-3.
  • Max Camenzind: Von der Rekombination zur Bildung Schwarzer Löcher. In: Sterne und Weltraum. Heidelberg 44.2005, 3, S. 28–38. ISSN 0039-1263.
  • Stephen W. Hawking: Eine kurze Geschichte der Zeit. Rowohlt Tb., Reinbeek bi Hamborg 1988, ISBN 3-499-60555-4.
  • Stephen W. Hawking: Das Universum in der Nussschale. 2. Auflage. Dtv, Mönken 2004, ISBN 3-423-34089-4.
  • Bernard J. Carr, Steven B. Giddings: Schwarze Löcher im Labor. In: Spektrum der Wissenschaft. Heidelberg 2005, 9, ISSN 0170-2971.
  • Ute Kraus: Reiseziel – Schwarzes Loch. In: Sterne und Weltraum. Heidelberg 2005, 11. ISSN 0039-1263.
  • Rüdiger Vaas: Tunnel durch Raum und Zeit. 6. Auflage. Franckh-Kosmos, Stuttgart 2013, ISBN 978-3-440-13431-3.
  • Stephen W. Hawking: Die kürzeste Geschichte der Zeit. Rowohlt Tb., Reinbeek bi Hamborg 2006, ISBN 3-499-62197-5.
  • Mitchell Begelman, Martin Rees: Schwarze Löcher im Kosmos – Die magische Anziehungskraft der Gravitation. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg 2000, ISBN 3-8274-1044-4.
  • Fulvio Melia: The galactic supermassive black hole. Princeton Univ. Pr., Princeton 2007, ISBN 978-0-691-09535-6.
  • Pietro Fré: Classical and quantum black holes. Inst. of Physics Publ., Bristol 1999, ISBN 0-7503-0627-0.
  • Hyun Kyu Lee u. a.: Black hole astrophysics 2002. World Scientific, Singapore 2002, ISBN 981-238-124-4.
  • Edwin F. Taylor, John A. Wheeler: Exploring Black Holes: Introduction to General Relativity. Addison-Wesley Longman, San Francisco 2000, ISBN 978-0-201-38423-9.
  • Valerij P. Frolov u. a.: Black hole physics – basic concepts and new developments. Kluwer, Dordrecht 1998, ISBN 0-7923-5146-0.
  • Piotr T. Chruściel, João Lopes Costa, Markus Heusler: Stationary Black Holes, Uniqueness, and Beyond. In: Living Rev. Relativity. Band 15, Nr. 7, 2012, doi:10.12942/lrr-2012-7.

Weblenke ännern

  Schwarzes Loch. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Nawiese ännern

  1. Astronomers Capture First Image of a Black Hole. Event Horizon Telescope (EHT), afropen an’n 14. April 2019 (engelsch).
  2. Astronomen enthüllen erstes Bild des schwarzen Lochs im Herzen unserer Galaxie, Pressebericht European Southern Observatory, 12. Mai 2022