Agnostizismus

De Agnostizismus is en Standpunkt in de Philosophie, de sik dor nich över utlaten deit, of dor boven un buten de Natur noch „wat“ is. Veel Agnostikers seggt düütlich, datt dat unmööglich weer, religiöse Ideen över dat, wat boven de Natuur leevt un weevt, mit Hölp vun Wetenschoppliche Methoden to bewiesen. Dat Woort „Agnostizismus“ kümmt ut de Ooldgreeksche Spraak. Dat greeksche Woort „Gnosis“ (Kunne) kriggt dat Vörbacksel „a“ (nich; keen). Wöörtlich is en „Agnostiker“ denn „een, de keen Kunne hett“ oder „een, de nich weet“. To betrecken is dat up de Fraag, of dat een Gott gifft. Just, wat düsse Frage angeiht, is en Agnostiker „een, de keen Kunne hett”.

Wie dat Woort „Agnostizismus“ upkamen is, is goot bekannt: To’n eersten Mol hett dat de Biologe Thomas Henry Huxley (de Grootvadder vun den Schriever Aldous Huxley) 1869 bi en Drepen vun de „Metaphysical Society“ in London bruukt. He sett sik för dat darwinistische Denken in.

En Agnostiker verscheelt sik vun en Atheisten. De Atheist steiht up den Punkt, datt keen Gott is, vunwegen datt dat dor keen Bewies för gifft. De Agnostiker steiht up den Punkt, datt he över de Fraag, of dor en Gott is, oder nich, keen Bewies upstellen kann. Nich för de eene Meenung un ok nich för de annere.

„Man doch kann en Agnostiker finnen, datt dat Bestahn vun Gott, wenn nich schier unmööglich, man doch heel unwohrschienlich is. He kann dat ok so unwohrschienlich finnen, datt dat nich weert is, sik dor groot Gedanken um to maken. In düssen Fall steiht he nich wiet weg vun’n Atheismus.“

En radikale Form vun den Agnostizismus is de Apatheismus (tohopentrocken ut apaatsch un Theismus). Apatheisten stellt sik de Fraag över dat Bestahn vun Gödder nich.

Towielen warrt noch en Unnerscheed maakt twuschen swacke un starke Agnostikers. En swacken Agnostiker seggt, datt he nich weet, of dat en Gott gifft oder nich, un en starken Agnostiker seggt, datt dat unmööglich weer, to weten, of dat en Gott gifft.

De hüdige Agnostizismus is in dat 19. Johrhunnert upkamen. Bekannte Agnostikers sünd Thomas Henry Huxley, Charles Darwin, Immanuel Kant un Bertrand Russell ween. Russel siene Strietschrift Why I Am Not a Christian is en klassischen Text vun den Agnostizismus.

De öllste Agnostiker is de greeksche Vörsokratiker Xenophanes ween. He hett vun um un bi 580 v. Chr. bit um un bi 485 v. Chr. leevt. He schreev:

„Homer un Hesiod hefft de Gödder all de Egenarden toschreven, de för de Starflichen schanneweert sund un jem de Ehr nehmt: Stehleree, Ehbruch un Lögen. De Starflichen meent, datt de Gödder boren sund just, as se, un Kledaasch, en Stimm un en Gestalt hefft, as se sülms. Ja, wenn de Ossen un Peer un Löwen Hannen harrn un Kunstwarke schapen konnen, so, as de Minschen, denn schollen de Peer de Gödder as Peer afbillen, de Ossen avers dor gegen as Ossen. De Äthiopiers maakt ehre Gödder swart mit stuve Nesen; de Thrakers seggt, datt ehre blaue Ogen un rode Haare harrn. In Würklichkeit hefft de Minschen nie nich wat wusst, wat de Gödder angeiht un wat wiss weer. Un se weert dat ok nie nich weten. De Gödder hefft worraftig nich vun den Beginn af an allens an de Starflichen openbaart, man mit de Tied finnt de Minschen dat Betere, wieldes se söökt.“

As en annern olen Agnostiker warrt Protagoras (480 – 410 v. Chr. ankeken. He is een vun de Sophisten. He meen, dat weer unmööglich, dat Bestahn vun de Olympschen Gödder to bewiesen. En bekannt Zitaat vun Protagoras is:

„Vun de Gödder weet ik nix vun af. Nich, datt se bestaht un just so minn, datt se bestaht.“