Altait
Altait (öllere Beteken: Tellurblie, cheemsch: Blietellurid) is en roor Mineral ut de Mineralklass vun de Sulfiden un Sulfosolten. Dat Mineral kristalliseert in’t kuubsche Kristallsystem mit de cheemschen Tosamensetten PbTe. Dorbi billt Altait tomeist bit to twee Zentimeter grote Massen, roor ok lütte kuubsche oder oktaedrische Kristallen vun tinnwitte Klöör.
| Altait | |
 | |
| Cheemsch Tohopensetten |
PbTe |
| Mineralklass | Sulfiden un Sulfosolten 2.CD.10 (na Strunz, 9. Oplaag) 02.08.01.03 (na Dana) |
| Kristallsystem | kuubsch |
| Klöör | tinnwitt |
| Streekklöör | swart |
| Mohshard | 2 bit 3 |
| Dicht (g/cm³) | 8,19 |
| Gleem | metallsch |
| Transparenz | undörsichtig |
| Brook | lüttmusselig |
| Splitten | vullkamen na {100} |
| Indruck | |
| faken Kristallflachen | |
| Tweeschenbilden | |
| Kristalloptik | |
| Breektall | |
| Dubbelbreken (optisch Utrichten) |
|
| Pleochroismus | |
| Winkel/Dispersion vun de optischen Assen |
2vz ~ |
| annere Egenschoppen | |
| Phaaswesseln | |
| Smöltpunkt | |
| cheemsch Verhollen | |
| lieke Mineralen | |
| Radioaktivität | |
| Magnetismus | |
| sünnerlich Kennteken | |
Naam un Historie ännern
Dat Mineral is 1829 vun Gustav Rose in’n Rahmen vun Alexander vun Humboldt sien Expeditschoon dör Russland in de so nöömten Sawodinskoi-Gruuv in de Altai-Bargen (vundaag Kasachstan) funnen un beschreven worrn. He beteken dat Mineral toeerst as Tellurblie. Wilhelm Ridder vun Haidinger hett em 1845 sien hüütigen Naam geven, de vun de Fundsteed in de Altai-Bargen afleidt is – vunwegen dat dormols keen annere Fundöörd bekannt weern[1] .
Klassifikatschoon ännern
In de Systematik na Strunz is Altait bi de Sulfiden un Sulfosolten inordent un warrt dor to de Sulfiden mit en Proportschoon vun Metall to Swevel, Selen oder Tellur vun 1:1 tellt. In sien fröhere Systematik in de 8. Oplaag bill dat Mineral tosamen mit Alabandin, Clausthalit, Crerarit, Galenit, Keilit, Niningerit un Oldhamit de nich wieter nöömte Grupp II/C.15. In de 9. Oplaag vun sien Systematik warrt de Sulfiden wieter na Kationen ünnerscheedt. Dor is Altait mit disse Mineralen as ok mit Cuboargyrit un Schapbachit in’t Ünnerafdeel vun de Metallsulfiden mit Tinn, Blie, Quechsülver un annere to finnen.
In de Systematik na Dana billt Altait tosamen mit Alabandin, Clausthalit, Borovskit, Crerarit, Galenit, Keilit, Niningerit un Oldhamit jüst so de Galenit-Grupp as Ünnerstoop vun de Sulfiden – mit de Seleniden un Telluriden – mit de Tosamensetten AmBnXp, mit (m+n):p=1:1. [2]
Entstahn un Vörkamen ännern
Altait billt sik in ünner hydrothemale Bedingen in Adern, de Gold un Tellur bargt. Dat Mineral is faken tosamen mit Gold, Sülver, Antimon, Tellur, Tellurantimon, Galenit, Pyrit, Hessit, Nagyágit, Tetrahedrit, Sylvanit, Petzit, Calaverit, Arsenopyrit, Sphalerit, Chalkopyrit, Jamesonit, Boulangerit, Bournonit, Aguilarit, Pyrrhotin, Siderit, Cerussit un Quarz antofinnen.
Opstunns (Stand August 2010)[3] sünd alltohopen 280 Fundöört vun dat Mineral Altait bekannt. Blangen de Tyyplokalität is dat Mineral ünner annern in Sǎcǎrîmbu in Rumänien, Kalgoorlie in Australien, Fidschi, Negros Occidental op de Philippinen, Kirkland Lake in de kanaadschen Provinz Ontario as ok in verschedene US-Bundsstaaten opdeckt worrn.
Kristallstruktur ännern
Altait kristalliseert in’t kuubschen Kristallsystem mit de Ruumgrupp Fm3m mit den Gidderparameter a = 6,439 Å un veer Formeleenheiten op een Elementarzell (Natriumchloridstruktur). Annere Mineralen vun dissen Strukturtyyp sünd Clausthalit (Blieselenit, PbSe), Galenit (PbS) un Alabandin (Mangansulfid, α-MnS).
Literatur ännern
- Altait in: Anthony et al.: Handbook of Mineralogy, 1990, 1, 101 (pdf).
Borns ännern
- ↑ Nikolai Iwanovitsch Kokscharow: Materialien Zur Mineralogie Russlands. 1. Band, St. Petersburg 1853, ISBN 978-1-1458-6562-4, S. 186-188.
- ↑ List vun de Mineralen na Dana bi webmineral.com
- ↑ Altait bi mindat.org (engl.)
