Bischkek

Bischkek [biʃˈkʲek] (kirgisisch Bişkek/Бишкек) is de Hööftstadt un gliektietig de politische, weertschoppliche un kulturelle Middelpunkt vun Kirgisien. Histoorsch is Bischkek ut en Karawanenstatschoon an de Siedenstraat tostannen kamen un weer in’n Verloop vun de Tiet mehrmols nee benöömt. Bischkek hett op en Flach vun 127 km² vundaag ruchweg 900.000 Inwahners (Stand 2005).

Wapen/Flagg	Koort
Basisdaten
Kirgisien
Flach:	127 km²
Inwahners:	1.145.044
Inwahnerdicht:	9.016,1 Inwahners pro km²
Postleettall:	720000–720085
Vörwahl:	312
Geograafsche Laag:	42° 52′ N, 74° 34′ O
Börgermeester:	Asis Surakmatow
Websteed:	http://meria.kg
Koort

De Süüden vun Bischkek mit landschoppliche Laag

Geografie

Klimadiagramm vun Bischkek

Bischkek liggt an’n nöördlichen Rand vun de Kirgisischen Bargen, de bit to 4875 m hooch sünd un den westlichen Deel vun de Tianshan-Bargen dorstellt. De Stadt sülvst liggt op en Hööch vun ruchweg 800 m in en imposante landschoppliche Kulisse. Noordwestlich vun de Stadt tütt sik en bultige Steppenlandschop bit wiet in’t naverte Kasachstan.

Dör dat Rebeet, wat nöördlich vun de Stadt, verlöpt de Stroom Tschüi, vun den ok den Naam vun dat Verwaltensrebeet is, dat üm den Hööftstadtdistrikt liggen deit. Ut Bargdalen kamt de beiden Tschüi-Tolööp Ala-Artscha un Alamedin, de in Noord-Süüd-Richt dör Bischkek verloopt. In Oost-West-Richt verlöpt de „Grote Tschüi-Kanal“ (Большой Чуйский Канал).

De Natschonalpark Ala-Artscha liggt ruchweg 40 km in’n Süüden vun de Stadt in de Kirgisischen Bargen. Dorhen bruukt man ruchweg 45 Minuuten. De Park bargt en alpine Barglandschop un gode Wannerweeg.

Historie

De Hööftplatz Ala-Too mit dat Freeheitsmonument

Op Kirgisisch betekent bischkek oder pischpek en Fatt to’n Bereiden vun Kumys (fermenteerte Tötenmelk). Dat gifft en grote Tall vun Legennen, de versöökt en Verbinnen twüschen de Stadt un so en Fatt herstostellen. Wetenschoppliche Verkloren seggt dorgegen, dat de Naam dör en volksetymoloogsche Düden vun en oolt Woort för Oort ünner de Bargen entstahn is.

Tostannen kamen is de Stadt ut en Karawanenstatschoon an en Weg dör de Tianshan-Bargen, de to de Siedenstratt rekent warrt. 1825 hett de usbekische Khan vun Kokand hier en Fasten ut Lehm boen laten, de aver al 1862 vun russ’sche Soldaten in’n Tosamenhang mit de russ’schen Eroberung vun’t middlere Asien innahmen un toschannen maakt weer. De Russen hebbt an de glieken Steed en Garnison grünnt, de dör dat Totehn vun russ’sche Buern gau wassen is. Jem is dor fruchtboren Swarteerbodden anboden worrn. In’t Johr 1878is dor denn en Stadt mit den Naam Pischpek grünnt worrn.

Se is denn 1926 de Hööftstadt vun de nee grünnte ASSR Kirgisien wurrn un weer togliek in Frunse (Фрунзе) ümnöömt. Naamsgever dorför weer Michail Wassiljewitsch Frunse, en drangen Vertroten vun Lenin, de in Bischkek boren weer un wiel de Revolutschonen vun 1905 un 1917 as ok in’n russ’schen Börgerkrieg in de 1920er Johren en bedüdene Rull speelt hett.

Na dat Uteneenfallen vun de Sowjetunion is Kirgisien oder Kirgisistan in’t Johr 1991 as Kirgiische Republiek unafhangig worrn. Se kreeg den ok wedder ehrn kirgischen Naam torüch un hett vun nu af Bischkek.

Dat hüütige Bischkek

De Chuy Ave in Bischkek

Bischkek is vundaag en lebennige un moderne Stadt in’t middlere Asien, dat vele Restaurants un Cafés opwiest. De Stratenverkehr is dicht mit vele brukkte Fohrtüüch ut Westeuropa un de ehmolige Sowjetunion. De Stadt is na Plaan as’n Schachbrett anleggt worrn un wiest brede Boulevards op mit apentliche Bowarken, de mit Marmor verkleedt sünd, un massige Wahnblöck in de tyypsch sowjetischen Bowies. Histoorsche Bowarken gifft dat in Bischkek nich vun wegen de korte Historie vun de Stadt. De Straten in de Mitt vun de Stadt hebbt meist all beidsietig Kanals, de de tallrieken Bööm mit Water versorgt. Se spennt in’n hitten Sommer en beten Schadden un geevt dat an sik eher farvlose Stadtbild tomindst in’n Sommer en lebennig Utsehn.

De Bahnhoff vun Bischkek is 1946 vun düütsche Kriegsfangene boet worrn un hett de Tiet bit vundaag meist ahn Ännern överstahn. En groten Deel vun de Fangenen is wiel de Boarbeiten an Hunger, Küll, Överarbeiten oder Krankheit doodbleven. Se sünd in de Neeg vun de Bosteed inkuhlt worrn. För den Bahnhoff steiht en groot Rieterstandbild vun den General Frunse.

In de Sowjettiet hett dat in de Stadt un ümto en bannige Kunzentratschoon vun industrielle Grootbedrieven geven. De meisten sünd dorvun vundaag aver slaten oder blots noch op düchtig minnerte Grundlaag aktiv. In Bischkek geev dat ok en bedüdene sowjetische Kampflegerschool. Een vun de Kampflegers, de hier utbillt worrn sünd, weer t. B. de latere ägyptische Präsident Muhammad Husni Mubarak.

In’t Johr 2002 hebbt de USA dat Recht kregen, en Luftwapenstüttpunkt op den internatschonalen Flaaghaven Manas dicht bi to betehn, üm vun dor ut Operatschonen in Afghanistan to ünnerstütten. Russland hett sik dat gau to’n Bispeel nahmen un hett 2003 in egen Luftbasis op dat Militärflaagfeld inricht, dat ruchweg 40 km wieter in de Stadt Kant liggt.

Universitäten

Dat gifft hüüt mehr as en half Dutz Universitäten in de Stadt. To’n Deel sünd se ut ehmolig sowjetische Staatsinrichten tostannen kamen, to’n Deel weern se aver ok eerst na de Unafhangigkeit vun’t Land mit Ünnerstütten vunvt Utland grünnt, as to’n Bispeel de Kirgisisch-Russ’sche Slawische Universität Bischkek, de Staatliche kirgisische Universität för Bowesen, Verkehrswesen un Architektur, de Kirgisisch-Törksche Universität, de Amerikaansche Universität, de Universität för Humanwetenschoppen Bischkek (BHU) u. a. De meisten dorvun sünd aver mehr Fackhoochscholen oder „Colleges“.

Religion

De gröttste Andeel vun de Kirgisen sind sunnitische Muslimen. De grote russ’sche Minnerheit vun de Inwahners höört to de russ’sch-orthodoxe Kark. Bischkek is de Sitt vun’n Bischop vun de Evangelisch-Lutherischen Kark in de Kirgisischen Republiek.

Beropene Lüüd

• Michail Wassiljewitsch Frunse, sowjetisch General in’n russ’schen Börgerkrieg
• Felix Kulow, kirgisisch Politiker
• Konstantin Schneider, düütsch Ringer in’n greeksch-röömschen Stil
• Ljubow Sirota, ukrainische Dichtersche
• Talant Dujshebaev, kirgisisch Handballer un Handballtrainer

Städerpartnerschoppen (Utwahl)

• Ankara, Törkie
• Astana, Kasachstan
• Colorado Springs, USA, (siet 1994)
• Meriden, USA, (siet 2005)
• İzmir, Törkie
• Toronto, Kanada (siet 2008)

Weblenken

Bishkek. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Websteed vun’t Daagblatt Wetschernij Bischkek (eng./russ.)
• Stadtplaan vun Bischkek as Flash (russ.)
• Kirgisisch-Russ’sche Slawische Universität Bischkek (eng./russ.)