Ischääm’schen Daalslag

En Ischääm’schen Daalslag oder Bregeninfarkt, vun de Lüde meist bloß Slag oder Daalslag nömmt, kummt tostanne, wenn en Bloodfatt in Bregen verstoppt is. En Deel vun den Bregen warrt denn afsneden vun Suerstoff un Nehrstoffe un kann nich mehr good arbeiden oder starvt af.

CT-Bild vun en Bregeninfarkt rechts (links up dat Bild). De dunkeren Gemarken sünd en Ödem mit afsturven Geweev dormank.

Wie dat dor to kummt

Groffweg könnt Bregeninfarkte indeelt weern in twee Aarden:

Trombo-emboolsch

Um en Trombo- Embolie hannelt sik dat, wenn en Deel vun den Kreisloop in de Slagadern afspeert is dör en Bloodproppen (Trombus), de annerwegens in den Kreisloop losgahn is un nu fastsitt in en Slagader. De Trombo-Embolie kann in den Bregen sülms sitten, man ok in en Ader, de Blood na'n Bregen henbringen deit. Wenn en Bloodproppen losgeiht, un en Bloodfatt in'n Bregen afsperren deit, kummt en Infarkt tostanne. De wichtigsten Stäen, wo de Stollsels vun herkamen könnt, sünd de Halsslagader (wenn de verkalkt is) un dat Hart (dör Hartrhythmusstören, sunnerlich bi Vörhofffladdern un bi Afwieken vun de Form vun dat Hart, as bi de Kardiomyopathie, oder vun de Klappen).

Atheriosklerootsch

Bi en ateriosklarootschen Slag sünd de Adern verkalkt. Fette hefft sik fastsett an de Binnensiet vun de Bloodfatten. Hier kann en lüttjet Stuck vun afbreken. Wenn düt Stuck en Bloodfatt in den Bregen tosluten deit, is en Infarkt dor. Risikofakters sünd Hogen Blooddruck (Hypertonie), hogen Cholesterinandeel, hoog Oller, familiär Vörkamen vun Krankheiten an de Hartfatten, Overgewicht, Smöken un Zuckerkrankheit (Diabetes mellitus)

Diagnostik

Wenn de Slag akut uptreden is, mutt en CT-Scan vun'n Bregen maakt weern. In düsse Phase kann de CT-Scan den Infarkt nich wiesen, man se maakt kloor, ob sik dat unner Umstänn um en Bregenblöden hannelt. Eerst wenn kloor is, datt keen Blöden vörliggen deit, kann mit de Trombolyse to'n Behanneln anfungen weern. Wenn Twiefel besteiht, kann en MRT-Scanner wählt weern, man de Nadeel is, dat dat dor nich so veel vun gifft un dat de Unnersöken länger duert. Fudderhen warrt jummers Bloot afnahmen, de Blooddruck warrt regelmatig meten un en EKG warrt ok maakt. In de Dage na den Slag warrt faken en Ultraschall vun de Halsfatten maakt, um rut to finnen, ob dor de Fatten unner Umstänn beknepen sünd (Stenose).

Behanneln

De Behanneln fallt ut'neen in twee Deele: Primär Behanneln vun den akuten Infarkt (Trombolyse) un/oder Angioplastie un sekundär Präventschoon, dormit nich nee Bregeninfarkte un annere Hart- un Fattkrankheiten folgt.

Trombolyse

Wenn en Patient mit en Bregeninfarkt slank in't Krankenhuus kummt (na bi 4 - 4 1/2 Stunnen) un wenn dat keen mediziensche Grünne gifft, de dor gegen spreekt (Kontra-Indikatschoon), denn so kann versocht weern, den Proppen up to lösen. Na de Unnersöken warrt denn en Medizin geven. Düsse Medizin (r-tPA, actilyse®) kann avers bito Folgen hebben. Denn könnt lüttje, man ok gröttere Blöden uptreden in'n Bregen oder ok annerwegens. Bi swangere Froonslüde kann de Trombolyse unner Umstänn negative Folgen hebben for den Fötus. Hen un wenn kann dat passeern, un de Fötus starvt oder he kummt mit'n Hartfehler up'e Welt. Man dat is nich wohrschienlich. Alltohopen hölpt de Trombolyse bi een vun tein Patienten. Vunwegen datt dat allerwegens veel Lüde mit Bregeninfarkt gifft, hölpt dat, veel Geld to sparen.

Angioplastie

In de Nedderlannen is 2014 dör en gröttere Grupp vun Neurologen, Radiologen un Neurochirurgen in 19 Krankenhüser unner 500 Patienten unnersocht wurrn, datt fix Behanneln mit en Katheter en duerhaftigen Bregenschaden un en Leven mit eernsthaftigen Gebrecken verhinnern kann. Bi düsse Behanneln warrt dat verstoppte Bloodfatt mit dat Katheter wedder open maakt. In de Nedderlannen sünd dat bi 2.000 Lüde in't Johr, de so behannelt weern könnt.

Sekundäre Präventschoon

Dor mol vun af, ob se nu en Trombolyse kregen hefft, oder nich, schöllt all Patienten behannelt weern, dormit se nich nee Hart- oder Fattkrankheiten un Bregeninfarkte kriegt. Düsse Behanneln besteiht ut nee Regels to'n Leven (Afnehmen, Uphören mit Smöken, Gesund Eten, Sport drieven un sik rögen un minner Alkohol drinken) un ok ut Medizin. Meist all Patienten kriegt Bloodverdünners. Bovento kriegt de meisten Patienten en Medizin, um Blooddruck un Cholesterinandeel afsacken to laten. Grade is unnersocht wurrn, datt dat wat bringen deit ok bi Weerte, de bloß en beten höger sünd, as normal. Wenn de Halsslagader eernsthaftig to nau is, kann se ok opereert weern. Ut unbekannte Grünnen maakt dat bi Mannslüde avers mehr Sinn, as bi Froonslüde. Wenn achter den Infarkt en sunnerlichen Born in dat Hart steken deit, weert meist starke Bloodverdünners bi de Trombosebehanneln geven.

Folgen

Just is unnersocht wurrn, datt 70 % vun de Patienten na en Daaslag Last hefft mit Probleme bi dat Begriepen, bi ehre Geföhle un dormit, wie se sik upföhren mütt. Bi 2 vun 5 Patienten könnt as Folg vun den Slag mehr oder minner ehr allgemeen dääglich Leven nich mehr alleen henkriegen. En Daalslag is vundeswegen en vun de wichtigsten Grünne vun Invalidität. De Folgen vun en Bregeninfarkt hangt dor vun af, an wat vun Steed in'n Bregen de Infarkt passeert weer un wie veel Bregengeweev dor bi in Dutt gahn is. In elkeen Deel vun den Bregen gifft dat en anner Regelzentrum for sunnerliche Funktschonen vun dat Lief, for dat Föhlen un for de Geföhle. Nich bloß Bregenschadens as Frontalsyndrom un Lahmheit (meist halfsiedig) könnt uptreden, man ok föhlt sik towielen Deele vun dat Lief afsunnerlich an, dat kribbelt, een kann nich sehn, wat he vordem sehn konn (Hemianopsie), een hett Probleme mit dat Daalsluken, kann nich oder afsunnerlich snacken (Aphasie, Dysartrie). Denn gifft dat avers ok Folgen, de een faken gor nich sehn kann un Lüde vergeet na en Bregeninfarkt veel, oder se weert depressiv un föhrt sik sunnerbor up. Bitherto hett dat noch nich veel Unnersöök geven over dat Wedderherstellen vun kognitive Funktschonen na en Bregeninfarkt. Just hett en Studie mit en Spraaktest rutfunnen, datt bi Aphasiepatienten Funktschonen vun de Spraken just so, as dat Begriepen un Snacken vun Töne un ok dat Begriepen vun Woordbedüdens un Sinnstruktur in allerhand Fälle binnen en Reeg vun Johre wedder herstellt weern kann.

In de Welt vun den Westen is de Daalslag de drüddmeiste Doodsgrund, na Hartkrankheiten un Krebs. Vun all Patienten, de en Slag kregen hefft, starvt en drüdde Deel in dat eerste Johr na den Slag. Bi 10 % vun de Patienten kriegt in'n Loop vun dat eerste Johr en neen Slag.

Literatur

• Neurologie. A.Hijdra. Elsevier/Bunge
• Handboek cerebrovasculaire aandoeningen. Franke & Limburg. Uitgeverij de Tijdstroom