Cheemsch Element

(wiederwiest vun Chemisch Element)

En chemisch Element is en reinen Stoff, den en nich mit cheemsch Reakschonen opdelen kann. Elementen bestaht ut een un de sülvige Oort Atomen. Anners sünd dat chemisch Verbinnen. Elk een Element hett sien Naam, de fröher tomeist ut dat Latinsche keem. Man dat gifft ok Elementen, de ehr Naam vun Lüüd oder Städer hebbt, so Holmium (vun Stockholm), Erbium, Terbium un Ytterbium (vun Ytterby), Einsteinium (vun Albert Einstein), Fermium (vun Enrico Fermi), Meitnerium (vun Lise Meitner). Dor is denn blots „ium“ ranbummelt woorn.

Dat lichteste Element is de Waterstoff. In de Natur gifft dat keen Element, dat swarer is as Uran, man de Physikers hebbt dat fardig bracht, niege Elemente to maken, de aber tomeist bloots een Plinkoog bestahn, eh dat se wedder tohoopfallen.

To den Atomkarn hören ok de Neutronens. Dat gifft Atome vun een Element, de een annere Antahl vun Protonens in den Kern hebbt, as se egentlich hebben schallt. To’n Bispeel gifft dat vun Waterstoff, de egentlich keen Neutron hebben schall, ok Atomens, de een Neutron (Deuterium, swor Waterstoff) oder twee Neutronens (Tritium, överswor Waterstoff) hebbt. Dat heet denn Isotop. De Isotopen benöömt man mit een Tall, de achter dat Teken ut dat Periodensystem sett ward. So gifft dat vun’t Uran (U) Atomens mit 235 und mit 238 Protonens, de heten dann Uran 235 un Uran 238 oder, kott, U 235 un U 238.

Um den Kern suust de Elektronens. Een Element hett jümmers soveel Elektronens as Protonens. Anners ward dat Element een Ion. Denn is dat opladen un kann sik mit annere Elementen to’n Molekül tohoopdahn. Dat is denn en cheemsch Reaktschoon.

Just nah den Oorknall geev dat bloots de veer lichtesten Elementen, Waterstoff (um un bi 3/4), Helium (um un bi 1/4) un'n Tick Lithium und Beryllium. De sworeren Elementen bet to'n Iesen kummt ut de Steernen, de se mit Karnfusion tohoopsmolten hebben. Vunwegen disse Karnfusion kummt dat, dat de Steernen lüchten: In de Sünn to’n Bispill ward ut Waterstoff Helium. Dorbi blifft Energie över, de de Sünn denn afstrahlen deiht.

(mutt noch wieder mookt warrn)

List vun de Elementen na Naam

ännern
Naam Atomteken Atomtall molare Masse in g/mol Dicht bi 20°C Smöltpunkt in °C Kaakpunkt in °C Johr vun’t Opdecken Opdecker
Actinium Ac 89 227,0278 10,07 kg/l 1047 3197 1899 Debierne
Aluminium Al 13 26,981539 2,70 kg/l 660,5 2467 1825 Ørsted
Americium Am 95 243,0614 13,67 kg/l 994 2607 1944 Seaborg
Antimon (Stibium) Sb 51 121,75 6,69 kg/l 630,7 1750 vörhistorsch unbekannt
Argon Ar 18 39,948 1,66 g/l -189,4 -185,9 1894 Ramsay un Rayleigh
Arsen As 33 74,92159 5,72 kg/l 613 (Sublimatschoon) ca. 1250 Albertus Magnus
Astat At 85 209,9871 302 337 1940 Corson, MacKenzie un Segrè
Barium Ba 56 137,327 3,65 kg/l 725 1640 1808 Davy
Berkelium Bk 97 247,0703 13,25 kg/l 986 1949 Seaborg
Beryllium Be 4 9,012182 1,85 kg/l 1278 2970 1797 Vauquelin
Blie (Plumbum) Pb 82 207,2 11,34 kg/l 327,5 1740 vörhistorsch unbekannt
Bohrium Bh 107 262,1229 1976 Oganessian
Bor B 5 10,811 2,46 kg/l 2300 2550 1808 Davy un Gay-Lussac
Brom Br 35 79,904 3,14 kg/l -7,3 58,8 1826 Balard
Cadmium Cd 48 112,411 8,64 kg/l 321 765 1817 Stromeyer un Hermann
Cäsium Cs 55 132,90543 1,90 kg/l 28,4 690 1860 Kirchhoff un Bunsen
Calcium Ca 20 40,078 1,54 kg/l 839 1487 1808 Davy
Californium Cf 98 251,0796 15,1 kg/l 900 1950 Seaborg
Cer Ce 58 140,115 6,77 kg/l 798 3257 1803 von Hisinger, Berzelius un Klaproth
Chlor Cl 17 35,4527 2,95 g/l -101 -34,6 1774 Scheele
Chrom Cr 24 51,9961 7,14 kg/l 1857 2482 1797 Vauquelin
Copernicium Cn 112 277 1996 GSI
Curium Cm 96 247,0703 13,51 kg/l 1340 3110 1944 Seaborg
Darmstadtium Ds 110 269 1994 GSI
Dubnium Db 105 262,1138 1967/70 Fljorow oder Ghiorso
Dysprosium Dy 66 162,5 8,56 kg/l 1409 2335 1886 Lecoq de Boisbaudran
Einsteinium Es 99 252,0829 860 1952 Seaborg
Erbium Er 68 167,26 9,05 kg/l 1522 2510 1842 Mosander
Europium Eu 63 151,965 5,25 kg/l 822 1597 1901 Demaçay
Fermium Fm 100 257,0951 1952 Seaborg
Flerovium Fl 114 289 1999 JINR
Fluor F 9 18,9984032 1,58 g/l -219,6 -188,1 1886 Moissan
Francium Fr 87 223,0197 27 677 1939 Perey
Gadolinium Gd 64 157,25 7,89 kg/l 1311 3233 1880 de Marignac
Gallium Ga 31 69,723 5,91 kg/l 29,8 2403 1875 Lecoq de Boiskaudran
Germanium Ge 32 72,61 5,32 kg/l 937,4 2830 1886 Winkler
Gold
(Aurum)
Au 79 196,96654 19,32 kg/l 1064,4 2940 vörhistorsch unbekannt
Hafnium Hf 72 178,49 13,31 kg/l 2150 5400 1923 Coster und de Hevesy
Hassium Hs 108 265 1984 GSI
Helium He 2 4,002602 0,17 -272,2 -268,9 1895 Ramsay, Crookes, Cleve un Langlet
Holmium Ho 67 164,93032 8,78 kg/l 1470 2720 1878 Delafontaine un Soret
Iesen
(Ferrum)
Fe 26 55,847 7,87 kg/l 1535 2750 vörhistorsch unbekannt
Indium In 49 114,82 7,31 kg/l 156,2 2080 1863 Reich un Richter
Jod I 53 126,90447 4,94 kg/l 113,5 184,4 1811 Courtois
Iridium Ir 77 192,22 22,65 kg/l 2410 4130 1803 Tennant
Kalium K 19 39,0983 0,86 kg/l 63,7 774 1807 Davy
Kobalt Co 27 58,9332 8,89 kg/l 1495 2870 1735 Brandt
Kohlenstoff (Carbon) C 6 12,011 3,51 kg/l 3550 4827 vörhistorsch unbekannt
Krypton Kr 36 83,8 3,48 g/l -156,6 -152,3 1898 Ramsay un Travers
Kopper
(Cuprum)
Cu 29 63,546 8,92 kg/l 1083,5 2595 vörhistorsch unbekannt
Lanthan La 57 138,9055 6,16 kg/l 920 3454 1839 Mosander
Lawrencium Lr 103 260,1053 1627 1961 Ghiorso
Lithium Li 3 6,941 0,53 kg/l 180,5 1317 1817 Arfwedson
Livermorium Lv 116 289 2000 JINR
Lutetium Lu 71 174,967 9,84 kg/l 1656 3315 1907 von Welsbach, James un Urbain
Magnesium Mg 12 24,305 1,74 kg/l 648,8 1107 1828 Bussy
Mangan Mn 25 54,93805 7,44 kg/l 1244 2097 1774 Gahn
Meitnerium Mt 109 266 1982 GSI
Mendelevium Md 101 258,0986 1955 Seaborg
Molybdän Mo 42 95,94 10,28 kg/l 2617 5560 1778 Scheele
Moscovium Mc 115 288 2006 JINR
Natrium Na 11 22,989768 0,97 kg/l 97,8 892 1807 Davy
Neodym Nd 60 144,24 7,00 kg/l 1010 3127 1895 von Welsbach
Neon Ne 10 20,1797 0,84 g/l -248,7 -246,1 1898 Ramsay un Travers
Neptunium Np 93 237,0482 20,48 kg/l 640 3902 1940 McMillan un Abelson
Nickel Ni 28 58,69 8,91 kg/l 1453 2732 1751 Cronstedt
Nihonium Nh 113 287 2006 JINR
Niob Nb 41 92,90638 8,58 kg/l 2468 4927 1801 Hatchet
Nobelium No 102 259,1009 1958 Seaborg
Oganesson Og 118 293 2006 JINR
Osmium Os 76 190,2 22,61 kg/l 3045 5027 1803 Tennant
Palladium Pd 46 106,42 12,02 kg/l 1552 3140 1803 Wollaston
Phosphor P 15 30,973762 1,82 kg/l 44 (P4) 280 (P4) 1669 Brandt
Platin Pt 78 195,08 21,45 kg/l 1772 3827 1557 Scaliger
Plutonium Pu 94 244,0642 19,74 kg/l 641 3327 1940 Seaborg
Polonium Po 84 208,9824 9,20 kg/l 254 962 1898 Curie
Praseodym Pr 59 140,90765 6,48 kg/l 931 3212 1895 von Welsbach
Promethium Pm 61 146,9151 7,22 kg/l 1080 2730 1945 Marinsky, Glendenin un Coryell
Protactinium Pa 91 231,0359 15,37 kg/l 1554 4030 1917 Fajans, Göring, Hahn un Meitner
Quecksülver (Hydrargyrum) Hg 80 200,59 13,55 kg/l -38,9 356,6 vörhistorsch unbekannt
Radium Ra 88 226,0254 5,50 kg/l 700 1140 1898 Marie un Pierre Curie
Radon Rn 86 222,0176 9,23 g/l -71 -61,8 1900 Dorn
Rhenium Re 75 186,207 21,03 kg/l 3180 5627 1925 Noddack, Tacke un Berg
Rhodium Rh 45 102,9055 12,41 kg/l 1966 3727 1803 Wollaston
Roentgenium Rg 111 272 1994 GSI
Rubidium Rb 37 85,4678 1,53 kg/l 39 688 1861 Bunsen un Kirchhoff
Ruthenium Ru 44 101,07 12,45 kg/l 2310 3900 1844 Claus
Rutherfordium Rf 104 261,1087 1964/69 Fljorow oder Ghiorso
Samarium Sm 62 150,36 7,54 kg/l 1072 1778 1879 Lecoq de Boisbaudran
Suerstoff O 8 15,9994 1,33 g/l -218,4 -182,9 1774 Priestley un Scheele
Scandium Sc 21 44,95591 2,99 kg/l 1539 2832 1879 Nilson
Swevel S 16 32,066 2,06 kg/l 113 444,7 vörhistorsch unbekannt
Seaborgium Sg 106 263,1182 1974 Flerow und Oganessian
Selen Se 34 78,96 4,82 kg/l 217 685 1817 Berzelius
Sülver (Argentum) Ag 47 107,8682 10,49 kg/l 961,9 2212 vörhistorsch unbekannt
Silizium Si 14 28,0855 2,33 kg/l 1410 2355 1824 Berzelius
Stickstoff (Nitrogen) N 7 14,00674 1,17 g/l -209,9 -195,8 1771 Scheele
Strontium Sr 38 87,62 2,63 kg/l 769 1384 1798 Klaproth
Tantal Ta 73 180,9479 16,68 kg/l 2996 5425 1802 Ekeberg
Technetium Tc 43 98,9063 11,49 kg/l 2172 5030 1937 Perrier unn Segrè
Tellur Te 52 127,6 6,25 kg/l 449,6 990 1782 von Reichenstein
Tennessin Ts 117 2010 JINR
Terbium Tb 65 158,92534 8,25 kg/l 1360 3041 1843 Mosander
Thallium Tl 81 204,3833 11,85 kg/l 303,6 1457 1861 Crookes
Thorium Th 90 232,0381 11,72 kg/l 1750 4787 1829 Berzelius
Thulium Tm 69 168,93421 9,32 kg/l 1545 1727 1879 Cleve
Tinn Sn 50 118,71 7,29 kg/l 232 2270 vörhistorsch unbekannt
Titan Ti 22 47,88 4,51 kg/l 1660 3260 1791 Gregor un Klaproth
Uran U 92 238,0289 18,97 kg/l 1132,4 3818 1789 Klaproth
Vanadium V 23 50,9415 6,09 kg/l 1890 3380 1801 del Río
Waterstoff H 1 1,00794 0,084 g/l -259,1 -252,9 1766 Cavendish
Wismut
ok: Bismut
Bi 83 208,98037 9,80 kg/l 271,4 1560 1540 Agricola
Wolfram W 74 183,85 g/mol 19,26 kg/l 3407 5927 1783 Fausto un Juan de Elhuyar
Xenon Xe 54 131,29 4,49 g/l -111,9 -107 1898 Ramsay un Travers
Ytterbium Yb 70 173,04 6,97 kg/l 824 1193 1878 de Marignac
Yttrium Y 39 88,90585 4,47 kg/l 1523 3337 1794 Gadolin
Zink Zn 30 65,39 7,14 kg/l 419,6 907 vörhistorsch unbekannt
Zirkon Zr 40 91,224 6,51 kg/l 1852 4377 1789 Klaproth

Literatiur

ännern
  • Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente – das Periodensystem in Fakten, Zahlen und Daten. Hirzel, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.
  • Lucien F. Trueb: Die chemischen Elemente – Ein Streifzug durch das Periodensystem. S. Hirzel Verlag, Stuttgart 2005, ISBN 3-7776-1356-8.
  • Theodore Gray: Die Elemente. Fackelträger-Verlag, Köln 2009, ISBN 978-3-7716-4435-2.
  • Ulf von Rauchhaupt: Die Ordnung der Stoffe. Ein Streifzug durch die Welt der chemischen Elemente. Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfort an’n Main 2009, ISBN 978-3-596-18590-0.
  • Alexander C. Wimmer: Die chemischen Elemente. SMT, Leoben 2011, ISBN 978-3-200-02434-2.
  • Philip Ball: Die Elemente. Entdeckung und Geschichte der Grundstoffe. Haupt, Bern 2022, ISBN 978-3-258-08268-4.

Weblenken

ännern
  Chemisches Element. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.