George de Hevesy
George Charles de Hevesy (eegentlich György Hevesy, ok Georg Karl von Hevesy; * 1. August 1885 in Budapest; † 5. Juli 1966 in Freiburg in' Breisgau) weer en ungaarsch Chemiker.
Familiärer Achtergrund
ännernDe Öllern vun Georg von Hevesys weern de Viezpräsident vun de Böverungaarsch Barg- un Hüttenwerke Ludwig (Lajos) Bischitz de Heves, boren 16. Oktober 1853 Pest, storven 13. August 1920 Budapest, un Jenny (Eugenie) Baronesse Schosberger de Tornya, boren ca. 1857, storven. 10. April 1931 Budapest, Dochter vun den Budapester Großindustriellen Sigmund Baron Schosberger de Tornya un de ut Wien stammenden Therese Mayer. De Familie Hevesy stamm ut dat Budapester jöödsch Grootbörgerdom. Ludwig Bischitz de Heves harr de Schrievwies vun sien Naam all fröh in Bisicz magyariseert, kreeg aber mit 13. April 1904 de Erloovnis, de Naam in Hevesy-Bisicz de Heves to ännern, in de Folg kreeg he an' 25. Dezember 1906 de Erloovnis, sück blots Hevesy de Heves oder eenfach blots de Hevesy to nömmen. De Grootvader vun sien Vaders Siet, George de Hevesys, David Bischitz, kreeg 1895 den arvlichen ungaarschen Adelstand mit dat Prädikat "de Heves", sien Fru Johanna boren Fischer weer en vun de bedüüdendst jöödschen Philanthropinnen vun dat 19. Johrhunnert.[1]
Leven un Wark
ännern
Hevesy hett Chemie, Mathematik un Physik in Budapest, Berlin un Freiburg studeert. Ansluutend hett he ünner annern över de Diffusion in Kristallen un bi Ernest Rutherford un Friedrich Adolf Paneth arbeit. In Kopenhagen hett he 1922 gemeensom mit Dirk Coster dat Element Hafnium opdeckt.
He is en vun de Begrünner vun de Radiochemie un gemeensom mit Paneth Utfinner vun de Tracermethood, mit de chemisch Elemente dör dat Bimischen vun hör radioaktiv Isotope analytisch kenntekend wurrn. He hett ok de Neutronenaktivierungsanalyse as analytisch Verfohren inführt.
Van 1926 bit 1934 weer he Perfesser an de Albert-Ludwigs-Universität Freiburg. Nah de Machtövernahm dör de Natschonalsozialisten is he nah Kopenhagen flücht un 1943 wieder nah Stockholm. Bit 1961 hett Hevesy in Stockholm arbeit un hett sück physiologischen un klinischen Fraagstellungen up dat Rebeet vun de Radiobiologie towendt.
As wiels den Tweeten Weltkriegs düütsch Truppen de däänich Hööftstadt Kopenhagen in' April 1940 besett hebbt, hett George de Hevesy de golden Nobelpries-Medaillen vun de düütsch Physiker Max von Laue un James Franck in Königswater uplöst, um de so vör den Togreep dör de düütsch Besetter to schuulen. Von Laue un Franck weern in Oppositschoon to'n Natschonalsozialismus in Düütschland un harrn dorüm hör Medaillen Niels Bohr anvertroot, um so en Konfiszeeren in Düütschland to verhinnern. Düütschen weer dat Annehmen oder Dragen vun den Nobelpries verbooten, nahdem de Natischoalsozialismusgegner Carl von Ossietzky 1935 den Freedensnobelpries kreegen harr. Nah Kriegsenn' hett de Hevesy dat in't Königswater versteckt Gold dor weer ruttrucken un het dat Gold an de Königlich Sweedsch Akademie vun de Wetenschapen övergeven, de dorut nee Medaillen maakt un weer an von Laue und Franck övergeven dee.[2]
Liddmaatschapen un Utteknungen
ännern- 1939 Foreign Member vun de Royal Society
- 1949 Copley-Medaille vun de Royal Society
- 1943 Nobelpries för Chemie „für seine Arbeiten über die Anwendung der Isotope als Indikatoren bei der Erforschung chemischer Prozesse“
- 1957 Upnahm in den Orden Pour le mérite für Wissenschaft und Künste
- 1959 Atoms for Peace Award
- 1960 Liddmaat vun de Leopoldina
- 2009 Benennung vun den Maandkraters Hevesy dör de IAU
Literatur
ännern- Siegfried Niese: Georg von Hevesy : 1885 - 1966 ; Wissenschaftler ohne Grenzen, Münster/Westfalen : Principal-Verlag 2009, ISBN 978-3-89969-081-1.
