Ghana

Ghana (IPA|ˈgaːna; vörmolig Goldküst) is en Land in Westafrika. De Hööftstadt is Accra. Ghana grenzt an de Naberlänner Elfenbeenküst, Burkina Faso un Togo. In'n Süden liggt de Gulf vun Guinea, de to'n Atlantik tohöörn deit. Ghana is meist so groot, as dat Vereenigt Königriek vun Grootbritannien un Noordirland. Dor is dat vunwegen de Kolonialtied ok bit up den hüdigen Dag eng mit verbunnen. De Volta-See is de gröttste Binnensee van dat Land un ok de gröttste vullständig künstlich anleggt’ Stausee up de Eer. Vunwegen den Tropischen Regenwoold is Ghana sunnerlich riek an Deerter un Planten. Dat speelt ok för de Weertschop en grode Rull. Eenmol vunwegen den Tourismus un to'n annern ok vunwegen de Exporten vun Eddelhölter. De Kultur in dat Land is ganz unnerscheedlich, vunwegen dat dor bit to hunnert Völker in leevt, de ok bannig veel verschedene Spraken snacken doot un all en annern Gloven utöövt.


(Flagg)	(Wapen)

Wahlspröök: Freedom and Justice

(eng. för „Freeheit un Gerechtigkeit“)

Natschonalhymne: God Bless Our Homeland Ghana

Hööftstadt

Accra
5° 33′ N, 0° 13′ W

Gröttste Stadt Accra

Amtsspraak

Engelschesche Sprake

Regeren
Präsident Republiek
Präsident John Dramani Mahama (siet 24.07.2012)

Sülvstännigkeit

6. März 1957 vun Grootbritannien

Grött
• Allens
• Water (%) 238.537 km²
? %

Inwahnertall
• Juli 2006 afschätzt
• Inwahnerdicht 22.409.572
(Hooch rekent 2006)^[1]
94/km²

Geldsoort 1 New Cedi = 100 Pesewa ([[ISO 4217|]])

BBP

$ 13 Mrd.< (100.) $ (2006)

$1500 (128.) $ je Kopp

Tietzoon UTC (UTC)

Internet-TLD

.gh

ISO 3166 GH

Vörwahl ++223

Geographie

Wiete Sandstränn sunner natüürliche Habens an Ghana siene Küst

De Volta

Ghana is an un for sik en siedet Land. Bloß an en paar Steden langt dat hooch bit na de 900 Meters rop. Bi de Hälft vun dat Land liggt unner 150 m hooch. De Küst is 543 km lang. Na de geographie hen warrt dat Land updeelt in Siedland an'e Küst, Regenwoold un Savanne. Na de Struktur vun de Böverfläch vun dat Land kann dat avers ok indeelt weern in de fiev Naturstreken Low Plains, Hoochland vun Ashanti, Akwapim-Togo-Keed, Volta-Becken un High Plains.

Weertschop

Bargbo

De Bargbo in Ghana is en wesentlich Grött in de Weertschopstruktur van dat Land al siet Johrhunnerten. Ghana is riek an Boddenschätzen. Lang Tiet bevör se koloniseert wurrn geev dat dor al en lang Traditschoon van Goldbargbo. Siet de Kolonialtiet bit vandaag is de Goldbargbo in de ehmalge Kolonie Goldküst mit hüdtodag etwa 93 % van de Mineralienprodukschoon (blangen Mangan, Bauxit un Demanten) dat wesentliche Element van de Bargbo in dat Land. En van de wichtigst Rohstoffen is Gold, wat de ehmalgen Kolonie ok de Naam „Goldküste“ geev.

Inwahners

Inwahnerdaten (2003)^[2]
Wie lang de Lüde in'n Dörsnitt leevt (2004)	57 Johre
Dodenandeel	13 je 1000 Inwahners
Geboortenandeel	31 je 1000 Inwahners
Kinnertall pro Fro	4,4
Kinnerdood	95 je 1000 Inwahners
Söögkinnerdood	59 up 1000 Geboorten
Tonahm vun Inwahners	1,8 %
Inwahnerdicht	94 Inwahners pro km²
Inwahners in Städer	37,1 %
Inwahners unner 15 Johren	41,9 %
Inwahners över 65 Johren	4,4 %

De Inwahners vun Ghana weert Ghanaers nömmt, hen un wenn (sunnerlich in Öösterriek) ok Ghanesen. Mit 57 Johren leevt de Ghanaers in'n Dörsnitt länger, as in de meisten annern Länner in Westafrika. Vergleken mit de westliche Welt is dat avers keen sunnerlich hoget Öller. Dat liggt to'n groten Deel an de veelen Kinner un Bostkinner, de starven mütt. Man mit de Johren starvt jummers weniger Kinner, vunwegen dat dat mit de Medizin un ok mit de Hygiene in dat Land jummers beter wurrn is.

Ghana warrt as en Land ut de Drüdde Welt ankeken, man vergleken mit de Naberlänner (sunnerlich in'n Noorden) geiht dat de Lüde dor doch beter. Dat is ok de Grund, worüm en paar Teindusend Flüchtlingen ut Togo, Burkina Faso, Liberia, Niger un Nigeria in Ghana leevt.

Baven alle Maten veel Lüde streevt vun dat Land hen na de Städer. Man dor gifft dat lang nich noog Arbeit, just for de jungen Lüde. Dorüm mwannert nu wedder veele junge Mannslüde in't Utland af. Se söökt Arbeit in Europa oder in Noordamerika. Dat gifft ok Familien, de kleiht jem ehr Geld tohopen, dat se een ut de Familie na dat Utland stüern könnt. Dor schall he denn Geld verdenen un sien Familie unnerstütten.

Wie sik dat mit de Inwahners entwickelt hett

Wie sik dat mit de Inwahners twuschen 1961 un 2003 entwickelt hett

Hüdigendags gifft dat veel mehr Inwahners in Ghana, as vör 20 Johren. Meist dubbelt so veel sünd dat wurrn.

Johr	Inwahners
1984 (Zensus)	12.296.081
2000 (Zensus)	18.845.265
2006 (utrekent)	21.355.656

Volksgruppen

Andeel	Volk
44,0 %	Akan
16,0 %	Dagbane-Dagomba
13,0 %	Ewe
8,0 %	Ga
3,0 %	Gurma
14,5 %	Minnerheiten in Ghana
1,5 %	annere Völker

Ghana is en Staat mit veele Völker, de dor in wahnt. Bavenhen weert ganz verschedene Spraken dor snackt. De Unnerscheedlichen Völker sünd denn ok noch ganz verscheden groot. Dat geiht vun en paar Hunnert Lüde bit hen to en paar Mio. Minschen.

Midderwielen warrt ok mank de verscheden Völker freet', so dat de lüttjen Völker mit de Tied upgaht in de gröttern un de Grenzen twuschen de Völker jummers mehr verswinnen doot. Dorüm is dat ok swaar to seggen, woveel Lüde nu just to en Volk tohöörn doot. In verscheden Borns gifft dat dor ganz verscheden Angaven to.

De wichtigsten Völker sünd Akan (rund 44 %), Dagbone-Dagomba (16 %), Ewe (13 %), Ga-Adangme (8 %), Gurma (6 %). Bi 1,5% vun de Inwahners stammt ut Europa oder kummt noch annerwegens her (so as de Chinesen oder Libanesen).

Spraken

Dat gifft 79 verscheden Spraken. Amtssprake is Engelsch. De Spraken mit de meisten Lüde, de de snacken doot, sünd:

Sprake	Lüde, de dat snackt
Akan	8.300.000
Ewe	2.250.000
Abron	1.050.000
Farefare	820.000
Dagbani	800.000
Dangme	800.000
Ga	600.000
Konkomba	500.000
Hausa	202.000

De meisten Ghanaers wasst al mit mehr Spraken up, ehr dat se na Scholen gaht. In de Scholen lehrt se denn noch de Akan-Spraak, de in dat Land de wichtigst is, un/oder Engelsch. Dat is gor nich selten, dat Ghanaers dree bit fiev Spraken leifig snacken könnt. Allerhand vun Ghana siene Spraken weert avers ok to Afrika siene „Spraken, de starven doot“ torekent. Dor gifft dat denn jummers minner Lüde vun, de dat noch snacken könnt. Dat liggt an dat högere Soziaalprestige (de wecken Spraken weert as „beter“ ankeken, so, as de Hannelssprake Fanti), man ok an Heiraten mank de Volksgruppen un dat Wegtrecken vun Lüde in de groten Städer, wo se denn de Sprake vun de Mehrheit annehmen doot.

Religionen

In Ghana sünd bi 20% vun de Inwahners Protestanten (Prebsterianers, Methodisten, Baptisten, Adventisten vun den söventen Dag, Charismatikers u. a.), 10% sünd kathoolsch. Üm un bi 30% glöövt an den Islam siene Lehr un um un bi 40% höört to heidnische Naturreligionen.^[3]. In'n Noorden vun dat Land sünd de Lüde ehr Muslimen, in'n Süden höört se to christliche Karken to. So ganz nippe kann avers de Grenz twuschen de religionen nich fastleggt weern. Sunnerlich mit den christlichen Gloven in de groten Karken un in de Sekten hett sik de ole Gloven dör'nannermegelt. Dat gifft en ganzen Barg christliche oder muslimsche Ghanaers, de finnt dor nix bi, wenn se ok noch na'n „Fetischpreester“ hengaht. Dat een oder annere Volk fiert de Festdagen vun jem ehre traditschonellen Religion.

Belegen

↑ CIA World Fact Book zu Ghana
↑ Fischer Weltalmanach 2006; WHO World Health Report 2006
↑ Informatschoon vun dat Utwärtige Amt över Ghana.

Länner in Afrika

Afhängige Rebeden: Kanarische Inseln | Mayotte | Réunion | St. Helena, Ascension un Tristan da Cunha | Westsahara

Commonwealth of Nations

[WFB-1] CIA World Fact Book zu Ghana

[FWA06-2] Fischer Weltalmanach 2006; WHO World Health Report 2006

[3] Informatschoon vun dat Utwärtige Amt över Ghana.

[1]

[2]

[3]