Hadrian IV.
Hadrian IV. (ok Adrian IV., * as Nicholas Breakspear tüschen 1100 un 1120 in St Albans, Hertfordshire, England; † 1. September 1159 in Anagni) weer van 1154 bit to sien Tod de bitlang eenzige Paapst vun engelsch Herkunft in de Karkengeschichte.
Leven un Wirken
ännernBreakspear kreeg en theologische Utbillen in Frankriek un wurr later (um 1145) Abt vun dat Chorherrenstift St. Rufus bi Avignon. Eugen III. hett hüm 1149 to’n Kardinalbischop vun Albano maakt. Van 1152 bit 1154 weer he päpstlicher Legat in Skandinavien, wo he dat Arzbisdom Nidaros (hüüd: Trondheim) uprichten dee. Up de Synode vun Linköping 1153 legg he as Legat de Grundlaag för en de röömsch nahestahn sweedsch Kark.[1] An‘n 4. Dezember 1154 wurr he to’n Paapst wählt un den nächsten Dag inthroniseert.
As eerst Upgaav hett de Paapst över Rom en Interdikt verhangt, nahdem dat vun Arnold von Brescia un de Oppositschoon vun den stadtröömschen Adel all wiels dat Pontifikat vun Paapst Eugen III. 1146 to en Republiek nöömt wurrn weer. In Rom röök sück de Freeheitsdrang, den sück mit den Paapst un den düütschen König Friedrich I. Barbarossa en natschonal-absolutistisches Denken tomööt stellen dee. Hadrian IV. hett in’n Gegentoog för de Kaiserkrönung, as in’n Verdrag vun Konstanz in‘n März 1153 tüschen Paapst Eugen III. un Friedrich Barbarossa afspraaken, dat de Kaiser den Paapst gegen den upsternaatschen Röömschen Senat, byzantiensch un normannsche Besittanspröök in Italien verteidigen sull, verlangt. Ahn päpstliche Tostimmen sull de Kaiser kien Freeden mit Normannen un Römern sluuten un de päpstliche Herrschap över de rrömsch Kark weer herstellen.
Wegen dat Interdikt is Arnold von Brescia 1154 ut Rom in de Toskana flücht, wo he den düütschen König up den Weg to sien sien Kaiserkrönung in Rom in de Hannen full. As Teeken vun sien Goot Willen hett Friedrich Barbarossa den Grünner vun de röömsch Republiek den Paapst utleefert, de Arnold von Brescia as Ketzer veroordeelen un in’n Juni 1155 uphangen leet.
An‘n 18. Juni 1155 hett de Paapst König Friedrich Barbarossa in de Alt-St. Peter to’n Kaiser kröönt. Glieks nah de Krönung keem dat to en Upstand vun de stadtröömsch Bevölkerung, de den Paapst fangen setten wull. Kaiser un Paapst hemm sück in de Schuul vun dat kaiserlich Heer begeeven, dat sück up den Neronischen Wiesen an de Stadtmüür vun Rom lagern dee. Bit in de Nacht hemm kaiserlich un päpstlich Truppengegen de upsternatschen Römers kämpt. De kaiserlich Truppen behullen de Böverhand över de Römer, aber Friedrich Barbarossa gung, entgegen den Konstanzer Verdrag, nich gegen de Stadtbevölkerung vör uun hett ok nich de Herrschap vun den Paapst över de Stadt herstellt. Nahdem tüschen de italieensch Seemächten Genua un Pisa Striedereen utbraken weer, bleev de för en Feldtoog gegen den Normannen up Sizilien nödige Flottenünnerstütten ut. Wegen dat Wiegern vun de Fürsten, sück an en Krieg gegen Sizilien to bedeeligen, hett de Kaiser sien Heertoog gegen Sizilien instellt. Hadrian unn eerst in dat dart Johr vun sien Pontifikats nah Rom torüchkehren.
De Paapst führ en Krieg gegen den normannschen König Wilhelm I. von Sizilien, wiel he sien Herrschap över Rom un dat vun hüm beanspröökt Territorium vun den Karkenstaat, dat Patrimonium Petri, bedroht seech. Mit byzantiensch Hülp greep de apulische Upstand immer wieder um sück. De Normannen hemm sück spoodriek gegen de Byzantiner wehrt un hemm hör dat kört tovör erobert Brindisi weer afnommen. Dat entwickel sück somit weniger goot för den Paapst, de doruphen en dartigjohrigen Freeden tüschen Byzanz un Sizilien vermiddeln dee[2] uns loot in’n Juni 1156 den Verdrag vun Benevent mit den Normannen, in den de Paapst Wilhelm endgültig as König anerkennen dee. As Gegenleistung hett de de Lehnshoheit vun den Paapst över sien Staat bestätigt. In de folgend Johren hemm sück de Normannen as weltliche Schuuulmacht för den Paapst bewährt, vör allen in’n Konflikt mit de Stadt Rom un hemm so de Positschoon vun de Kaiser in Fraag stellt. Dormit stell de Verdrag vun Benevent en wichtigen Träe in’n Lösungsperzess vun kaiserlich und päpstlich Herrschap vunnanner dor.
Sluutend keem Hadrian aber in Konflikt mit Kaiser Friedrich: Up den Rieksdag vun Besançon in‘n Oktober 1157 hett de päpstliche Kanzler un Legat Rolando Bandinelli tosommen mit Bernhard von San Clemente den Kaiser en Schrieven överbrocht, dat maatgeevend vun den päüstlichen Kanzler verfaat wurrn weer. In dit Schrieven wurr de kaiserliche Würde as päpstliches beneficium betekent, wat eegentlich „Wohltat“ bedüüd, vun Friedrich sien Kanzler, den lateren Kölner Arzbischop Rainald von Dassel, aber scharper as „Lehen“ översett wurr. De Kaiser weer doröver düchtig düll. He bestunn up de Prärogativen vun dat Riek. Aber ok de päpstlichen Legatenhemm de scharper Översetten nich verbetert, in’n Gegendeel: Rolando Bandinelli hett mit sien Ütern „Von wem hat der Kaiser sein Amt inne, wenn nicht vom Herren Papst?“ (A quo ergo habet, si a domno papa non habet imperium?[3]) noch Ööl in’t Füür gaaten. So keem dat to’n Eklat un de anwesende Palzgraf Otto I. von Wittelsbach hett Bandinelli sogor mit en Schwert bedroht. Up Anwiesen vun Friedrich wurrn den Legaten aber free Geleit för de Fahrt nah Huus gewährt.
Friedrich Barbarossa hett den Machtanspröök vun den Paapst mit Ünnerstütten vun de düütsch Bischöp aflehnt. Bang vör en nee Investiturstriet un en Schisma muss de Paapst nahgeeven, indem he den Begreep beneficium as Wohltat (bonum factum) un nich as Lehen (feudum) beteken dee. Aber tüschen Kaiser un Paapst weer dat nu blots en Wappenstillstand, aber kien Freeden; dat Misstruen bleev. In’n November 1158 stell Kaiser Friedrich up den Roncalschen Feldern de dör de norditalieenschen Städer bedroht Vormachtsstellung vun Rieksitalien wedder her. Dordör seech de Paapst, de an de Spannungen bedeeligt weer, den Karkenstaat bedroht, vör allen wiel to glieker Tiet in’n Süden vun dat Normannenriek för den Karkenstaat Gefohr utgung. Hadrian weer in’n Begreep, den Kaiser to exkommunizeeren, as he in Anagni an‘n 1. September 1159 angevlich dör en Fleeg in sien Wien stickt is. Wohrschienlicher is aber vermootlich en Peritonsillarabszess, de to sien Dood führt hett.
1155 hett de Paapst in de Bulle Laudabiliter en för Irland entscheedend Erklärung verfaat. Aber de Echtheit vun disse Bulle is umstreeden[4]. He hett dornah den engelschen König Heinrich II. upmuntert, dat Eiland to erobern. Sössteihn Johr later hett Heinrich dat denn ok schafft. Mit de Genehmigung hett de Paapst ok de Lehensanspröök vun Rom över Irland verbunnen.
1172 sall in en Schrieven vun den Nahfolger vun Hadrian Alexander III., de Herrschap vun Heinrich över Irland bestätigt wurrn ween.
Literatur
ännern- Indrag to de Person in dat Biograafsch-Bibliograafsch Karkenlexikon (hoochdüütsch)
- Brenda Bolton, Anne Duggan: Adrian IV, the English Pope, 1154-1159: Studies and Texts, Ashgate Publishing, 2003.
- Rudolf Fischer-Wollpert: Lexikon der Päpste, Regensburg 1985.
- Alfred Henry Tarleton: Nicholas Breakspear, London 1896, Kapitel IX, S. 153 (Bulle Adrians an König Heinrich/Echtheitsdiskussion) und Sp. 157 (Der lateinische Originaltext der echtheitsumstrittenen Bulle Adrians; Beginn am unteren Seitenende).
- Barbara Zenker: Die Mitglieder des Kardinalkollegiums von 1130 bis 1159, Würzburg 1964, S. 36–38.
Weblinks
ännern
Anmarken
ännern- ↑ Jacques Le Goff (Hrsg.): Fischer Weltgeschichte, Band 11: Das Hochmittelalter, Frankfurt am Main, 2005, S. 122.
- ↑ Werner Ohnsorge: Die Byzanzpolitik Friedrich Barbarossas und der 'Landesverrat' Heinrichs des Löwen, in: Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters 6 (1943) 118–149.
- ↑ Gesta Friderici III, 10. In: MGH|Scriptores rerum Germ|46|177
- ↑ Alfred Tarleton: Nicholas Breakspear, London 1896, Kapitel IX, S. 153.
| Vörgänger | Amt | Nafolger |
| Anastasius IV. | Paapst 1154 - 1159 |
Alexander III. |