Halunder

Dat Helgoländer Frieesch (Eegenbeteken Halunder) is de op Helgoland snackte fries’sche Dialekt. He hörrt to dat inselfriessche Telg vun de noordfreesch Spraak. De Dialekt wurrd hüüd bloot noch vun wenige vun de rund 1200 Inwahners vun de Insel snackt. In de School un in Volkshoochschoolkursen wurrd Helgoländsch ünnerricht. Dat Halunder is op de Insel dör dat Friesisch-Gesett neven de Standarddüütsch Amtsspraak tolaaten. In’n Gegensatz to de in’n Kreis Noordfreesland snackten Dialekten wiest dat Helgoland en vergliekwies wenig däänsch oder jütsch Infloot op, hett darför aver ünner en stark plattdüütsch Infloot stahn. Düütlich wurrd düsse Ünnerscheed an dat Woort för nich: Wiels all anner nordfreesch Dialekte hier en däänsch Lehnwoort op (to'n Bispeel Fering ei, Mooring ai), wurrd in dat Halunder dat vun den Plattdüütschen utlehnt nich bruukt.

Dat Vadderunser op Halunder in de Paternosterkark vun Jerusalem. Dat is aver en nee Översetten, wiel dat Vadderunser op de Insel op Hochdüütsch snackt wurr.

Literatur

• Helgoländer Wörterbuch. Bearbeitet von Willy Krogmann Mainz 1957–1968 (A – L sowie eine ausführliche Einleitung).
• Ritva und Nils Århammar: Deutsch-Helgoländisches Wörterbuch. Bredstedt 1993–1997. ([1] Digitalisat). Der Teil Helgoländisch-Deutsch befindet sich in Arbeit.
• Mina Borchert, Ritva und Nils Århammar: Wi lear Halunder. Helgoländisches Lehrbuch. 4., verbesserte Auflage. Hrsg. vom Förderverein Museum Helgoland e. V. Husum 2011.
• Heather Amery, Stephen Cartwright: Miin Iaars Duusend Würder. Halunder. Nai beoarbooidet fan Mairi Macinnonen en Mike Olley. Fer deat Halunder beoarbooidet van Ritva en Nils Århammar. Hrsg. vom Nordfriisk Instituut. 2., verbesserte Auflage. Bräist/Bredstedt 2017.

Weblenken

• Helgoländisch zum Kennenlernen, helgoland.de.
• Deutsch↔Helgoländisch Übersetzer.
• Johannes Kulms: „Es wird so oder so sterben.“ Seltener Dialekt: Halunder auf Helgoland, deutschlandfunkkultur.de.