Wikipedia

Hans Rosenthal

Hans Günter Rosenthal (* 2. April 1925 in Berlin; † 10. Februar 1987 ok dor) weer en düütschen Entertainer, Moderater, Speelbaas, as ok Baas vun’t Afdeel Ünnerholen bi’n RIAS un Liddmaat in’t Direktorium vun’n Zentralraat vun de Jöden in Düütschland.

Hans Rosenthal (1985)

Leven

ännern

Hans Rosenthal is as Söhn vun en jöödsch Familie in Berlin-Prenzlauer Berg opwossen un hett as Kind de anwassen antisemitische Verfolgen dör den Natschonalsozialismus mitbeleevt. Sien Vadder, Kurt Rosenthal, is 1937 in’t Öller vun 36 Johren doodbleven, kort nadem he as „Nicharier“ vun de Düütschen Bank op de Straat sett worrn is. Sien Mudder Else, borene Isaac, is in’n November 1941 an Krebs doodbleven. Sien Broder Gert (1932-1942)[1] un annere Familienanhörige sünd in’n Holocaust ümbröcht worrn. Hans Rosenthal is vun 1940 an vun de Natschonalsozialisten för Dwangsarbeiten insett worrn. Ünner annern müss he as Kuhlengraver bi Fürstenwalde arbeiten un as Akkordarbeiter in en Blickemballaschenfabrik in Berlin-Weißensee un in Torgelow. 1943 is he in de Berliner Lüttgoornanlaag „Dreieinigkeit“ (Bezirk Lichtenberg) ünnerduukt un künn so bit to’t Enn vun’n Krieg in sien Versteek överleven. Holpen hebbt em dorbi dree Berliner Fronslüüd, de keen Jöden weern.

Vun 1945 an künn he bi’n Berliner Rundfunk en Utbilln maken, woneem he dorna as Helpsmann vun’n Speelbaas arbeit hett un dat eerste Höörspeel Nathan der Weise afwohrt. Tietwies seet he ok in’n Bedriefsraat vun’n Berliner rundfunk, wat aver mehr un mehr to Striet mit de Opsichtsgremien vun de sowjetisch stüerten Rundfunkanstalt föhrt hett. Rosenthal is dorüm in’t Johr 1948 in de Westsekters gahn un na’n RIAS wesselt. Dor füng he sien Loopbahn toeerst as Opnahmleider un Ünnerholensredakteur an. He is mit de Tiet een vun leevsten düütschen Quizmaster vun Ünnerholenssennen in’n Höörfunk worrn.

Bi’n RIAS Berlin hett he in de 1950er bit 1980er Johren Raat- un Ünnerholenssennen ümsett, de he tomeist ok sülvst utklamüstert harr. Dorto höört Sennen as Allein gegen alle, Wer fragt, gewinnt, Kleine Leute – große Klasse, Das klingende Sonntagsrätsel, Spaß muß sein, Opas Schlagerfestival (in Dubbelkunferenz mit Günter Neumann), Da ist man sprachlos, Frag mich was, Die Rückblende, Günter Neumann und seine Insulaner (toeersts as Opnahmleider, later as Speelbaas), un Spiel über Grenzen.

In’t Feernsehn weern Gut gefragt ist halb gewonnen, Dalli Dalli, Rate mal mit Rosenthal, KO oder OK, Alles mit Musik, Eins plus eins gegen zwei, Erinnern Sie sich noch?, Gefragt – Gewusst – Gewonnen, Mal seh’n, was uns blüht, Quizparade, Hans Rosenthal stellt vor, Zug um Zug un Das Schlagerfestival der 20er Jahre (in Dubbelkunferenz afwesselt mit Axel von Ambesser un Theo Lingen) in’t ZDF bekannte Sennen vun Hans Rosenthal.

Ünner sien Sennen weer de ARD-Show Das gibt’s nur einmal – Noten, die verboten wurden (Book: Curth Flatow) ut dat Johr 1983, in de Rosenthal versöcht hett, de Tiet vun’n Natschonalsozialismus in en Ünnerholenssennen optoarbeiten. Hier hett Rosenthal wiest, dat he nich blots spoodriek as Quiz- un Showmaster arbeit hett, man över lange Johren ok politische Kabarettsennen leddt un utklamüstert hett. Bekannt worrn is Rosenthal aver vör allen as Moderater vun de Quizshow Dalli Dalli in’t ZDF.

 
Andenkentafel an’t Huus Kühler Weg 12, in Berlin-Westend

Ofschoonst Rosenthal sien Arbeit in Funk un Feernsehn vör allen op Düütschland kunzentreert weer, hett he ok en poor Sennen in’t Utland produzeert. Al in’t Johr 1966 hett he in’t Paris Theatre in London de Show Spaß muss sein (11. Juli 1966) in’n Rahmen vun de Footballweltmeesterschop maakt – as en Koprodukschoon mit de BBC, den RIAS, SFB, NDR un SDR. An’n 11. April 1970 weer in de Swiezer Hall in’t däänsche Tønder de Show Wer fragt, gewinnt produzeert, un in’n November 1984 de Sennen Spaß muss sein ut dat Brucknerhuus in Linz in Öösterriek. Butendem geev dat twee Sennen vun Dalli Dalli in’t Johr, de in Wien maakt weern. Plaant weer wieter ok en Show-Opnahm in Israel, de aver nich mehr tostannen keem, as Rosenthal doodbleven weer.

Twee Höörfunk-Regen, de vun Rosenthal grünnt weern, loopt bi Düütschlandradio Kultur. Dat is to’n een de Reeg Sonntagsrätsel (vörmols Das klingende Sonntagsrätsel) un to’n annern dat Städerquiz Allein gegen alle, dat in’n Rahmen vun de Reeg Aus den Archiven eenmol in’n Maand sennt warrt.

Vun de 1960er Johren an hett sik Rosenthal ok in’n Zentralraat vun de Jöden in Düütschland insett un weer af 1973 Liddmaat vun’t Direktorium. Ok an verschedene annere soziale Projekten hett he mitarbeit. Sien Urlaub hett he an leevsten in Utersum op Föhr tobröcht. Vun dissen Oort is he Ehrenbörger worrn. Butendem is Hans Rosenthal ok Footballfan wesen. In de Tiet vun 1965 bit 1973 weer he Präsident vun den Footballvereen Tennis Borussia Berlin. Vun em grünnt weer de „Prominenten-Ölven“, de in dissen Vereen aktiv is un siet sien Dood ünner den Naam „Hans-Rosenthal-Ölven“ Geller för de Hans-Rosenthal-Stiftung „Schnelle Hilfe in akuter Not e. V.“ sammelt.

In’t Johr 1980 hett Rosenthal sien Autobiografie ünner den Titel Zwei Leben in Deutschland publizeert. Mit siene Fro Traudl harr Rosenthal en Dochter un en Söhn. He is 1987 an Magenkrebs doodbleven un liggt op’n Jöödschen Karkhoff Heerstraat in Berlin begraven. Dor hett he en Ehrengraff vun’t Land Berlin.

Hans-Rosenthal-Stiftung

ännern
 
Andenkentafel an sien Geboortshuus in de Winsstraße 63, in Berlin-Prenzlauer Berg

De Hans-Rosenthal-Stiftung is na sien Dood 1987 grünnt worrn, üm de Arbeit vun Dalli-Dalli hilft wietertomaken, neemlich Minschen to ünnerstütten, de in Noot kamen sünd ahn wat doröfr to kamen. De Stiftung finanzeert sik ut Spennen, Arven un Versanstaltungen. To de Grünners höörn sien Weetfro Traudl Rosenthal, sien Söhn Gert Rosenthal[2], dat ZDF, Bernhard F. Rohe (Intendant vun’n RIAS Berlin), de Jöödsche Gemeen to Berlin, Peter Bachér (Rutgever vun Hörzu) un Peter Schiwy.

De Stiftung driggt dat Spennen-Segel vun’t Düütsche Zentralinstitut för soziale Fragen (DZI)[3][4]. En bedüden Born för de Geller vun de Stiftung is de Hans-Rosenthal-Gala, de siet 1992 jeed Johr in Neustadt an der Weinstraße un vör allen in Landau stattfinnt. Se weer vun den Journalist Patrick Weiss in’t Leven ropen. Siet 2003 warrt in’n Rahmen vun de Gala ok de mit 10.000 Euro doteerte Hans-Rosenthal-Ehrenpries för sünner’t sozial Insetten verleht.

Mit den Pries weern siet 2003 uttekent:

Ehren un Utteken

ännern

Hans Rosenthal is mit en Reeg vun Utteken un Priesen ehrt worrn, de sik nich alleen op sien Arbeit as Moderater un Entertainer betehn doot:

Bito gifft dat eenige Öörd, de na Rosenthal nöömt worrn sünd:

  • 1988 is en Senioren-Freetiethuus in Berlin-Zehlendorf na em „Hans-Rosenthal-Huus“ nöömt worrn
  • 1993 is de Platz vör’t RIAS-Funkhuus (vundaag Deutschlandradio Kultur) in Berlin-Wilmersdorf na em nöömt worrn.
  • 1999 is en Straat in de Gemeen Steinhöfel, in’n Oortsdeel Neuenhof im Sande „Hans-Rosenthal-Straat“ nöömt worrn. Dor weer dat Landwark, in dat Rosentahl 1942/43 Dwangsarbeit leisten müss.
  • 2007 is de Sportanlaag Kühler Weg in Berlin-Westend in „Hans-Rosenthal-Sportanlaag“ ümnöömt worrn.

Schriften

ännern

Quiz- un Speelböker

ännern
  • Allein gegen alle. 2 x 100 Quizfragen zum Raten und Nachlesen für die ganze Familie. München un Berlin 1978 (latere Oplaag 1987 ünner ISBN 3-404-60185-8).
  • Der kleine Spielmeister. Ein Quiz-Leitfaden für Geburtstage, Geselligkeiten und Partys. München 1978, ISBN 3-7679-0130-7.
  • Das ist Spitze. Ein Bilder-Quiz zum Mitmachen. Dortmund 1983, ISBN 3-88584-055-3 (tosamen mit Erich Geiger).

Autobiografie

ännern

Literatur

ännern
  • Thomas Henschke: Hans Rosenthal. Ein Leben für die Unterhaltung. Schwarzkopf u. Schwarzkopf, Berlin 1999, ISBN 3-89602-307-1.
  • Michael Schäbitz, Paul Spiegel, Curth Flatow: Hans Rosenthal. Deutschlands unvergessener Quizmaster; bewusster, stolzer Jude. Jüdische Miniaturen, Band 19. Stiftung Neue Synagoge Berlin – Centrum Iudaicum/Hentrich und Hentrich, Teetz 2004, ISBN 3-933471-73-7.
  • Hans Rosenthal: Zwei Leben in Deutschland. Luebbe Verlagsgrupp, ISBN 3-40410-170-7.

Borns

ännern
  1. ↑ Sonderzüge in den Tod (PDF) un Gedenkbuch – Opfer der Verfolgung der Juden unter der nationalsozialistischen Gewaltherrschaft in Deutschland 1933–1945
  2. ↑ rbb: Afkaat Gert Rosenthal
  3. ↑ http://www.dzi.de/hijk.htm Stand Dezember 2009.
  4. ↑ http://www.hans-rosenthal-stiftung.de/seiten/_fr.htm

Weblenken

ännern
  Hans Rosenthal. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.
Vun „https://nds.wikipedia.org/w/index.php?title=Hans_Rosenthal&oldid=988126“