Heinrich (Chaim) Rosenblum(* 9. Juli 1892 in Chrzanow; † 10. November 1938 in Bremen) weer en jöödschen Koopmann in de Bremer Neestadt. He is en vun de 5 Lüde ween, de in de Riekspogromnacht 1938 in Bremen ümbröcht wurrn sünd. In den Bremer Stadtdeel Oorssen hett en lüttjen Padd sien Naam kregen: De „Rosenblumweg“.

Herkamen un Leven ännern

Boren is Heinrich as Chaim Rosenblum in Chrzanow, in den Kreis Krakau in Galizien. He weer de Söhn vun den Bookbinner Berek Rosenblum (de in Düütschland den Naam Bernhard annahmen hett) un siene Fro Temer, b. Schudmak. 1898 keem Rosenblum mit Öllern, Bröder un Süstern na Bremen un kreeg dor 1912 dat Bremer Börgerrecht. De Familie hett in de Ooltstadt vun Bremen in’n Snoor Nr. 3 wahnt. Mit seß Kinner hefft de Rosenblums dor leevt. Heinrich hett Glaser lehrt. Sien Meister Hermann Hoyer ut de Westerstraten hett later seggt, he „weer een vun siene flietigsten un duchtigsten Gesellen, un hett jummers anstännig dacht“. Heinrich Rosenblum is in’n Eersten Weltkrieg Suldat bi de Sanitäters ween. Tolest weer he Ünneroffzier bi dat Infanterie-Regiment Nr. 405. He is verwundt wurrn un hett dat Iesern Krüüz kregen. 1918 hett de Senaat vun Bremen em ok noch dat Hanseatenkrüüz tospraken, weil he sik dat „ganz besunners“ verdeent harr. Na den Krieg höör he to den Rieksbund vun jöödsche Frontsuldaten. 1920 hett he Ernestine, b. Felczer (1896-1942) ut Bremen heiraat un 1924 hett he en Metallgroothannel in de Thänhuser Straten 24 upmaakt. He stünn sik goot un hett ok en Deenstdeern in’n Huse harrt.

Dood ännern

In de Nacht to’n 10. November 1938 is he vun de beiden SA-Lüde Wilhelm un Ernst Behring mit en Kogel in’n Achterkopp dootschaten wurrn.

De Mörders ännern

De beiden SA-Lüde weern Bröder un Bäckers. Se höörn to den Storm 23/75. Düsse Storm höör to den Stormbann III/75, wat een vun de veer Stormbänn vun de SA-Standarte 75 Bremen weer. Dat Hööftquartier vun den Storm III/75 weer in de Neestadt, in’n Bunnendoor, an’n Bunnendoorsteenweg 75. Dat weer dat „Johann-Gossel-Huus“. Stormbannföhrer weer de 30 Johr ole Horst de Boer. Stellvertreder weer de 33 Johre ole Heinrich Hinrichsen. He hett den Befehl geven, Rosenblum umtobringen. Baas vun den Storm 23/75 weer Carl Peter Hauschildt. To düssen Storm höör ok Joseph Heike, de, nich wiet af vun Heinrich Rosenblum, Selma Zwienicki dootschaten hett.

Wilhelm un Ernst Behring sünd in de Nacht gegen Klock twee vun Hinrichsen anweckt wurrn un mössen na dat Johann-Gossel-Huus kamen. Se schollen jem ehre Pistolen mitbringen. Hinrichsen hett jem denn den Updrag geven, se schollen „up den Führer sien Befehl“ den Joden Heinrich Rosenblum dootscheten. As de Bröder fragen, ob se em würklich dootscheten schollen, anter Hinrichsen: „Sülvstverständlich fardigmaken. Maakt, wat Ji wüllt, mientwegen kuult em up’n Neenlanner Felle in.“ Dor sünd se denn lostagen. „Verdammt harten Befehl“, wullen se noch seggt hebben.

De Mord ännern

As de Bröder bi Rosenblum ankemen, hefft se an de Finsterruten vun de Slaapkammer kloppt un em upweckt. Rosenblum keem denn vor de Döör. He möss sien Personalutwies vörwiesen. Ernst Behring bleev in Huusfloor stahn, Wilhelm is in en Kammer vun dat Huus intreden. In den Momang, wo Rosenblum sik ümdreih un den Utwies wedder wegstecken woll, hett Behring em vun achtern in’n Kopp schaten. Her weer glieks doot. De Mörders sünd gau utbüxt un hefft in’t Gosselhuus noch mellt, dat se den Befehl utföhrt hefft. Midderwielen weer vun München ut de Befehl kamen, Joden schöllt up keen Fall dootschaten weern. Bi dat Gräffnis vun Rosenblum hett „keen Naver ok bloß en Hand röögt“. En Söhn un en Dochter sünd 1941 na Minsk deporteert wurrn. Dor hefft se jem denn ok ümbröcht.

Vör Gericht ännern

Dat böverst Parteigericht vun de NSDAP hett na de Pogromnacht en Sunnergericht insett. Dat scholl unnersöken, wie dat passeern konn, dat in düsse Nacht Jöden vun SA-Lüde dootschaten wurrn sünd, ofschoonst keeneen vun de Parteiföhrers ut München en Pogrom in Gang setten woll. So heet dat tominnst. In Hamborg is en Sunnersenaat tohopentreden un hett sik mit düsse Nacht ut’neen sett un mit de Morden, de dor utföhrt wurrn sünd. Ok de Bröder Behrens un Joseph Heike de Selma Zwienicki dootschaten harr, mössen dor Reed un Antwoort stahn. Dat güng um swaare Schuld: Jem is vörsmeten wurrn, se harrn nich up de Befehlen höört, de se kregen harrn. Man amenn sünd se all freespraken wurrn. Dat heet, se harrn dat woll nich richtig verstahn, wat mit de Befehlen meent weer, man dat weer rein gor nich to betwiefeln, dat se „as gode Natschonalsozialisten hannelt“ harrn un bloß dat Beste för de Partei un dat Düütsche Volk in’n Sinn harrn.

Straaf ännern

Na den Tweeten Weltkrieg sünd de beiden SA-Lüde to en ringe Straaf verordeelt wurrn. Ernst Behring hett seß Johr Tuchthuus kregen, Wilhelm Behring twölf. Ernst Behring is in’n März 1951 freekamen, Wilhelm Behring an’n 20. Dezember 1951.