Johan Rudolph Thorbecke
Johan Rudolph Thorbecke (* 14. Januar 1798 in Zwolle; † 4. Juni 1872 in Den Haag) is en liberalen Politiker un Staatstheoretiker in de Nedderlannen ween. Thorbecke warrt as Vadder vun de nedderlannsche Parlamentaarsche Demokratie ankeken un gellt as dat Land sien wichtigsten Staatsmann in dat 19. Johrhunnert.
Sien Weg in de Wetenschop
ännernEhr he in de Politik gung, hett Thornbecke sien Weg maakt as Mann vun de Wetenschop. Eerst besöch he de Latienschool in Zwolle un gung up dat Gymnasium an’t Atheneum Illustre in Amsterdam. An de Universität Leiden studeer he Ole Philologie un promoveer dor ok to’n Dokter. 1822 habiliteer he sik as Dozenten an de Universität Gießen. Achterna hett he in Chöttingen siene Arbeit „Über das Wesen und den organischen Charakter der Geschichte“ rutbröcht, de sik mit Geschichtsphilosophie befaten dö. 1825 is he Perfesser wurrn an de Universität in Gent in Belgien. 1830 möss he dor wegen de Belgische Revolutschoon Bott geven un is na Leiden gahn. Dor weer he denn as Perfesser för Rechtswetenschop togange.
Sien Weg as Politiker
ännern
1840 is Thorbecke in de Tweete Kamer vun de Generalstaten beropen wurrn. Dor hett he sik dorför insett’, dat de Verfaten heel un deel nee up Schick brocht wurrn is. Dat weer he al vördem in siene Schriften Aanteekening op de grondwet („Wat over dat Grundwett to seggen is“) un Proeve van herziene grondwet („Proov vun en dörkeken Grundwett“) verlangen ween. 1845 hett he de Vörlaag vun en Reform vun de Verfaten vörleggt, man de is mit 21 gegen 35 Stimmen in dat Parlament nich annahmen wurrn. Unner den Indruck vun de 1848er Revolutschoon hett König Willem II. em den Updrag geven, he scholl, as Vörsitter vun en Kommischoon, dat Grundwett heel un deel nee utarbeiden. In de Midden vun düsse Reform stunn, datt nu blot noch de Ministers de Politik vun de Regeerung bestimmen döen un datt de König dor nu nix mehr to seggen harr. Bovento hett he dor för sorgt, datt de Tweete Kamer vun dat Volk direkt wählt wurrn is. So konn dat en gröttere Rull spelen. Man bit to’n Eersten Weltkrieg hett dat noch keen allgemeen un free Wahlrecht geven. An’n 3. November 1848 hett dat Parlament düsse nee Verfaten annahmen. De „sinnige Revolutschoon“ is dor to’n goden Afsluss mit kamen. En grote Rull hett dor König Willem II. bi speelt. He harr nich blot de Reform-Kommischoon insett, man ok noch bannig inwarkt up konservative Afordente, sunnerlich ut de Eerste Kamer, datt se de Reform blot man annehmen schollen. He hett sülms seggt, he weer „binnen eene Nacht vun en Konservativen to en Liberalen wurrn“.
In de Johren achterna weer Thorbecke dreemol Vörsitter vun den Ministerraat un, to de glieke Tied, Binnenminister: 1849–1853, 1862–1866 un 1871–1872. 1866 hett he den Ehrentitel vun en „Staatsminister“ kregen. Thorbecke warrt beschreven as en strengen, butten Minschen, sunner Bedacht up annere Lüde. He hett Striet kregen mit Willem II. un noch mehr mit Willem III.. De Protestanten müchen em nich lieden, wiel he kathoolsche Bisdömer tolaten hett un ok Lüde, de eerst up siene Sieten stahn hefft, hefft sik mit em vertöörnt. Man doch hett em dat slumpt, de Nedderlannen ganz nee up’e Been to stellen un dor en modernen, liberalen Staat vun to maken. In siene Amtstied is ok 1863 en Enn maakt wurrn mit de Slaveree in Nedderlannsch-Westindien.
Literatur
ännernThorbecke siene lüttjern Schriften, tohopensammelt as Historische schetsen, Haag 18722, all siene Breefe, siene Reden, Deventer 1856–70, 6 Bänn, un Groningen 1900–1910, 6 Bänn. Sehr wichtig weer siene Arbeit Aanteekening op de Grondwet, 1839. Vgl. J. Drentje: Thorbecke, een filosoof in de Politiek; Amsterdam 2004