Karnsmölt

En Karnsmölt is en sworen Unfall in en Karnreakter, bi den sik de Brennstääv in’n Reakterkarn överhitten doot, bit se smölt un mitünner ok deelwies inenaner verlopen doot.

Smölt Reakterkarn bin Unfall vun Three-Mile-Island

En Karnsmölt kann passeeren, wenn dat Köhlsystem vun’n Reakter un ok all Nootköhlsystemen utfallt. Bi so en Unfall kann in’n dullsten Fall radioaktiv Material ahn Kontroll ut’n Reakter an de Ümwelt afgeven warrn un dorbi grote Gefohr för Minsch un Natur op grote Flach bedüden.

Afloop

Druckwaterreakters un Kaakwaterreakters warrt bi fehlen Köhlwater ünnerkritisch. Dat bedüüd, dat de Kedenreakschoon un dormit ok dat Tügen vun „Splittleistung“ ophören deit. Man, bi den Fall, dat all Köhlsystemen op mool utfallt, kann dat Brennmaterial dör de Naverfallswarms so wietophitt warrn, dat jemehr Hüllrohren as ok de Karnbrennstoff, de dor binnen inslaten is, smölt un denn an’n Bodden vun’n Reakterketel tosamenloopt.

In’t Endstadium vun de Karnsmölt kann sik dat Material mitünner dör dat Reakterfatt un denn ok dör dat hele Reakterbowark dörsmölten un so bit in’t Grundwater kamen. Op disse Oort künnt grote Mengden vun radioaktive Stoffen in de Ümwelt freeseet warrn. En vergliekbor grote Gefohr bargt ok dat Freesetten vun radioaktiv Material in de Luft dör Löcker in’t Bowark, de bi Explosionen entstahn künnt. Dat is so bi de Katastrooph vun Tschernobyl passeert.

Wenn de Reakter nich ünnerkritisch warrt, wenn dat Köhlmiddel fehlt – dat kann bi all Reakters passeeren, bi de ünner annern de Dampblasenkoeffizient nich bi jeden Bedriefstostand ünner Null liggt, as bi natriumköllte Bröötreakters –, kann ok de wieterlopen Leistungstügen dör Kedenreakschoon in’t Extremfall to en Karnsmölt föhren.

Naklapp

En sünners swore Form vun’n Unfallverloop is de Hoockdruckkarnsmölt, wenn dat nich mööglich is, den Druck in’n Reakter in de eersten Tiet dull to minnern. In den Fall warrt dat mööglich, dat de hitte Smölt vun’n Reakterkarn de Wand vun’t Reakterfatt unbestännig maken deit un bi gliektietig stark stiegen Druck (t. B. ok dör Explosionen vun Knallgas oder gau Verdampen vun Water) ok radioaktiv Material ut dat Reakterfatt freesett warrt. De hoge Druck binnen dat Containment (also dat inhüllen Bowark) kann to Leckaaschen föhren, dör de Radioaktivität na buten geiht. In’t Johr 1989 is so en Szenario in de „Düütschen Risikostudie Karnkraftwarken Phaas B“ publizeert worrn un hett ümfaten Diskusschonen utlöst. To’n Minnern vun dit Risiko is in Düütschland na den Vörfall in Tschernobyl de Bruuk vun’t So nöömte Wallmann-Ventil vörschreven worrn.

De annern Folgen vun de Karnsmölt, as Damp- oder Knallgasexplosionen, sünd tyypsche Vörgang de mit Karnsmölten verbunnen sünd, künnt aver ok ahn Smölt al vörkamen.

Hinnern vun Karnsmölten

Wegen de gresigen Folgen, de vun en Karnsmölt utgahn künnt, warrt in de Twüschentiet – sünners in’n asiaatschen Ruum – mit Spood ok de Bedrief vun sekerere Reakters, sünners vun nich-zentrale Hoochtemperaturreakters (PBMR) mit sietere Leistung, proovt worrn. För all kommerziell bedrevene Karnreakters, de opstunns in Europa bedreven warrt, gellt aver, dat dör tosätzliche Sekerheitssystemen de Gefohr vun en Karnsmölt düütlich lütter warrn kann, man, utsluten kann man dat in't Geheel nich.

Bi ne’ere Reakterkonstrukschonen schüllt sünnere Vörrichten, de so nöömten Core-Catchers den Reakterkarn in’n Fall vun en Karnsmölt opfangen. Dordör künn dat Freesetten vun dat Brennmaterial hinnert un de Naklapp vun en Karnsmölt indämmt warrn.

Bekannte Karnsmöltunfäll

Unfäll mit Karnsmölten warrt op de Internatschonalen Skala för nukleare Begeevnissen af INES-Stoop 4 föhrt.

Partielle Karnsmölten

• An’n 26. Juli 1959 geev dat in’t Santa Susana Field Laboratory (USA) en 30 %ige Karnsmölt wegen en Köhlkanaal, de verstoppt weer. De gröttste Deel vun de Splittprodukten künn affiltert warrn, man en grote Mengde vun Jod-131 is dorbi freesett worrn.

• In’n Februar 1965 hett dat op den Atomiesbreker Lenin en Köhlmiddelverluststörfall geven. Na’t Afschalten to’n Tushen vun de Brennelementen, is wohrschienlich ut Versehn dat Köhlmiddel vun’n tweeten Reakter aflaten worrn, noch vördem de Brennelementen rutnahmen weern. Eenige vun de Brennstääv sünd dör de Verfallshitt smölt oder verformt worrn.

• An’n 5. Oktober 1966 keem dat in’n Prototyyp vun’n Gauen Bröder 'Enrico Fermi 1' in Michigan, USA in enige Deelen vun’n Reakterkarn to en Karnsmölt dör en Brookstück in’n Köhlkreisloop. De Reakter is repareert un wieter bedreven worrn. 1972 weer he stillleggt.

• An’n 21. Januar 1969 geev dat in’n Swiezer Versööksatomkraftwark Lucens 8 MW_el) en sworen Unfall. Dör Korrosion is dat Köhlsystem utfallen, wat to en Karnsmölt un Brennelementefüer föhrt hett mit ansluten Freesetten ut dat Reakterfatt. De Radioaktivität bleev vör allen op de Höhl un dat Stollensystem in’n Barg ümto begrenzt. De Reakter is 1969 stillleggt worrn. De Oprüümarbeiten in’n verslaten Stollen hebbt mit 1973 anduert. Bit 2003 sünd noch de Affallfatten vun’n Standoort aftransporteert worrn.

• An’n 17. Oktober 1969 sünd kort na’t Inbedriefnehmen vun’n Reakter 50 kg Brennstoff in’n gasköhlten Grafitreakter vun’t franzöösche Karnkraftwark Saint-Laurent A1 (450 MW_el) smölt. De Reakter weer dat glieke Johr stillleggt, de hüütigen Reakters vun dat Kraftwark sünd Druckwaterreakters

• An’n 22. Februar 1977 keem dat to’n Fehler in’t slowaaksche Karnkraftwark Bohunice A1 (150 MW_el) bi’t Beladen. Dorbi sünd eenige Brennelementen tohopensmölt. De Reakterhall is radioaktiv verstrahlt worrn. Dat glieke Johr is de Reakter stillleggt worrn.

• 1977 is de Hälft vun de Brennelementen in’n Block 2 vun’t russ’sche Karnkraftwark Belojarsk smölt. De Reparaturen hebbt een Johr duert, de Block 2 is 1990 stillleggt worrn.

• An’n 13. März 1980 is dat in’n Block 2 vun’t franzöösche Saint-Laurant (450 MW_el) to’n Karnsmölt kamen. Dördor is dat Containment kontamineert worrn. De Reakter weer dorna för twee’nhalf Johren nich to bruken, 1922 is de stillleggt worrn.

• As Naklapp vun dat Sendai-Eerdbeven vun 2011 keem dat in’t japaansche Karnkraftwark Fukushima I to’n Utfall vun’t Köhlsystem bi all söss Reakters un to en Reeg vun Explosionen. An’n 29. März 2011 hett de japaansche Regeeren togeven, dat dat tomindst in’n Block 2 to en partielle Karnsmölt kamen is. An’n 12. April is de Störfall op de hööchste INES-Stoop 7 hoochsett worrn.

Vullstännige Karnsmölten

• An’n 28. März 1979 is in’n nich-nukleraen Deel vun’t 880-MW_el-Karnkraftwark op Three Mile Island bi Harrisburgh en Pump utfallen. Vun wegen dat dat Verseggen vun’t Nootköhlsystem is nich rechttietig faststellt worrnis, weer de Reakter en poor Stünnen later nich mehr to stüern. Dör dat Aflaten vun radioaktiven Damp in de Ümgegend künn en Explosion hinnert warrn. Ünnersöken vun’n Reakterkarn weern eerst dree Johren na den Unfall mööglich. Se wiesen, dat en Karnsmölt stattfunnen hett (kiek ok dat Bild baven), de aver noch vör’t Dörsmölten vun’t Reakterdruckfatt to Enn kamen is. Op de Internatschonalen Skala weer disse Vörfall mit de INES-Stoop 5 beweert.

• An’n 26. April 1986 geev dat in’n Block 4 (graphitmodereert Druckröhrenreakter) vun’t Karnkraftwark Tschernobyl en katastrophalen Reakterunfall. As Naklapp vun en vullstännige Karnsmölt un en Knallgasexplosion binnen den Reakterkarn sünd bi dat Füer vun’n Graphit grote Mengden vun radioaktive Stoffen freesett worrn, de mit den Wind ok bit na Düütschland dreven worrn sünd. Disse Katastrooph warrt op de internatschonalen Skala mit de INES-Stoop 7 inordent worrn. Dat weer bit vundaag de sworste nukleare Unfall in de Historie.

Kiek ok

• Sekerheit vun Karnkraftwarken
• Utleggstörfall (GAU)

Weblenken

• Was ist ein Kernschmelzunfall? (hoochdüütsch) bi www.antiatom.de
• BIU Hannober: Kernschmelzunfälle in deutschen Atomkraftwerken und ihre Auswirkungen auf Menschen und Umwelt (hoochdüütsch)
• Kugeler, Kurt. Physikalische Blätter 57 (2001) Nr. 11. Gibt es den katastrophenfreien Kernreaktor? (PDF-Datei, hoochdüütsch; 776 kB)