Wikipedia

Klaus Hasselmann

Klaus Ferdinand Hasselmann (* 25. Oktober 1931 in Hamborg) is en düütsch Klimaforscher, Meteoroloog un Ozeanoloog. Van 1975 bit 1999 weer he Direkter an dat Max-Planck-Institut för Meteorologie in Hamborg. 2021 wurr Hasselmann gemeensam mit Syukuro Manabe un Giorgio Parisi de Nobelpries för Physik tospraaken.[1]

Leven ännern

Sien Vader weer de Publizist Erwin Hasselmann. De Familie is 1934 wiels de Tiet vun den Natschonalsozialismus in dat Vereenigte Königkriek utwannert un in’n August 1949 torüchkommen. Van 1950 bit 1955 hett he Physik un Mathematik an de Universität Hamborg studeert, sien Doktertitel van 1955 bit 1957 an dat Max-Planck-Institut für Strömungsforschung in Chöttingen mit de Dissertatschoon Über eine Methode zur Bestimmung der Reflexion und Brechung von Stoßfronten und von beliebigen Wellen kleiner Wellenlängen an der Trennungsfläche zweier Medien maakt un harr ansluutend bit 1964 mehrere Assistenzen. In‘n Februar 1963 habiliteer he an de Universität Hamborg.

Af 1966 weer he Perfesser un later Direkter vun dat Institut för Geophysik un Planetarische Physik an de Universität Hamborg as ok Perfesser an de Scripps Institution of Oceanography in La Jolla, Kalifornien. Van 1970 bit 1972 weer he Perfesser an de Woods Hole Oceanographic Institution in Massachusetts un ansluutend bit 1975 ordentlicher Perfesser för Theoretische Geophysik, later Direkter an dat Institut för Geophysik vun de Universität Hamborg. Van 1975 bit November 1999 weer he Direkter an dat Max-Planck-Institut för Meteorologie in Hamborg un van 1988 bit 1999 wetenschaplich Direkter an dat Düütsch Klimareekenzentrum in Hamborg. To sien Doktoranden hörr Mojib Latif.[2]

He is siet 1957 mit de Mathematikerin Susanne Hasselmann-Barthe, ehmalige Wetenschaplerin an dat Max-Planck-Institut för Meteorologie, verheiraadt un hett dree Kinner.[3][4]

Wark ännern

Hasselmann hett in den 1960er Johren ok an stochastischen nichtlinearen Wesselwirkungen vun Ozeanwellen (un anner Wellenphänomene in de Geophysik) forscht, de he störungstheoretisch mit de Methood vun Feynman-Graphen behanneln dee.[5] He hett 1976 en stochastisches Klimamodell (Hasselmann-Modell) entwickelt, in dat Tofallsfluktuatschonen ähnlich as in de Brownsche Bewegung (un jüst as dor mit de Langevin-Glieken oder deren Utwieden beschreeven) för de Variabilität vun dat Klima sörgen.

In dat Wetenschapsrebeet vun de globalen Erwärmung is he de Schriever, de vun 1991 bit August 2001 de meesten Referenzen pro Publikatschoon kreeg.[6] Hasselmann hett völ bedüüdend wetenschaplich Bidrääg to de Klimaforschung bidragen.[7] Ünner annern hett he wetenschaplich Methoden entwickelt, mit de de spezifischen Fingerafdrücke vun natürlich Phänomene un minschlich Aktivitäten up dat Klimasystem bestimmt wurnn können. Disse Methoden wurrn denn vun Klimaforschern bruukt, um de maatgevend dör anthropogene Kohlenstoffdioxidemissionen veroorsaakt globale Erwärmung to bewiesen. [8] Sien Wark On the signal-to-noise problem in atmospheric response studies ut dat Johr 1979 wurrd rückblickend as en entscheeden Träe to’n Nahwies vun den minschlichen Infloot up de globale Erwärmung ansehn.[9] De Klimaforscher Benjamin David Santer, de in de 1990er Johren in dat vun Hasselmann leit Max-Planck-Institut för Meteorologie arbeiten dee, hett verkloort, dat hör Arbeit "ihrer Zeit weit voraus" ween weer, so düchtig, dat he de to den Tietpunkt nich verstahn harr. Karnidee achter disse vun de Signalverarbeitung anreegt Arbeit weer, dat Klimaforscher as ok Nahrichteningenieure vör dat Problem stahn, ut dat Ruuschen in den Daten (bi de Klimaforschung veroorsaakt dör interne Variabilität) en Signal to detekteeren, also Inflooten up dat Klimasystem, de vun buten veroorsaakt wurrn, as bispeelswies dör de Sünn, vulkanische Aktivitäten oder eben minschenmaakt Treibhausgasemissionen. Sückse Methodento dat Trennen vun Signalen un Ruuschen weern woll all entwickelt wurrn, se weern aber de Klimaforschung tonächst wietgahnd unbekannt bleeven.[7]

Hasselmann hett sück ok mit ökonomischen Modellen befaat. In den 1990er Johren hett he en vun sien Beschäftigung mit nichtlinearen Wellen anreegt Modell vun de Elementardeelken entwickelt, dat vun hüm „Metron“-Modell nöömt wurr, as Solitonen in Kaluza-Klein-Theorien, wobi de Quantenmechanik deterministisch as Theorie vun verborgen Variablen beschreeven wurrd. [10][11]

Gemeensam mit Syukuro Manabe wurr hüm de Nobelpries för Physik för dat Johr 2021 „för bahnbreekend Bidrääg to dat Verständnis vun komplex physikalisch Systeme“ tospraaken, konkret „för dat physikalische Modelleeren vun dat Klima vun de Eer, de quantitative Analyse vun Variatschonen un de toverlässig Vörherseggen vun de Erderwärmung“. Se deelen sück den Pries mit Giorgio Parisi.[12]

Utteknungen un Ehrungen ännern

Liddmaatschapen in Wetenschaplich Sellschoppen ännern

Schriften (Utwahl) ännern

  • Stochastic climate models, Part 1: Theory, Tellus. Band 28, 1976, S. 473–485
  • International Ad Hoc Detection and Attribution Group, Detecting and Attributing External Influences on the Climate System: A Review of Recent Advances. In: Journal of Climate, Band 18, 2008, S. 1291–1314
  • mit M. Weber, V. Barth: Multi-Actor Dynamic Assessment Model (MADIAM) of Induced Technological Change and Sustainable Economic Growth. In: Ecological Economics. In: Science, Band 54, 2005, S. 306–327
  • mit M. Latif, G. Hooss, C. Azar, O. Edenhofer, C.C. Jaeger, O.M. Johannessen, C. Kemfert, M. Welp, A. Wokaun: The Challenge of Long-term Climate Change. In: Science, Band 302, 2003, S. 1923–1925
  • Climate change: Linear and nonlinear signatures. In: Nature, Band 398, 1999, S. 755–756
  • Climate-change research after Kyoto. In: Nature, Band 390, 1997, S. 225–226
  • Are We Seeing Global Warming? In: Science, Band 276, 1997, S. 914–915

Weblinks ännern

Enkeld Nahwiesen ännern

  1. ↑ Klaus Hasselmann Facts nobelprize.org, van’n 5. Oktober 2021
  2. ↑ Nobelpreisträger Klaus Hasselmann: Klimamodellierer und früher Mahner. 5. Oktober 2021, afropen an’n 6. Oktober 2021.
  3. ↑ Nobelpreisträger Hasselmann: Früher Mahner, zeit.de, 5. Oktober 2021
  4. ↑ Klaus Hasselmann. In: mpimet.mpg.de. Afropen an’n 6. Oktober 2021.
  5. ↑ Hasselmann: Feynman diagrams and interaction rules of wave-wave scattering processes. In: Reviews of Geophysics, Vol. 4, No. 1, 1966, S. 1–32
  6. ↑ Essential Science Indicators: Global Warming, Top 25 over all
  7. ↑ a b Naomi Oreskes, Erik M. Conway: Die Machiavellis der Wissenschaft (Original: Merchants of Doubt: How a Handful of Scientists Obscured the Truth on Issues from Tobacco Smoke to Global Warming). Weinheim 2014, S. 250.
  8. ↑ https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2021/press-release/
  9. ↑ B.D. Santer et al.: Celebrating the anniversary of three key events in climate change science. In: Nature Climate Change, 9, 2019, S. 180–182, doi:10.1038/s41558-019-0424-x
  10. ↑ The metron model: Elements of a unified deterministic theory of fields and particles. MPI Report 172, Hamburg 1995, arxiv:quant-ph/9606033
  11. ↑ Hasselmann sien Siet to dat Metron Modell an dat MPI
  12. ↑ Press release: The Nobel Prize in Physics 2021
  13. ↑ egu.eu
  14. ↑ Members: Geosciences. Klaus Hasselmann. The Royal Swedish Academy of Sciences, afropen an’n 20. November 2015 (engelsch).
  15. ↑ a b c d e f g Klaus Hasselmann. Max-Planck-Institut für Meteorologie, afropen an’n 5. Oktober 2021.
  16. ↑ Mitgliederverzeichnis: Klaus Hasselmann. Academia Europaea, afropen an’n 28. Juni 2017 (engelsch).
Vun „https://nds.wikipedia.org/w/index.php?title=Klaus_Hasselmann&oldid=987013“