Kraan (Oort)
De Kraan (Grus grus) is de gröttste europääsche Vagel. He is de eenzige Vertreder ut de Familie vun de Kranen in Noord- un Middeleuropa.
| Kraan; Kraanvagel | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | ||||||||||
| Systematik | ||||||||||
| ||||||||||
| Wetenschoplich Naam | ||||||||||
| Grus grus | ||||||||||
| Linnaeus 1758 |
Plattdüütsche Naams
ännernUp Platt warrt düsse Vagel Kraan, Kraank (Oostfreesland), Kraanken (Landkreis Stood), Kraankvögel (Oostfr.), Kraanvagel, Kraanvogel (Oostfr.), Kraun (Ollenborger Mönsterland), Kroon (Landkreis Stood) oder Kroonvogel (Oostfr.) nömmt.
Utsehn
ännernDe Kraan is en 112 bet 122 Zentimeters groot slank Vagel mit lange Been un langen Hals. He hett gries Feddern, en rode Scheed un witte Striepen an de Backen. Vun Stork un Reiher ünnerscheedt em siene buschig rafhangenden „Slepen“, also siene Feddern vun de Flünk, de över den korten Steert rafhangt. He hett en Flunkspannwiet vun üm un bi 220 Zentimeters. Kranen fleegt mit utstreckten Hals, faken in langen Keden un V-Formatschonen.
Sien Roop, de as en luut Trumpeet klingt, fallt op. As ene vun de wenigen Vageloorden roopt bi de Kranen dat Heken un dat Seken gemeensam („Duettroop“); se verföögt todem över en rieke vokale Kommunikatschoon. De Duettroop kann dör Frequenzanalyys (Sonografie) bruukt warrn üm de Kranen individuell weddertokennen.
Levenswies un Verholen
ännernIntressant bi de Kranen is ehr Balzverholen. Se jumpt mit utbreedte Flünk un loopt in Krinken rüm. Dorbi leet se ehr luut Trumpeten hören. Kranen leevt mehrst över längere Tiet monogam. Ne'e Ünnersöken wiest aver, dat so wat 40 Perzent vun alle Kranen tominnst eenmal in't Leven ehr Partner wesselt. Se boot ehr Nester an'n Bodden in fucht, faken moorig Land, faken in't Reet. Op de mehrst twee Eier wesselt sik Seken un Heken af mit Bröden. De Jungen hebbt toeerst kaneelbrune Dunenfeddern. Se köönt na dat Utslippen al swemmen un sünd al temlich munter.
Kranen freet Saatköörn, gröne Plantendelen, Koorn, Insekten, Weekdeerten un totieden ok lütte Warveldeerter.
Kranen sünd temlich gode un utduernde Flegers un köönt bet to 2.000 Kilometers an'n Stück trüchleggen. In de Regel maakt se aver körtere Dagsetappen vun 10 bet 100 Kilometers. Bi't Flegen maakt se en Dörsnittstempo vun 65 Kilometers in de Stünn, mit Wind vun achtern aver to'n Deel ok 100 Kilometers in de Stünn.
Vörkamen un Levensruum, Kraantog
ännern
De Kraan is en Togvagel. De Sommermaanden siedelt he in Noord- un Noordoosteuropa as ok in'n Noorden vun Middeleuropa. In Noorddüütschland bröödt üm un bi 4.000 Poor (2004). In de letzten Johren is de Tall vun Kranen in Düütschland temlich anstegen. Kranen leevt in Moorrebeden un op utdehnte Wischen in de Neeg vun grote Seen un Dieken. In'n Harvst sammelt de Vagels sik to grote Swärm. Den Winter verbringt se in Spanien un Noordafrika.
De Kraantog is een vun de spektakulärsten un opfallensten Schauspelen, de de Vagelwelt kennt. Dat gifft Töög vun Poren oder lütte Familien, tomehrst sammelt sik an bekannte Överwinterns- un Rastplätz Dusende vun Vagels to'n Afflug. De Kraantog is wedderafhangig, bi stabile Wedderlaag sünd Flöög vun de Oostsee bet na de Pyrenäen ahn Rast beobacht worrn. De Landmarken mööt de Eerstteher bi'n Floog in't Överwinternsquartier lehren. De normale Reisflooghööch liggt twüschen 200 un 1000 Meters, aver Höhen vun bet to 2500 Meters köönt reckt warrn. De „Floogschneis“ vun de Kranen över Düütschland is so wat 200 Kilometers breed. An Daag, de för de Kranen ideale Floogbedingungen beedt, kann een in disse Schneis den Tog vun Dusende vun Vagels beobachten.
Kranen leegt op ehren Tog längere Rasten vun bet to en poor Weken in. In Düütschland gifft dat en poor wichtige Rastplätz, de woll gröttste befinnt sik oosten vun de Halvinsel Zingst bi Stralsund, in'n Natschonalpark Vörpommersche Boddenlandschop, en poor wiedere in der Neeg. In'n Harvst rast hier bet to 60.000 Kranen. Se övernachten in't Stahn in't siede Water. An'n fröhen Morgen fleegt se denn in lütte Swärm to'n Freten op de Feller in de Ümgegend.
Bedüden för den Minsch
ännernTo de Tiet vun Karl den Groten wörrn Kranen för dat Waken bi Huus un Hoff insett. Mit ehr luut Schreen hebbt se vör Roofwild un Stöötvagels warnt.
De Kraan is in Düütschland vun't Utstarven bedroht un steiht dorüm ünner streng Schuul. He weer Vagel vun't Johr 1978.
In de Heraldik is de Kraan dat Symbol vun slaaplose Waak un höllt dorüm en Steen hooch. En Kraan, de flüggt, is dat Markenteken vun de Düütsche Lufthansa.
Kiek ok bi
ännern- List vun Vagels, mit plattdüütsche Naams for allerhand Aarden vun Vagels.
Weblenken
ännern
- över den Kraan (hoochdüütsch)
- De Arbeidsgemeenschop Kraanschutt Düütschland (hoochdüütsch)
- Datenbank för't Beobachten vun'n Kraantog in Europa (hoochdüütsch)