Kreis Goldap
De Kreis Goldap weer en Kreis in Prüßen, de in de Tied von 1818 bet 1945 bestahn hett. De Seet weer in Goldap.
Mit Stand 1. Januar 1945 weer de Kreis indeelt in een Stadt (Goldap, de eenzige Oort mit mehr as 2000 Inwahners), 156 Landgemenen un twee Goodsbezirke (Forstbezirke).
Historie ännern
De Kreis is to’n 1. September 1818 inricht worrn, as de Kreise in’n Regerungsbezirk Gumbinnen (Provinz Oostprüßen) nee indeelt worrn sünd. De Provinz Oostprüßen is 1824 mit de Provinz Westprüßen in Personalunion tohoopgahn un 1829 ganz tohoopleggt worrn. De Provinz hett denn Provinz Prüßen heten.
To’n Kreis Goldap hebbt de Kaspels Dubeningken, Gawaiten, Goldap, Grabowen, Gurnen, Mehlkehmen, Szittkehmen, Tollmingkehmen un von 1868 af an ok Rominten tohöört.
An’n 1. Januar 1843 hebbt de Kreise Goldap un Stallupönen Rebeden uttuuscht.
Von’n 1. Juli 1867 af an hett de Kreis to’n Noorddüütschen Bund höört un von 1. Januar 1871 af an to dat Düütsche Riek. An’n 1. April 1878 is de Provinz Prüßen in de Provinzen Oostprüßen un de Westprüßen deelt worrn. Goldap hett denn to de Provinz Oostprüßen tohöört.
An’n 30. September 1929 sünd de Goodsbezirke in’n Kreis oplööst un Deel von Landgemenen worrn.
An’t Enn von’n Tweten Weltkrieg in’t Vörjohr 1945 hett de Rode Armee den Kreis besett. De düütsche Verwaltung hett ophöört un dat Rebeed is ünner de Verwaltung von Polen un de Sowjetunion kamen. De düütschen Inwahners von dat Rebeed sünd flücht un verdreven worrn un kunnen na disse Tied nich mehr wedder trügg in ehre Heimat. Polen un Russen hebbt sik dor nee ansiedelt. Dat Rebeed höört vondaag to’n Powiat Gołdapski in de Woiwodschop Ermland-Masuren in Polen un to’n Rajon Nesterow in de Oblast Kaliningrad in Russland.
Minschen, de ut’n Kreis Goldap verdreven worrn sünd un in de Bundsrepublik Düütschland en ne’e Heimat funnen hebbt, hebbt sik 1948 to de Kreisgemeenschop Goldap tohoopslaten. 1952 hett de Landkreis Stood en Patenschop för den fröheren Kreis Goldap övernahmen. 1970 hett de Goldaper Heimatstuuv in Stood apenmaakt, de Stücken ut de Geschicht von’n Kreis Goldap wiest. De Heimatstuuv is 1987 övergahn in dat Patenschopsmuseum Goldap in Stood.
Inwahnertall ännern
| Johr | Inwahners |
|---|---|
| 1890[1] | 45.002 |
| 1900[1] | 44.813 |
| 1910[1] | 44.186 |
| 1925[1] | 42.672 |
| 1933[1] | 43.491 |
| 1939[1] | 44.275 |
Landrääd ännern
- 1818–1821: Steiner (kommissarsch)
- 1821–1837: Gotthold Samuel Abraham Seemann (kommissarsch)
- 1837–1856: Gustav Leopold Klein
- 1856–1864: Bruno Freiherr von Schrötter
- 1864–1877: Ludwig Ferdinand Hermann Siehr
- 1877–1880: Bernhard Schopis
- 1880–1881: von Bornstedt (kommissarsch)
- 1881–1884: Heinrich Cranz
- 1884–1890: Nikolaus von Werder
- 1890–1903: Ernst Jachmann
- 1903–1906: Friedrich von Berg
- 1906–1919: Philipp von Gehren
- 1919–1921: Herbert Rohde
- 1921–1932: Hans Berner
- 1932–1945: Karl von Buchka (DVP, von 1933 af an: NSDAP)
Amtsbezirke 1874–1945 ännern
De Landgemenen un Goodsbezirke in’n Kreis Goldap weren von 1874 bet 1945 in 26 Amtsbezirke tohoopslaten[2]:
| plattdüütschen Naam | hoochdüütschen Naam (bet 1938) | hoochdüütschen Naam (1938-1945) | Naam vondaag/Staat |
|---|---|---|---|
| Adlersfelde | Unterfelde | Golubie/Polen | |
| Altenbude | Altenbude | Siedlisko/Polen | |
| Ballupönen (Ksp. Goldap) (later Grilskehmen nöömt) | Grilsen | Grygieliszki/Polen | |
| Bodschwingken | Herandstal | Boćwinka/Polen | |
| Dobawen | Dobauen | Majak/Russland | |
| Dubeningken | Dubeningen | Dubeninki/Polen | |
| Gawaiten | Herzogsrode | Gawrilowo/Russland | |
| Gehlweiden | Gehlweiden | Galwiecie/Polen | |
| Goldap, Forstrevier (von 1925 af an: Jagdhaus Rominten) | Jagdhaus Rominten | Raduschnoje/Russland | |
| Grabowen | Arnswald | Grabowo/Polen | |
| Gurnen | Gurnen | Górne/Polen | |
| Iszlaudszen (von 1934 af an: Schönheide) | Schönheide | Dmitrijewka/Russland | |
| Kallweitschen | Kornberg | Priosjornoje/Russland | |
| Loyen | Loien | Łoje/Polen | |
| Mühle Goldap | Bodenhausen | Botkuny/Polen | |
| Pabbeln | Schardingen | Gawrilowka/Russland | |
| Rogainen | Rogainen | Rogajny/Polen | |
| Rominten (ok Groß Rominten) | Hardteck | Krasnolessje/Russland | |
| Rominten, Forstrevier (von 1936 af an: Schittkehmen, Forst) | Wehrkirchen, Forst | Saslonowo/Russland un Żytkiejmy/Polen | |
| Rothebude, Forstrevier (von 1935 af an: Rothebude) | Rothebude | Czerwony Dwór/Polen | |
| Schlaugen | Schlaugen | Torfjanoje/Russland | |
| Skötschen | Grönfleet | Skocze/Polen | |
| Szittkehmen (von 1936 af an: Schittkehmen) | Wehrkirchen | Saslonowo/Russland, und: Żytkiejmy/Polen | |
| Tollmingkehmen | Tollmingen | Tschistyje Prudy/Russland | |
| Waldaukadel | Pickeln | Tichwino/Russland | |
| Warnen, Forstrevier (von 1935 af an: Warnen) | Warnen | Oserki/Russland |
Oortsnaams ännern
An’n 27. Oktober 1933 is op Andrag von de Landgemeen Sutzken de Naam von de Gemeen op Hitlershöhe ännert worrn.
An’n 16. Juli 1938 hebbt de Natschonalsozialisten in’n Kreis Goldap en ganz Reeg Öörd ne’e Naams geven, von wegen dat jem de Naams nich düütsch noog weren. Deelwies sünd dorbi blots de Naams beten luudlich anpasst worrn oder översett worrn, deelwies hett dat aver ok kumplett ne’e Naams geven, de keen Grundlaag in’n olen Naam harrn. Von 174 Gemenen (Stand: 17. Mai 1939) hebbt dor 134 en ne’en Naam kregen[3]:
|
|
Gemenen ännern
Gemenen un Inwahnertallen Stand 1933:[4]
Literatur ännern
- Johannes Mignat: Der Kreis Goldap. Würzburg 1965
Footnoten ännern
Weblenken ännern
- Websteed von de Kreisgemeenschop Goldap (hoochdüütsch)