Lenni Lenape

As Lenni Lenape, seltener in‘t Düütsche Delawaren (kört Lenape oder Delaware), wurrn spraaklich un kulturell eng verwandt Indianer betekent, de to Anfang vun dat 17. Johrhunnert de Stroomdäler un angrenzend Rebeeden entlang vun den Delaware River un den mittleren un ünneren Hudson River bit to de Atlantikküst in’n hüüdigen Nordosten vun de USA bewahnen deen. Kulturell wurrn se to de Stämme vun dat Nordöstlich Waldland tellt.

Ehmalge Wahnrebeeden bi den eersten Kuntakt mit Europäern

Vun de witt Inwannerer nah Westen afdrängt, hemm se ständig an de Siedlungsgrenz, de so nömmt Frontier leevt un weern dormit in’t Zentrum, vun dat wat passeeren dee: Kriege tüschen de Kolonialmächte England un Frankriek un later tüschen de US-Amerikaner un Indianern, de nich to tellen Opfer up beid Sieden fordern deen. 2005 hemm noch etwa 13.500 Nahkommen vun de Lenni Lenape verstreet in över söben Staaten vun de USA un een Provinz in Kanada leevt.

Spraak

De Volksstamm vun de Lenni Lenape hemm twee eng verwandte, as Delawarisch oder Lenape (Lixsëwakàn, Lunaapeew, Lënape) betekent, Östliche Algonkin-Spraaken: dat Unami (Lënape, Lënapei èlixsuwakàn) (mit dree Dialektvarianten) as ok dat Munsee (Lunaapeew, Huluníixsuwaakan) (dat woll eng mit de Spraak vun de nördlich levend Mahican verwandt weer) snackt. Inst wurr annommen, dat de oorsprünglich veer regionalen Hööftgruppen vun de Lenni Lenape – de Unalimi („Volk stroomupwärts“, ok „nördliche Unami“, in dat Rebeet vun Trenton, Hööftstadt vun New Jersey) un Unami („Volk stroomafwärts“, ok „südliche Unami“, in dat Rebeet vun Philadelphia, Pennsylvania) in de Midden, de Unalachtigo („Volk, dat nich wiet vun den Ozean weg leevt“ – wegen de Nähe to de Delaware Bay in dat südliche New Jersey) in‘n Süden as ok de Munsee („Volk vun dat steenig (bargig) Land“, nördlich vun den Delaware Water Gap) in‘n Norden – blots twee Dialekte vun een gemeenam Spraak snackt hemm. Wiels sück disse aber trotz hör Ähnlichkeit in hör Syntax, Phonologie un in‘t Wöörschatz düütlich ünnerscheeden un de Snacker vun beid Dialekte disse ünnernanner as swoor oder nicht verständlich empfinnen, wurrn se in jüngere Tiet as eegen Spraaken behannelt.

Dat Delaware-Pidgin wurr vun de Unami-Snackers bewusst to de Kommunikatschoon mit europääschen Siedlern (ut de Nedderlannen, Sweden un England) entwickelt, bi disse Pidgin-Spraak hanneld sück dat klor um en anlehrt Spraak, dat wiest sück ok, dat dat as Verkehrsspraak ebenfalls vun de verwandt Munsee-Snacker bruukt un övernommen wurr. In’t Engelsche wurr dat dorum ok as Trader’s Jargon (Jargon / Slang vun de Händler) betekent.

De meesten Lenni Lenape hemm hüüd Engelsch as Moderspraak. Blots wenig öllere Lüüd beherrschen noch Varianten vun de delawarisch Spraaken (oder Spraak), de all siet länger Tiet as stark gefährdete Spraak gellt. Enn’n vun dat 20. Johrhunnert wurr versöcht, de utstarvend Spraak wedder to beleeven oder tominst to dokumenteeren. So geev dat ok af un to Versöök, en Schoolünnerricht för Kinner in de Munsee-Spraak in’t Leven to ropen.

Naam

Hör Eegennaam is Lenape / Lënape („wohr, wirklich Minsch“) oder Lënapeyok („wohr, wirklich Minschen“), later Lëni Lënape (in Unami) bzw. Lunaapeew (in Munsee), in Unami is ok af un to eenfack Lënuwàk („mehrere Personen“) in Gebruuk. Um sück vun de wieder in dat Landsbinnere levend Algonkin-Völker in’n Westen aftogrenzen, hemm se sück ok Woapanachke („Lüüd vun den Sünnupgang“ oder „Lüüd. De in’n Osten leven“), en Wöörverglieken mit Wôbanakiak oder Wâbŭna'ki, de Eegenbeteken vun de Abenaki, Liddmaat vun de mächtige Wabanaki-Konföderatschoon.

Wiedere beleggt historsche Varianten vun de Unami-Betekene sünd: Renóáppi [1648], Lennappe [1760] und Lenóáúpaa [1824] för „Lenape / Lënape“ as ok Lennappewak [1760], Lennappejook [1760] un Lenaupóáóáyuk [1824] för „Lënapeyok“.

De Engländer hemm de indigene Beteknung as Lenape övernommen, wiels Lenni Lenape eerst Enn’n vun dat 18. Johrhunnert in Gebruuk keem un Wohr Volk heeten kunn.

De Sweden hemm den Utdruck Lenappi (aber meest för de Unami-Snacker) bruukt, wiels de Munsee (tosommen mit Mahican un Wappinger), de ebenfalls entlang vun den Hudson River leven deen, bi de Lüüd ut de Nedderlannen un England faken eenfach as „River Indians“ betekent wurrn. De indiaansch Verbündeten vun de Franzosen hemm sowohl de Mahican as ok de Munsee as „dat Wulfs-Volk“ betekent, wiel ünner de beid Völker dat Clan-Totem Wulf domineeren dee, dorum hemm de Franzosen de ebenfalls in hör Spraak as Loups („Wulfen“) betekent. Dat Teeken för de Lenni Lenape in de Teekenspraak vun de Prärie-Indianer weer en afwärts striekend Bewegung mit de flach Hand mit slooten Fingern an’n Achterkopp. Dit Teeken hett up dat Band henwiest, dat de Lenape-Fruen as Hoorsmuck draagen deen.

De Naam Delaware stammt vun den Delaware River, de nah Sir Thomas West, 3. Baron De La Warr, den tweeten Gouverneur vun Virginia, nöömt wurr. De Engländer in Maryland hemmt o Enn‘ vun dat 17. Johrhunnert de Beteken Delaware Bay Indians un Delaware Indians bruukt, ofschons disse Naam in Pennsylvania eerst begäng wurr, as disse Indianer all weg vun Delaware fort nah Westen trucken weern. För völ Algonkin sünd de Lenape de „Grootvaders“, en Beteeknung vull vun Respekt, de vun den Gloven utgeiht, dat de Lenape de Oorsprung vun all Algonkin snacken Völker weern. Disse Övertüügen geev den Lenape de Autorität, bi Striedereen tüschen rivaliseerend Stämmen to vermiddeln.

Oorsprüngliche Stammesrebeeden

En gemeensam Överleefern tofolg deelen de meest Algonkin de Övertüügen, dat de Lenni Lenape (Unalimi, Unami, Unalachtigo und Munsee), Nanticoke (Unami: Wenètkok, Munsee: Unechtgo / Unalachtgo, beides „Volk, dat nich wiet vun den Ozean weg leevt“; faken ok as Südliche Delaware betekent), Powhatan (Eegenbeteken: Renape) un Shawnee (Shawnuwàk – „de Südlichen“) inst en eenzig Stamm weern un in dat traditschonell Rebeet vun de Lenape leeven deen. Disse Theorie wurrd sowohl dör linguistisch Markmalen as ok dör Migratschonsmuster stütt (allerdings is dat blots för de Nanticoke sekert – de Shawnee wurrn faken as fievt Stamm vun de Grupp vun de Meskwaki (Fox-Sauk)-spraakig Völker torekent).

Dat siet mehreren Johrdusenden vun den Lenni Lenape bewahnt Siedlungsrebeet Lënapehòkink („Land vun de Lenape“) hett to Anfang vun dat 17. Johrhunnert en waldriek, dör Mittelgebirge, Hügellandschapen und Stroomdäler präägt Rebeet umfaat, dat sück vun de Atlantikküst in’n Westen vun Connecticut längs den Delaware River (Lena'pe Sipu / Lënapei Sipu – „Stroom vun de Lenape“) un den mittleren un ünneren Hudson River (in Munsee un Mahican: Muhheakantuck/Muhheahkunnuk/Mohicanichtuck – „Water, dat immer flooten deiht“, in Unami: Shatemuc; beides wörtlich: „Stroom, de in beid Richten flooten deiht“) westwärts in’t Landsbinnere bit in den Nordosten vun den hüdigen Bundsstaat Delaware erstrecken dee. Todem hemm se den gesamten lateren US-Bundsstaat New Jersey, Upstate New York, dat westlich Enn’n vun Long Island, de Eilannen Staten Island un Manhattan as ok Rebeeden in’n Osten vun Pennsylvania bewahnt.

Neben dat hüdige New York City befinnen sück wiedere urbane Zentren up ehmalig Stammesrebeet: Newark, Atlantic City, Trenton, Princeton, Philadelphia un Wilmington (um blots de gröttsten un bekanntesten to nöömen).

Regionale Dialekt- un Hööftgruppen

Oostrünglich hett man veer regionale Hööftgruppen mit twee delawarische Spraaken ünnerscheed – Munsee un Unami, wobi sück dat Unami nochmals in dree regionale Dialektvarianten ünnerdeelen dee:

• dat Munsee hett sück wat starker vun de beid (vörmals dree) Unami-Dialektvarianten ünnerscheed un weer woll eng mit dat Mahican verwandt.
  • De Munsee (ok: Muncie, Munsiiw, Minnesink, Minsi, Mansiwak', Monsey, Minsiu, fröher Minassiniu – „Volk vun dat steenig (bargig) Land“, wörtlich: „Volk verstreet ünner Felsen“; de Unami-Snacker hemm se dorher Monsi (Singular, Plural: Monsiyok) oder ok Luwàneyunki Awènik – „Volk ut den Norden“; Eegenbeteken: Lunaapeew) nöömt: hemm entlang vun de Böverlööp vun den Delaware River un Susquehanna River in dat nördlich New Jersey as ok beidsiets vun den Hudson River insluutend de Catskill Mountains in New York as ok in‘ Westen vun Long Island un südwärts bit to’n Lehigh River (Lechewuekink – „dor, wo völ Deelungen, Aftwiegen sünd“) un Conewago Creek in‘n Nordosten vun Pennsylvania leevt. Wegen de Laag vun hör Stammesrebeeden wurr se ok as Nördliche Delaware betekent.

• dat Unami hett sück nochmal in dree Dialektevarianten ünnerdeelt – Nördliches Unami (Unalimi), Südliches Unami, Unalachtigo (af un to ok as Unalimi oder Nördliches Unami betekent):
  • De Unalimi oder Nördliche Unami („Volk stroomupwärts“, hemm Nördliches Unami bzw. Unalimi snackt): hemm in dat Rebeet vun de Delaware-Stroomgabelung leevt, dorum wurrn se ok as The Forks Lenape betekent.
  • De Unami oder Südliche Unami (Eegenbeteken: Wënami oder W'namiu, in Munsee: Wə̆ná·mi·w – „Volk stroomafwärt“, dorum historsch: Wunameewak [1760], Oonaomee / Woonaumee [1824] oder Unámiwak betekent, hemm Südliches Unami snackt) hemm entlang det Delaware River in‘n Norden vun New Jersey (insluutend Staten Island) un den angrenzenden Rebeeden in’n Südosten vun Pennsylvania bit südlich vun dat hüdige Philadelphia leevt.
  • De Unalachtigo (Eegenbeteken: Wënilaxtikuwàk oder W'nalachtko, in Munsee: Unalactigo bzw. Unechtgo / Unalachtgo – „Volk, dat dicht an’n Ozean leevt“ oder „Volk, da aftrennt is vun de Stäe, an de dat Wellen gifft“, dorum historsch: Unalâchtigo [1818] un Wunalàchtigo [1798], wegen de Nähe to de Delaware Bay, afleit vun wunalawat – „up wat togahnd / in de sien Richt gahnd“ un t'kow / t'kou – „Welle“, hemm Unalachtigo snackt): hemm beidsiets vun den Ünnerloop vun den Delaware River südlich vun Philadelphia insluutend dat Rebeet rund um de Delaware Bay in’n Norden vun Delaware, Südosten vun Pennsylvania as ok in’n Süden vun New Jersey leevt.

Wegen hör Nähe to dat Meer wurrn de Unalachtigo – af un to tosommen mit den direkt südlich vun de Lenni Lenape an de Atlantikküst leven Nanticoke – as „südliche Delaware“ betekent. De Nanticoke weern ebenfalls as Unalachtigo bekannt, so dat disse beid Gruppen faken nich to ünnerscheeden sünd. Aber de Letzteren sünd as Wenètko (Sing.) oder as Wenètkok (Plural) ünner de Unami-Snacker bekannt un ünner den Munsee-Snacker as Unalactigo bzw. Unechtgo / Unalachtgo („Volk, dat dicht bi den Ozean leevt“), wat beides jewiels hör Eegenbeteken as Nentego („Volk vun de Gezeiten, vun Ebbe un Floot“) wedderspegelt.

Gegen 1700 weern de Unalachtigo dör Verdieven as ok Kriege all in de Unami-Gruppen upgahn, later hemm sück ok de Unalimi-Snacker den Unami anslooten, so dat dat blots noch Munsee- un Unami-Snacker geev.

Disse veer (later dree) Hööftgruppen hemm sück wedderum in en Völtall vun lüttgeren, unafhängig, aber ünnernanner verwandten Gruppen (Bands) ünnerdeelt, de ut en paar Dörper (èlikhatink) meest entlang vun Stroomlööp bestahn deen un vun Hööftlingen (Sakima; hüüd: Wojauwe) führt wurrn. De Lenni Lenape hem dorbi nie en politische Eenheit oder gar Konföderatschoon (as Nahbervölker) billd un hemm ok kien zentraal Führung dör en allgemeen anerkannten Sachem kennt, as dat in’n Hööftlingsdom begäng weer. Todem geev dat binnerhalv vun all Gruppen dat glieke modersiedige Clansystem, bestahnd ut dree Clans:

• Truthahn-Clan (Fowl/Turkey Clan) (Pële – „de, de nich kaut“; Liddmaaten: Pëleyok; assozieert mit den Unalachtigo)
• Wulfs-Clan (Tùkwsit, in Munsee: Ptuksi, beides wörtlich: „Rund-Foot“; Liddmaaten: Tùkwsitàk; assozieert mit den Munsee)
  • Ünnergrupp bzw. Subclan mit Naam Wisawhìtkuk (wörtlich: „geel Bööm“)
  • Ünnergrupp bzw. Subclan mit Naam Òlàmàni (wörtlich: „root Farv“; anner Lenni Lenape hemm seggt, Angehörige vun disse Grupp weern Hexer)
• Schildkröten-Clan (Turtle Clan) (Pùkuwànku – „de Kruupende“; Liddmaaten: Pùkuwànkuwàk, Pùkuwànkuichik oder Pùkuwànkoamimëns; assozieert mit den Unami)
  • Ünnergrupp bzw. Subclan mit Naam Elipsit

De engelsch Naam Delaware, mit den tonächst blots de Unami-Snacker entlang vun den mittleren Delaware River betekent wurrn, hatt eerst denn all Gruppen umfaat, as se hör östliche Heimat all verlaaten harrn. De westliche Migratschoon infolge vun de witt Besiedlung in dat 18. un 19. Johrhunnert führ de Lenni Lenape sluutend nah Kansas (Kansësink) un Oklahoma (Oklahomink). Binnerhalv vun twee Johrhunnerten mussen se nich weniger as twintieg Mal umtrecken. Up disse Wanderung geev dat immer mal weer Spaltungen un Tosommenslüsse vun Siedlungen un de regionalen, politischen un spraaklich Gruppen.

Bands vun de Lenni Lenape

In’n nördlichen Deel vun dat Wahnrebeet vun de Lenni Lenape, dat heet in’n nördlichen New Jersey un südöstlichen New York, hemm de Munsee snackend Gruppen leevt. To de hörrn de Esopus, de dat Rebeet vun de Hudson-Waterscheed westlich vun den Stroom tüschen den Catskill Mountains un dat Hoochland vun West Point bewahnen deen. Wieder in dat Binnenland, böverhalv vun den Delaware Water Gap, weern de Minisinkt o Huus. Südlich vun dat Hoochland un westlich vun den Hudson River hemm de Haverstraw an de Haverstraw Bay wahnt. De Tappan funn man an’n Tappan Zee in’n Hudson un de Hackensack in den Dälern vun den Hackensack un Passaic River. De Raritan hemm bit to dat Johr 1640 an den ünneren Raritan River leevt. Dornah sünd se in dat Inland afwannert, wiel Springflooten hör Maislager verneelt harr. De Navasink weern in’t Hoochland nipp un nau südlich vun de Sandy Hook Bay to Huus. All disse Gruppen weern politisch, kulturell un spraaklich eng mitnanner verbunnen.

Wiedere Munsee snackend Gruppen hemm östlich vun den Hudson leevt. De nipp un nau Grenzen vun dere Wahnrebeet weet man aber nich. De nördlichste Stamm weern de Wappinger, deren Land sück bit südlich vun den Roeliff Jansen Kill River utdehnen un den gröttsten Deel vun de Countys Dutchess un Putnam umfaaten dee. Ut fröh Berichten geiht hervör, dat en wiedere Grupp vun Indianern de hooch liggend Rebeeden vun den Putnam County bewahnnen deee, dat weern woll de selten nöömt Nochpeem. Südlich dorvan hemm de Kichtawank in den nördlichen Westchester County, de Sinsink böverhalv vun de Stadt Ossining, de Wiechquaeskeck in dat Rebeet vun de Öörd Tarrytown un Dobbs Ferry un de Rechgawawank in de Gegend vun dat hüüdig Yonkers, 3 km nördlich vun Manhattan leevt.

To de Stämme in dat westlich Long Island, dat heet in dat Stadtrebeet vun dat hüdige New York, hemm de Nayack, Marechkawieck un Canarsee in Brooklyn hörrt, faken all ünner de Naam Canarsee tosommenfaat, de Rockaway in dat hüdige Newton, de Massapequa an de südlichen Oyster Bay un hör nördlich Nahbers, de Matinecock. Up Long Island is dat besünners swoor, tüschen Dörpnaams un grötteren lokalen Gruppen to ünnerscheeden un de ostwärtige Strömung vun de Populatschoon in dat 17. Johrhunnert, hett dat man nich eben eenfacher maakt, de ethnischen Grenzen nip un nau to bestimmen. Dat is ok mögelk, dat de Massapequa un Matinecock överhoopt kien Munsee-Snacker weern, sonnern de linguistischen Vörfohren vun de Unquachog vun dat 18. Johrhunnert.

De Lenni Lenape tüschen de Unami-Snacker in’n Süden un Munsee-Snacker in’n Norden un Osten hemm Unalachtigo snackt, en Unami-Dialekt, de dör en Vokabular vun de Sankhikan ut dat 17. Johrhunnert bestätigt wurrd. De Unalachtigo-Snacker an’n Delaware, de Sankhikan un Atsayonk, weern ständige Gegner vun de rund um Manhattan levend Munsee-Snacker. De Unalimi (‘People Up the River’), Lenape-Gruppen in dat Rebeet vun de Delaware-Stroomgabelung, hemm Nördliches Unami (ok Unalimi nöömt) snackt, en vun de Herrnhuter Missionaren snackt, aber hüüd utstorven Dialekt. Se weern ok bekannt as The Forks Lenape.

Südlich vun den Delaware Water Gap un dat Raritan Valley in Zentral-Jersey hemm de Unami snackend Lenni Lenape leevt. Ut dat 17. Johrhunnert gifft dat blots över de Stämme an dat Ostufer vun den Delaware schriftliche Överleeferungen. Hier hemm de Sewapois an‘n Cohansey River, de Little Siconese an‘n Salem, de Naraticonck an‘n Racoon Creek, de Mantaes an‘n Mantua Creek, de Armewamex an‘n Big un an‘n Little Timber Creek, de Remkoke an‘n Rancocas Creek, de Atsayonk an‘n Croswicks Creek un ie Sankhikans dicht bi de Fälle bi Trenton leevt. De Big Siconese bi Lewes in‘n südöstlichen Delaware weern de eenzige Stamm an dat Westufer vun den Delaware, de in de glieker fröhe Borns nöömt wurrd. Grund för de Entvölkerung vun dat östliche Pennsylvania to Anfang vun dat 17. Johrhunnert sünd vermootlich de tallriek Överfälle vun de Susquehannock.

Munsee*

*vun Nord nah Süd un vun West nah Ost

Grupp	Siedlungsrebeet
Esopus	westlich vun den Hudson, tüschen den Catskill Mountains un dat Hoochland vun West Point.
Haverstraw (vörmals Haverstroo, ok Rumachenanck)	westlich vun den Hudson, an de Haverstraw Bay.
Tappan	an‘n Tappan Zee in’n Hudson, de breedst Stäe vun den Stroom.
Hackensack	in den Dälern vun den Hackensack un Passaic River.
Manhattan	up dat Eiland Manhattan, Deel vun de hüdigen Stadt New York
Raritan	hemm an den ünneren Raritan River leevt
Minisink	an’n Böverloop vun den Delaware, böverhalv vun den Delaware Water Gap
Navasink	up dat Hoochland nip un nau südlich vun de Sandy Hook Bay
Wappinger (ok Waping oder Wappani)	südlich vun den Roeliff Jansen Kill River, in de hüdig Countys Dutchess un Putnam
Nochpeem	in de hooch liggend Rebeeden vun den Putnam County.
Kichtawank (ok Kitchawong)	in‘n nördlichen Westchester County
Sinsink (ok Sintsink)	böverhalv vun de Stadt Ossining (New York)
Wiechquaeskeck (Wechquaesgeek, Wecquaesgeek, Wickquaskeek)	in dat Rebeet vun de Öörd Tarrytown un Dobbs Ferry
Reckgawawank (ok Rechgawawanc, Recgawawanc)	in de Gegend vun dat hüdige Yonkers, 3 km nördlich vun Manhattan
Canarsee	up dat westliche Long Island, in dat hüdige Brooklyn
Rockaway	Halfinsel an de Südwestküste vun Long Island, hüdiger Oortsdeel Queens
Massapequa**	südwestliches Long Island an de South Oyster Bay
Matinecock**	nordwestliches Long Island

**mögelkerwies kien Munsee-, sonnern Unquachog-Snacker

Aber dorbi moot beacht wurrn, dat de Stämme vun de Lenni Lenape, Wappinger, Mahican, Mattabesic os ok de Westlichen Metoac all den Östlichen Algonkin anhörrn deen un somit sück kulturell as ok in de Spraak vun Butenstahn meest nich to ünnerscheeden leeten.

Eenig Historiker tellen dorum de Manhattan, Nochpeem, Kichtawank, Rechgawawanc, Sintsink, Wechquaesgeek un Wappinger to de Wappinger, de allgemeen to de Wappinger tellen Hammonasset, Massaco, Menunkatuck, Paugussett, Podunk, Poquonock, Quinnipiac (ok Quiripi), Sicaog un Tunxis wurrn aber faken to de Mattabesic tellt.

De Manhattan wurrn af un to ok to de Wappingern tellt, wiels de Paugussett un Mattabesic faken as eegenständige Stämme oder Stammesgruppen ansehn wurrn. De Canarsee, Massapequa, Matinecock un Rockaway wedderum wurrn af un to to de Munsee oder Westliche Metoac tellt.

Unalachtigo

Grupp	Siedlungsrebeet
Sankhikan	dicht bi de Fälle bi de hüdige Stadt Trenton an‘n Delaware River
Atsayonk	Atsayonk an‘n Croswicks Creek, südöstlich vun Trenton

Unami

Grupp	Siedlungsrebeet
Remkoke	an‘n Rancocas Creek in dat südliche New Jersey
Armewarmex	an‘n Big un Little Timber Creek
Mantaes	an‘n Mantua Creek
Naraticonck	an‘n Racoon Creek
Little Siconese	an‘n Salem River
Sewapois	an‘n Cohansey River
Big Siconese	bi Lewes in dat südöstliche Delaware

Demografie

In all Gruppeerungen sünd Mischehen mit Indianern ut anner Stämmen un Witten in jüngere Tiet so faken, dat de Bevölkerungstallen nichts mehr utseggen. Dorum sünd hier blots eenige schätzt Tallen un fröheren Perioden upführt:

Johr	Munsee-Snacker	Unami-Snacker	Gesamt
1600	4.500	6.500	11.000
1779	1.200	2.000	3.200
1820	650	1.900	2.250
1845	500	1.300	1.800
1867	550	1.175	1.725
1900	625	850	1,475
1950	525	1.400	1.925

Kultur in dat 17. Johrhunnert

De Levenswies vun de Lenni Lenape hett sück tüschen dat 17. Un 20. Johrhunnert düchtig ännert. Dat gifft noog Informatschonen över hör Kultur vör un nah den Kuntakt mit den Europäern, de as exemplarisch för den Kulturwessel vun völ indianisch Stämme in‘n Nordosten vun Nordamerika ansehn wurrn können.

De Dörper vun de Unami un Unalachtigo weern generell nich befestigt, woll aber de Munsee-Dörper wegen hör Nähe to de kriegerische Mohawk. To Anfang vun dat 17. Johrhunnert hemm de Lenni Lenape in Dörpgemeenschapen vun weniger as hunnert Inwahner leevt. Bekannt sünd Kooperatschonen vun lokal Gruppen bi Drievjagden, bi gegensiedig Verteedigung un Verhanneln mit mit Irokesen un Europäern. Disse Tosommensluss vun gemeensam hanneln lokalen Gruppen, de jewiels mehr as duusend Angehörige tellen kunnen, hett de Entwicklung vun Stämmen fördert, ok wenn en düersam zentraal Führung fehlen dee.

Politische Organisatschoon

Bevör die Lenape hör traditschonell Wahnrebeet verlaaten deen, hemm se kien eenheitlichen Stamm as to’n Bispeel de Shawnee billd. Nahdem se um 1740 nah Ohio trucken weern, bestunn de Stammesführung ut dree Sachems, Captain nöömt. Se sünd dorbi in hör Organisatschoon dat Muster vun hör traditschonellen Clans nämelk den Schildkröten-, Wulfs- un Truthahn-Clan folgt, wobi de Schildkröten-Clan immer den Böverhööftling stellen dee.

De Sachem oder Hööftling keem in der Regel ut en besünner Lineage, as de Eerste ünner Glieken vun en Hööftlingsgeschlecht. He weer as Vermittler tätig un harr zeremonielle Upgaven. He versöch, sien Stammesliddmaaten dör Argumente to övertüügen un weer Spreker bi Verhandlungen mit Gegnern, anner Stämme oder bi Geschäften mit Europäern. In’n Verloop vun dat 17. Johrhunnert wurrn eenige Hööftlinge, as Oratamin vun den Hackensack un Tappan, as Führer vun vereenigt lokalen Gruppen bekannt. Hööftlinge hemm to’n Bispeel utdehnt Jagden leit oder dat Uprgriepen vun Mördern beupsichtigt, ofschons Mord för begäng dör dat Betallen vun Piengeld in Form vun Wampum sühnt wurr. Wichtige Entscheedungen wurrn vun en allgemeen Ratsversammlung drapen, de ut de olt un wies Mannlüüd vun dat Volk bestunn un bit to 200 Personen tellen kunn.

En Sachem hett sien Nahfolger bestimmt, allgemeen wurr disse Entscheedung aber nah sien Rückträe oder Dood nich as binnend ansehn. De Arvfolge weer matrilinear regelt, aber dat weer immer en Hööftlingswahl notwennig.

För de meesten östlichen Stämme wurrd en besünner Preesteramt beschreeven, as to’n Bispeel de Powwow in dat östliche Long Island un südliche Neeengland, aber bi de Lenni Lenape weer de Hööftling ok de religiöse Führer. Kriegshööftlinge hemm hör Positschoon dör herutragend Leistungen in’n Krieg reckt.

Levensünnerhollen

De Johresloop weer vun en fast Affolg vun Tätigkeiten bestimmt, de överwegend to de Sekerung vun den Levensünnerhollen deenen deen. In’n Harvst wurr dat Ünnerholt in den Wäldern afbrennt, um dat Verfolgen un Upspören vun dat Wild eenfacher to maken. Füür-Drievjagden weer en begäng Methood to dat Fangen un Jagen. In’n Winter hemm de Lenape in verstreet liggen lütt Hütten in den Wäldern wahnt un se trucken blots in Kriegstieden in up Hügelkuppen anleggt Festungen, de ut Langhüüs bestunnen, de vun Palisaden umgeven weern. In‘n April wurr, wenn dat nödig weer, de Wald in de Dörpumgeven för nee Koornfelder rüüt, de faken mehr as 200 Acres (ca. 800.000 m²) groot weer. Nah de Utsaat vun Mais, Bohnen, Squash un Söötkartuffells trucken eenige Familien to de Nüstplätze vun Wannerduuven, um Duuvenküken to sammeln, de as Delikatesse gullen. Fröhjohr un Fröhsömmer weer ok de Tiet, in de Meeresfische un Schalendeerten fangen wurrn. Bi de Fischfanglagern entstunnen faken Gordens, wenn de Fangsaison lang noog weer. Nahdem de Arnt inbrocht wurrn weer, hett man sück in de Dörper versammelt, wo de wichtigsten Fierlichkeiten un Zeremonien vun dat Johr stattfunnen.

De Jagdwappen bestunnen ut Piel un Bagen, later ut Gewehren un Fallen, de för Biber mit Bibergeil ködert weern. Tietwielig wurr dat Wild in africhelt Flachen oder in Sackgassen, to’n Bispeel gegen en Stroom, dreeven. En begäng Praxis weer ok dat Rundumfüür, bi dat Jagdsellschoppen mit etwa 100 bis 200 Personen notwennig weern. Hirsche un Rehe hörrn to dat wichtigste Wild, aber ok Boren wurrn jaagd, ebenso as Wulfe, Waschboren, Marder, Wiesel, Fischotter, Truthahns un Wannerduven.

An Fischen wurrn Heren, Störe, Aale un völ anner Aarden fangen. De Fangreedschopp bestunnen ut groot, mit Steen swoor maakt Netten, lütt, tüschen Pahlen anbrocht Netten, Fischfallen, Wehren, Angelhaken as ok ut Piel un Bagen. Fische un Schalendeerten wurrn för begäng up Gestellen in de Sünn dröögt un konserveert, de Schalendeerten hett man utsonnert. Dorbi entstunnen in de Loop vun de Tiet düchtig groot Hümpels.

De wichtigste Nehrensplant weer Mais, de to je dree bit fiev Karls in Eerdwälle inbrocht wurr. Doran entlang hett man verscheeden Sorten vun Bohnen plant, de sück an de Maisstengels hoochranken kunnen. Nahdem de Mais arnt un dröögt weer, wurr he schillt, in groot Fatten ut Hanf füllt un in mattengedeckten Gruben lagert, de vun den Engländern Indianerschüüren nöömt wurrn. De fröhen engelsch Kolonisten weern up disse Gruben nich goot to spreeken, wiel hör freeloppend Veeh dor faken rinfull un sück de Been braken hett. As de Algonkin-Nahbers ok, hemm ok de Lenape Tabak un Squash anbaut. An wildwassend Früchten hemm se Beeren, Nööten, Eerdnööten, Wuddels un wild Gemüüs sammelt.

To de Nehren vun jeden Dag hörr Maisbree, faken tosommen mit Fleesch oder Fisch, beid dör Dröögen konserveert un in en Mörser to Mehl maakt. Faken wurr Bree dorto oder eenzeln kookt. Frisch Fleesch oder Fisch wurr kooks oder an Spießen röst, de dicht bi dat Füür in den Bodden staken wurrn. Maismehl wurr umwickelt un in de Asch to Broot backt. Besünners gerrn eeten wurrn Bibersteerten, Fischköpp un fett Fleesch mit Kastanien un dröögt, fien mahlen Mais, de ok as Standardratschoon vun Kriegern un Jägern mitführt wurr. Een Veertelpund Maismehl mit Water anmischt gull as utreckend Nehren för een Dag. To dat Söötmaken hett man Beeren bruukt, Ahornsucker weer nich bekannt, aber ok Maisstängel wurrn as Söötkraam kört kaut.

Rohstoffe, Warktüüg un Wappen

Kürbisschalen hemm as Warkstoff för Schödels, Teller, Schöppleepels un Waterbuddels deen. As Mörser hett man de uthölkert Enn’n vun Boomstücken bruukt, wiels de Stößel ut Holt oder Steen bestunnen. To dat Kooken hemm de Lenni Lenape Toonpött mit rund oder konisch Bodden bruukt.

Tau wurr ut Fasern vun den Indianer-Hanf, Nesselplanten un de binnere Rinde vun verscheeden Bööm dör Rullen up den Böverschenkel herstellt. Körfen un Matten wurrn ut Binsen un Maishüllen herstellt un all weeft oder fluchten Saaken weern mit anmalt fien Fichtenwuddels oder Stiekels vun dat Stiekelswien verziert. De vun den Lenape bruukt Farven bestunnen un planten oder mineralischen Rohstoffen, de man in dat Fett vun Deerten uplösen dee.

Tabakpiepen bestunnen ut Toon, Steen, Horn oder Kopper un weern faken verziert. Äxte, Hacken un de verscheeden Messten harr Snieden ut Flint. De dreeeckig Pielspitzen weern ut dat glieker Material un wurrn mit Harz oder Fischliem an den Schaft fast maakt, de mit een oder twee Feddern besett weer. Pielspitzen kunnen ok ut Knaken, Horn oder Fischteenen bestahn. Bagen, vun de eenige mehr as mannshooch weern, hett man mit fluchten Sehnen bespannt.

In’n Krieg wurrn en holten Helm dragen, an’n Arm hung en holten Kriegskeule an en Ledderriemen, un en groot rechteckig Schild ut Holt oder Elchhuut wurr mitführt, de den Körper bit to de Schuller schuulen dee. To lüttgere, sülvst maakt Saaken hemm Nadeln ut Fischgräten, Deertenknaken oder ut Nötenboomholt oder Fleiten ut Schilfröhr hörrt. Wampum-Parls, de man för Zeremonien un Dekoratschonen, as ok as Betahensmiddel för den Hannel bruuken dee, hatt man dört sat Upbreeken un Körtmahlen vun Seemussels wunnen. De root Beriek vun de Quahog-Mussel leefer de swaart Parls un de Panzer vun de röhrenförmigen Meeressneegels de witt Parls, de aber blots half so völ weert weern.

Eenboom-Kanus bestunnen meestens ut Zedernstämmen, de man dör Füür un Schaben uthölkern dee. Dat geev aber ok lüttgere, lichter to dragen Kanus ut Ulmen- oder anner Boomrinden.

Lenape-Fru mit Dochter in hör traditschonell Kleedasch um 1910

Kleedasch un Smuck

De Kleedasch vun de Lenni Lenape weer för europääsch licht un nich utreckend. Ok in’n Winter bestunn de Kleedasch ut en leddern Lendenschurz för de Mannlüüd un en wickelt, nich neiht Hemd för de Fruen. Gördel weern meestens ut Ledder oder Kruupdeertenhuut un mit Wampumparls smückt. Dat Deertenfell as Böverkleedasch hemm de Lenape bald nah den Kuntakt mit Europäern dör groot Deekens ersett, de Matchcoat oder Duffel nöömt wurrn. För begäng droog man disse Deekens oder Felle över de rechte Schuller un de Enn’n weern up de linke Sietg ünnerhalv vun de Knee hangend locker verknütt. Bi kolt Weer bestunn de Kleedasch ut verscheeden Fellen, de mit de Fellsiet nah bin nun bi höhger Temperaturen mit de Fellsiet nah buten dragen wurrn. Dat geev ok Umhänge ut bemalt Truthahnfeddern, de mit Hanf verbunnen weern. Mokassins hett man meestens ut Hirsch- oder Elkledder maakt, an de Footknökels ümslahn un mit dünn Ledderbanden to Schnören. In’n Winter hett man Ledderleggins un Schneeschoh antrucken. De Ledderkleedasch wurr faken dör Bemalen un dör Upneihn vun Wampum-Parls, Quasten un Fransen ut Stiekels vun dat Stiekelswien smückt. Ok Halsketten un mustert Stirnbänder un Schärpen ut Wampum wurrn dragen.

An‘n Nack hungen Koppersmuck un lang Fransen ut rootfarvt Deertenhooren. Ringe ut Metall un kört Bänder ut Wampum weern Ohrsmuck un ok Armbänder. De Mannlüüd hemm Fedderkronen dragen, in’n Kreis anbrocht groot Feddern, up hör Köpp, as ok Kammen ut rootfarvt Deertenhooren, de mit Hanf fastmaakt wurrn weern. Um den Hals hangend Tabaksbüdel weern ut dat Ledder vun lütt Deerten maakt un hemm as Behälter för Piepen un Tabak deent. Krieger hemm hör gesamten Kopp mit Utnahm vun en Skalplocke up den Scheitel, raseert. De Locke wurr mit Fett beschmeert un stunn senkrecht nah baben. Ofschons disse Hoormood den Mohawk toschreeven wurrd, draapt se doch up de meesten östlichen Stämme to. Hung dat Hoor loos rünner, weern to’n Smuck Wampunparls influchten. De blots wenig Boorthooren wurrn herutzuppt. De Fruen hemm sück dat Gesicht mit root Ocker infarvt. Dat Hoor wurr in Zöpfen nah achtern fluchten, de denn to en Knütt tosommenbunnen un mit en veereckig Behälter bedeckt wurrn. Völ Lenape hemm sorgfältige Gesichtsbemalungen un Tätoweerungen an‘n Körper dragen. Deertenfett vun Boren oder Waschboren wurrn to’n Schuul gegen Kolt, Sünnenstrahlen un Moskitos dick up den Körper un ok in’t Hoor verdeelt. De Lenape hemm faken Kopper bruukt, dat se vun de westlichen Groot Seen in’n Hannel betrucken. Bearbeit Kopper funn man ok in Piepen un Pielspitzen. Um 1770 änner sück de Mood vun de Lenape, so droogen sülvern Nöösringe un hemm hör Kleedasch mit bunt Döker dokoreert, de se vun witt Händler betrecken deen.

Hüüs

Man hett dree verscheeden Huustypen kennt: Rund Wigwams mit Kuppeldaak, Langhüüs mit bagen Daak un Langhüüs mit Daakfirst. De best Beschrieven gifft dat vun de Langhüüs, de över 20 Foot (6,10 Meter) breet un över 60 Foot lang (18,30 Meter) ween kunnen un vun 20 Personen oder 7–8 Familien bewahnt wurrn. De butere Rahmen bestunn ut jung Hickoryboomstämmen, de man paarwies tegenöver in den Bodden rammen dee, boven in Bagen tosommen bunn un mit horizontalen Stangen verbunn. Se wurrn mit Kastanienrinde bedeckt, harrn in de Midden vun dat Daak en Rookaftoog un an jeder schmal Siet en Döör.

För de Familien, de jewiels en besünner Platz todeelt wurr, gevv dat en Füür in de Midden vun den Bodden. Keetels hungen an Stangen, de längssiets in’t Huus up gavelt Pfosten anbrocht weern. Langhüüs hett man in de Wintersiedlungen upricht, de denn blots en half Johr lang bewahnt wurrn. Faken stunnen de Hüüs tosommendrängt up Hügelkuppen achter Palisaden ut Holt un Boomstämmen. De Hüüs hett man mit weeft Reetmatten utstatt, de up den Grund leggt oder an de Wannen hangt wurrn. In de Hööftlingshüüs weern de Matten mit Gesichtern un Biller bemalt, wiel se för religiöse Zeremonien vun den Stamm bruukt wurrn. Schweethütten, groot noog för dree bit veer nebennanner liggend Mannlüüd, hett man dicht bi fleetend Water upricht.

Levenszyklus

In en besünners för dissen Zweck baut, afsiets liggen Hütt keem en Kind up de Welt. Dat wurr vun de Moder mit kolt Water Wuschen un up en Weegbrett bunnen. Fruen hemm hör Weegbrett up den Rügg mit en Draaggördel um de Stirn draagen. En Kind, dat to groot för dat Weegbrett wurr, hett de Moder in en um hör Schuller bunnen Fell oder en Deck draagen. Kinner wurrn een bit twee Johr lang stillt, un de Fru versöch, in disse Tiet nich nochmal schwanger to wurrn. Sobald dat Kind dorto imstand weer, geev man hüm geschlechtsspezifische Upgaven to erledigen. Jungs wurrn to’t Fischen oder to dat Scheeten vun lütt Deerten un Vagels mit den Bagen anleit un wenn se wat öller weern, mit up de Jagd nommen. Deerns mussen in’n Huushollen un in’n Gorden helpen. To de Upgaven vun de Mannlüüd hörrn de Jagd, dat Fischen un de Hannel; in’t Öller, ween disse Arbeiten to stuur wurrn, hemm se Warktüüch un Gebruuksgegenstände ut Holt, Steen un Knaken herstellt. Fruen weer för de Gordenarbeit tostännig, aber ok för dat Kaaken un de Huusarbeit, Bearbeiten vun Fellen un Versörgen vun de lütt Kinner. Se weern ok för den Transport vun den Huushollen verantwortlich, wenn se mal weer all ümtrecken deen, wat faken noog vörkommen dee.

Bi de eersten Menstruatschoon truck sück de Deern in en besünner Hütt bit nah dat tweet Ereegnis torüch. In disse Tiet legg se sück en Deeken över de Kopp, hett jeder Beröhren vun sien Hoor, Levensmiddel un Reetschopp vermeeden, hett mit en Stab eeten un drunk ut de Hand. Nah disse eerst Isolatschoon wies en Deern sien Heiratsfähigkeit an, indem se sück mit en Wampum smücken dee un en besünner Koppbedecken droog. En heiratswillig jung Kerl hett sück dat Deer oder de sien Öllern mit en Wampum as Geschenk nähert. De Verlobungstiet düer för begäng een Johr, in de dat Deern sien spezielle Kleedasch droog, aber vöreheliche Küüschheit hett man vun dat Paar nich verwacht. Disse Periood wurr dör en Festeeten afslooten, ahn en wiedere Hochtietszeremonie. Scheedungen keemen vör un wurrn mit gegensiedig Inverständnis dörführt, aber Ehebreeken wurr ächt. En Hööftling kunn mehrere Fruen hemm, un dat weer begäng, en Besöker en vun sien Fruen för een Nacht uttolehnen.

Doode hett man in sitten Positschoon in en Höhlengraff bestatt. Neben eenig Warktüüch un Utensilien wurr Nehren un Wampum mit in dat Graff leggt un de Körper mit Holt oder Twiegen bedeckt. Dat Graff hett man mit Eer upfüllt, Steens doröver leggt un en Stankett drumherüm baut. Later wurr dat Graff jedes Johr vun Truurenden besöcht, goot pleegt un vun Gras free hollen. Up dat Graff vun den Mann hett man en Pahl upricht mit en bildlich Dorstellen vun sien Fertigkeiten un Leistungen. De Verwandten vun den Dooden hemm hör Gesichter swaart farvt un de Wittfruen hemme en Johr lang truurt. Besünners vun de Fruen wurr verwacht, dat se hör Truur apenlich wiesem. Se sünd jeden Dag huulend över dat Graff vun hör Mann kraapen un hemm hör Hoor afbrennt, wenn hör Mann in’n Krieg to Dood kommen weer.

Religion

Mit 15 Johr kreeg de jung Lenni Lenape en Schuulgeist. Dat kunn en Vagel ween, de sien Foot oder Schnabel he vun nu af immer bi sück droog. En Drööm vun dissen Vagel weer gliekbedüüdend mit tokünftigen Spood bi de Jagd un he wurr bi en bestimmten Zeremonie in de Schweethüüt luutstark nahmaakt. Allerdings is över de Religion vun de Lenape ut de fröhere Tiet wenig bekannt, wiel de Europäer in hör Berichten faken de Bedüüden vun de vun hör beobachteten Rituale falsch verstahn harrn. De wichtigste Zeremonie weer en Danz, de vun en Antahl vun sück in’n Kreis bewegen Personen upführt wurr. De stimmliche Begleitung wessel tüschen Snacken un Gesängen, ünnerbraken dör luut Roopen. Twee Mannlüüd seeten in de Midden un hemm mit Trummels den Takt angeeven. Annder Deelnehmer hemm up de Sieden seeten, sungen un hemm mit kört Stöcke up den Bodden kloppt. De Danzers hemm sück flink bewegt, hullen aber bi hör Sprünge un Schrittfolgen immer den Takt. Disse Zeremonie funn för begäng in’n aHarvst nah de Maisarnt statt.

Eenige Kolonisten weern dorvan övertüügt, dat de Lenni Lenape an de Existenz vun en allmächtigen Gott glöövt hemm. En Schöpfungsgeschichte is bekannt, in de en schwangere Fru vun den Himmel fallt. Vun de Seelen vun de Dooden hett man glöövt, dat se nah Westen oder Süden in de glücklichen Jagdgründe trucken, wo se Wild mehr as noog harr nun en sörgenfree Leven hemm würrn.

Religiöse Zeremonien funnen in en weeht Groot Huus statt. Dröömen keem groot Beachtung to. Dat geev Preester, de Drööms düüden un de Tokunft vörherseggen kunnen, annern hett man dat Heelen vun Krankheiten anvertroot. De Lenape hemm an en Leven nah den Dood glöövt, aber de christliche Begreep vun Himmel un Hölle weer nich bekannt.

De Lenape hemm hör richtigen Naam lever nich seggt un de Gebruuk vun Ökelnaams weer wiet verbreedt. To’n Bispeel weer de Naam vun Captain Pipe, Sachem vun den Wulf-Clan in dat Johr 1775, Konieschquanoheel, dat heet Maker vun dat Daglucht. Sien Ökelnaam weer aber Hopocan, dat bedüüd Tabakspiep, dorher stammt dorum sien historsch Naam Captain Pipe.

Kriegsführung

In Kriegstieden hett man Fruen, Kinner un olt Lüüd up ein Eiland oder en Sumprebeet brocht un hett versöcht, de Angrieper in en Achterhollen to locken. De Lenni Lenape hemm mehr in Guerilla-Taktik kämpt, also blots in lütt Gruppen, bi de meest nich mehr as söben oder acht Bedeeligte bi en Gefecht to Dood keemen. De Krieger hemm hör Gesichter bemalt un hemm Kruupdeertenhuut as Koppband dragen, in de rootfarvt Truthahnfeddern stecken deen. En Voss- oder Wulfssteert wurr senkrecht up den Kopp as Fetisch fastmaakt. Wenn se in’n Krieg ünnerwegens weern, hemm se en Geheimspraak bruukt, bi de för begäng Wöör dör nee Begreepen uttuuschen deen. In’n Kamp fangen Gegner wurrn entweder as Ersatz för dood Angehörige adopteert oder tramtatert un henricht. In dissen Fall hemm se herutfordernd Doodenleder sungen, bit se storven ween. Skalps hett ma sowohl up dat Slachtfeld as ok vun dood Fangenen nommen.

Geschichte

Constantine Rafinesque (1783–1840)

Mündlich Överleefern vun mehreren Algonkin-Stämme nah weern de Lenni Lenape, Nanticoke, Powhatan un Shawnee inst een eenzig Stamm, en Theorie, de ok wetenschaplich beleggt wurrn kann. 1836 wurr en Book vun Constantine Rafinesque ünner den Titel The American Nations herutbrocht, in dat he de Walam Olum nöömt root Billerschrift vun de Lenni Lenape entslööteln dee, mit de se hör Geschichte för nahfolgend Generatschonen üöverleefert harrn. Dornah sünd se vun Sibirien dwars dör Nordamerika bit in hör traditschonell Wahnrebeet an de Atlantikküste trucken.

De Nedderlänner

As Giovanni da Verrazzano 1524 an de Ostküst vun Nordamerika langfohren is, kunn he an de Gesten vun de Indianer sluuten, dat se all fröher Kuntakt to Europäern harrt harrn. Bi de Lenni Lenape gifft dat mündliche Överleefern, dat se toeerst mit Spaniern un Portugiesen Hannel dreeven harrn. Sekere Informatschonen liggen aber eerst över de Reis vun Henry Hudson vör.

An‘n 3. September 1609 is Kapitän Hudson mit 18 Besattensliddmaaten up sien Schipp Half Moon in en natürlichen Haben an de Ostküst vun Nordamerika fohren. Hudson harr den Updrag vun de Nedderlannsch Ostindien-Kompanie (VOC), en gauere Route to de Märkten in Ostasien un nee Kolonien för de Nedderlannen to finnen. Hudson hett in de Sandy Hook Bay südlich vun Staten Island ankert, as he vun twee mit Kriegern besett Kanus angreepen wurr, wobi een vun sien Lüüd to Dood keem un twee annern besehrt wurrn. Dornah is he den Hudson River wieder stroomupwärts etwa bit to dat hüüdige Albany fohren un is dor up de Mahican drapen, de hüm früendlich begrööt hemm. Up de Rückfahrt hemm hüm stroomafwärts levens Indianer weer angreppen un de Nedderlänner hemm eenige vun de mit Musketen un Kanonen dood maakt. De Updraggever vun Hudson weer nich tofräe mit de spoodlos Versöök nah den körteren Seeweg, de mitbrocht Pelze hemm aber Indruck maakt. Se hemm en goot Geschäft in Utsicht stellt. In dat nächst Johr hemm sück wiedere nedderlannsch Scheep up den Weh maakt un um 1614 hett man den eersten nedderlannschaen Hannelsposten, Fort Nassau, up Castle Island ünnerhalv vun dat hüüdige Albany, upricht.

Henry Hudson (1565–1611)

Binnerhalv vun wenig Johren harrn de Nedderlänner den Hannel mit indiaansch Partnern bit to’n Delaware un Connecticut River utwiet. 1624 hemm de eerst nedderlannsch Kolonisten an‘n Hudson River un up Burlington Island in‘n Delaware River siedelt. 1626 wurr vun de nedderlannsch West-Indischen Kompanie mit den Bau vun Fort Amsterdam up dat Eiland Manhattan anfungen, de vun den Canarsee in dat Fröhjohr vun dat glieker Johr för Waren in‘n Gegenwert vun 60 Gulden köfft wurrn weer.

De Pelzhannel

De Pelzhandel weer de drievend Kraft för de nedderlannsch Kolonisatschoon un harr grooten Infloot up de Wertschap un Materialkultur vun de Indianer. De führ bald to Spannungen un Kriegen tüschen den Stämmen, wiel se up de Jagd nah Pelzdeerten in de Jagdrebeeden vun hör Nahbers indringen deen. De Bestand an Bibern in dat Küstenrebeet weer dör de ständige Jagd bald nich mehr vörhannen, un vör Midden vun dat Johrhunnert muss man de up lang Utflüüg wiet in dat Inland söken. In’n Uttuusch för Pelze kreegen de Lenape völ Saaken vun europääsch Herstellung, de gau de meest Gebruuksgegenstände vun hör eegen Kultur verdrängen deen. So wurrn europääsche Metallkeetels un Werktüüch to’n Snieden un Steeken övernommen, as ok Huushollensgegenstände, Buddels, Kröög, Glasparls un Schellen. Besünners Musketen, Pulver, Blie un Alkohol weern bannig anseggt. Weevt Stoffe hemm dat Ledder bi de Herstellung vun Lendenschuuten, Kleedasch, Leggings un Umhängen ersett. Ok bannig anseggt weer dat vun de Europäer övernommen Kleedaschstück, dat Hemd, dat vun de Mannlüüd apen un bitt o de Knee hangend dragen wurrn. Bald fungen de Lenni Lenape mit den Anbau vun Kürbissen, Melonen un Watermelonen as ok mit de Uptucht vun Swien un Höhner an. In Verbindung mit den Pelzhannel entstunn en eenfach Spraak tüschen Lenni Lenape un Europäern, de hööftsächlich ut Unamiwöör bestunn un en düchtig eenfachen Satzbau harr.

De Kriege tüschen de Stämmen hemm den Hannel behinnert, besünners de Konflikt tüschen den Mohawk un den Mahican in dat Johr 1617, de dorto führen dee, dat dat Fort Nassau dicht maakt wurr. Nah den Krieg sünd de Mohawk to’n wichtigsten Hannelspartner vun de Nedderlänner an’n Hudson River upsteegen.

Neesweden un Nee-Nedderlannen

De Sweden

Tüschen 1630 un 1635 hemm de Susquehannock Lenape-Dörper in dat südöstliche Pennsylvania angreepen un hemm de Bewahner över den Delaware River nah Osten oder Süden in den hüüdigen Bundsstaat Deleware dreeven. De Verluste vun de Lenni Lenape weern hooch, un europääsch Handler hemm över afbrennt und verlaaten Dörper un völ Dooden bericht. Um de glieker Tiet geev dat ok en eerste Pocken-Epidemie in den Stroomdälern vun den Hudson un Delaware River.

De Lenni Lenape hemm meest de Hälft vun hör Bevölkerung verloren, mussen de Dörper westlich vun den Deleware upgeeven un wurrn den Susquehannock tributplichtig. 1638 hemm Sweden de blots kört levend Kolonie Neesweden an den ünneren Delaware River grünnd, hemm Land vun den Lenni Lenape köfft, de allerdings de Susquehannock tovör um Erloovnis beeden mussen. De Sweden keemn goot mit hör indiaansch Nahbers ut, weer doch de Kolonie völlig up de Gastfrüendschap vun de Lenape anwiest. De meesten Siedler keemen ut Finnland, dat dormals en sweedsch Provinz weer. As ok de Indianer hemm de Sweden en mischt Form vun de Wertschap kennt, de ut Ackerbau , Jagd un Fischfang bestunn. Lenape un hemm hör Erfohrungen uttuuscht. So hemm de Indianer vun de Sweden den Bau vun Blockhütten un dat Flechten vun Spankörven lehrt. Up de anner Siet hemm de Indianer den Sweden bibrocht, wu man mit Netten fischt un Mais anbaut. Um 1640 geev dat in dat Daal vun den Delaware River kien Biber mehr, de Sweden hemm denn hör Göder gegen Biberfelle vun de Susquehannock intuuscht.

Kort vun Neesweden 1650

Intüschen hemm de Nedderländer mit Sörg up de lütt sweedsch Kolonie an den Ünnerloop vun den Delawren keeken. Se weern nu bang wegen de Konkurrenz bi den Pelzhannel un hemm hör eegen Anspröök up dat vun Sweden besett Rebeet anmeld. Buterdem weer de Grünner vun de sweedsch Kolonie, Peter Minuit, en fröherer Gouverneur vun Nieuw Nederland. In de folgend Johren wuss de sweedsch Kolonie up etwa 600 Siedler an un hett sück stroomupwärts utbreedt. Eerst Gouverneur wurr an’n 1. Januar 1643 Johan Printz. In dat sülvig Johr wurr Fort Nya Elfsborg nich wiet vun dat hüüdige Salem in New Jersey grünnd. Wiedere Grünnen weern Nya Stockholm (hüüd Bridgeport) un Swedesboro. Af 1645 keem dat to Konflikten mit den Nedderlännern, de en Kolonie an‘n Delaware uprichten deen. Trotz des Protest vun den sweedschen Gouverneur hemm de Nedderlänner Fort Casimir (hüüd New Castle) in Delaware upricht. De Sweden hemm denn en Kriesgschipp nah Fort Casimir schickt un dat Fort ünner Beschööt sett. De gung den bald dat Scheetpulver ut un dat Fort kunn vun de Sweden ahn Verluste erobert wurrn.

Dormit weer dat aber noch nich to Enn’n. De nedderlannsch Gouverneur Petrus Stuyvesant hett fiev Kriegsscheep nah Neesweden schickt un hett an’n 14. September 1655 Fort Casimir torüch erobert. Dornah hett he sück gegen de Hööftstadt Tinicum wennd. Wegen de feindlich Övermacht hemm de Sweden upgeeven un Eed leist up de nedderlannsch Böverhoheit. Den Sweden wurr en lokale Autonomie togestahn, se drüffen ehr Besitt behollen un harr hör eegen Strietkräfte to dat Sülvstverteidigen. Eenige Sweden, de den Eed verwiegert harrn, wurrn nah Manhattan deporteert. Dat weer dat Enn’n vun de sweedsch Kolonie in Nordamerika.

Kriege in Nieuw Nederland

Vergleeken mit den Engländern weer de Tall vun de nedderlannsch Kolonisten in Nordamerika minn. Anfangs geev dat blots eenige nedderlannsch Händler, bit 1624 dartig nedderlannsch Familien bi dat hüüdige Albany ankeemen. Se hemm Fort Orange, en nee Hannelsposten an dat Westufer vun den Hudson upricht. 1639 wurr Willem Kieft vun de Nedderlannsch Ostindien-Kompanie to’n neen Gouverneur nöömt. Kieft harr aber wenig Ahnung för den Umgang mit de Indianern. En Reeg vun Morden un deren Vergellenaktschonen, verbunnen mit Fehlentscheeden vun Gouverneur Kieft, hemm to Anfang vun de 1640er Jahre to mehreren Konflikten führt.

De so nöömt Swienkrieg (1640) is utbraaken, wiel de free loopen Swien vun de Kolonisten de Felder vun de Raritan verneelen deen. Nah mehreren Dooden up beid Sieden hett Kieft en Koppgeld vun 10 Faden Wampum för jeden Raritan-Kopp anboden, de to hüm nah Fort Amsterdam brocht würr. De meest Stämme sünd nich up dat Angebot ingahn. Aber tüschen de Metoac un Raritan geev dat en olt Feindschap, un eenige Metoac hemm de Gelegenheit för sück bruukt un Kieft en Kopp brocht – dat is aber nich seker, of dat wohrhaftig en Kopp vun en Raritan weer.

In‘n Februar 1643 sünd eenige hunnert Wiechquaeskeck vör de angriepend Mahican flücht un hemm sück in Pavonia, hüüd Jersey City verstaaken. De Wiechquaeskeck harrn tovör en 80-Mann stark Straafexpeditschoon vun de Nedderlänner vernicht, un de hemm denn en Gelegenheit sehn, torüch to slahn. An’n 25. Februar 1643 hemm se dat Indianerdörp mörgens överfallen, all 120 Wiechquaeskeck ümbrocht un söllt ansluutend in Fort Neuamsterdam mit deren Köpp Football speelt hemm. De Aktschoon gung as Pavonia-Massaker in de Geschichte in un führ to’n Wappinger-Krieg (1643–1645), in den sück rund 20 Stämme ut dat hüüdige New Jersey, New York un Long Island gegen de Nedderlänner vereenigen deen. Eerst mit Ünnerstütten dör de Engländer kunnen de Indianer besiegt wurrn. Ofschons hüüd doröver blots wenig bekannt is, weer de Wappinger-Krieg en vun de blöödigsten un gruveligsten Utrottenskriege gegen de Indianer. Tosommen mit hör Verbünnten harrn de Wappinger över 1.600 Tote to beklagen.

Doröver herut geev dat eenige wieder Konflikte mit den Kolonisten, so ünner annern den Whiskey-Krieg (1642) un den Pfirsich-Krieg (1655).

In’n September 1659 hemm eenige Esopus in Deensten vun de Nedderlänner up de Felder arbeit. Ehrn Lohn hemm se in Alkohol umsett, hemm Krach maak un en Muskete affüürt. Se wurrn dornah vun nedderlannsch Siedler angreepen, ümbrocht oder in de Flucht slahn un de Eerste Esopus-Krieg (1659–1660) fung an. De Esopus hemm Farmen in dat Esopus-Daal verneelt, Fangene wurrn levend verbeennt un de flücht Siedler wurrn dree Week in dat Fort belagert, bevör Stuyvesant mit 200 Mann indraapen dee. De Esopus sünd nah Westen in de Bargen flücht, hemm aber hör Överfälle fort sett. In dat Fröhjor 1660 hett Stuyvesant en Offensive start un in’n März en befestigt Esopus-Dörp verneelt. Nah twee wiederen Gefechten in‘n April un Mai dreih sück dat Blatt togunsten vun der Nedderlänner. Jetzt weern de Esopus inverstahn, Freeden to sluuten, un an’n 15. Juli 1660 hemm se en Freedensverdrag ünnerschreeven, in den se Freeden un Levensmiddel gegen Landbesitt intuuschen dee.

In‘n Juni 1663 keem dat to’n Tweeten Esopus-Krieg (1663–1664), de Esopus hemm 24 Siedler ümbrocht un wiedere 45 Fruen un Kinner in Wiltwijk fangen nommen. Gouverneur Stuyvesant hett doruphen nedderlannsch Truppen un 46 Massapequa-Krieger vun Long Island in Marsch sett. De Esopus sünd weer in de Bargen flücht un hemm hör Överfälle up de Kolonisten fortsett. Stuyvesant hett denn den Befehl geeven, Esopus-Kinner as Geiseln to nehmen, um en Freeden to dwingen, aber de Esopus sünd noch deeper in dat Land vun de Minisink flücht. In dat nächste Fröhjohr geev Stuyvesant den Befehl, di Esopus uttorotten, un hett bi de Mohawk um Hülp söcht. Gemeensam mit den Seneca hemm se den Hööftoort vun de Minisink an’n böveren Delaware verneelt. Vun all Sieden angreepen, hemm de Esopus sluutend in’n Mai 1664 en Freedensverdrag mit den Nedderlännern ünnerschreeven.

Dat Enn’n vun Nieuw Nederland

Ahn Kriegsverkloren is an’n 29. August 1664 en britisch Expeditschonskorps mit veer Scheep ünner den Befehl vun Richard Nichols in den Haben vun Nee Amsterdam insegelt. An’n 30. August hemm de Engländer Peter Stuyvesant to de Kapitulatschoon upfordert. Stuyvesant wull de Kolonie nich ahn Kamp övergeeven, funn aber kien Rückhollen in de Bevölkerung un hett denn den Övergaavverdrag ünnerschreeven. De Kommandant vun den engelsch Flotte wur vun den Stadtraat to’n Gouverneur nöömt, un de Stadt kreeg to Ehren vun den tokünftigen König, den Duke of York, den nee Naam New York. De ehmalge Kolonie Nieuw Nederland wurr deelt, un dat entstunnen denengelsch Kolonien New York und New Jersey. Mit Utnahm vun en lütt Episood in dat Johr 1673, in de de Nedderlänner New York torücherobern deen, weer de koloniale Herrschap vun de Nedderlänner in Nordamerika dormit to Enn’n.

För de Munsee in dat Hudson-Daal änner sück wenig, de Nedderlänner bleeven, un de Engländer hemm bald en Früendschapsverdrag mit den Mohawk un Mahican ünnerschreeven. För de Unami in New Jersey weer de Wessel aber en Wennenspunkt, wiel de Engländer wietut tallrieker weern as de Nedderlänner, un de Eroberung vun New York maak nee Siedlungsrebeeden apen. Buterdem weern de Nedderlänner tominst formell dör Gesett verplicht, dat indiaansch Land to koopen, wiels de Engländer Anspröök up dat Recht vun de Eroberer nehmen. 1666 hemm Puritaner ut Connecticut de Stadt Newark grünnd un New Jersey besiedelt.

Nahdem de Lenape vun den Susquehannock nah Osten över den Delaware River dreeven wurrn weer, gungen de Unalachtigo nah un nah in de Unami up. As de Rebeeden westlich vun den Delaware in de 1660er Johren weer freegeeven wurrn, bestunnen de Lenni Lenape blots noch ut twee Afdeelen, den Unami und den Munsee.

Lenape in Pennsylvania

In den Loop vun den Krieg trucken de Esopus gemeensam mit den Minisink an den böveren Delaware River, un in disse Tiet keem dat so nah un nah to’n Tosommensluss mit den wieder westlich levend Gruppen. Tatsächlich weer an dat Enn’n vun de nedderlannsch Periood dat Verdrängen vun de Lenape all temelk stark ween. De Gruppen ut dat Land östlich vun den Hudson River trucken sück in dat Inland torüch, un westlich vun den Stroom fungen de örtlich Gruppen an, sück an afgeleegen Draappunkten to versammeln. An’n Delaware weern de Betrecken to de Sweden un later to de Engländer freedlicher as de an’n Hudson to de Nedderlänner, aber wegen den ständigen Verkoop vun Land weern ähnliche Tosommenslüsse vun de ehemals dörplich Gruppen to beobachten.

Noch in dat 18. Johrhunnert hett sück disse Trend forsett. De Minisink trucken nordwestlich to verscheeden Öörd an den nördlichen Arm vun den Susquehanna River, un völ Munsee-snackend Lenape ut dat Hudson-Daal hemm sück mit de vereenigt. In de Loop vun de Tiet änner sück de Naam för de nee Grupp vun Minisink in Munsee.

Um Platz för de Engländer to maken, trucken de Unami nah Westen an den böveren Schuylkill, Brandywine un Lehigh River. Um 1718 harrn de Irokesen de kumplett Kontroll över de Lenni Lenape wunne. Disse Entwicklung wurr vun de Gouverneure vun Pennsylvania ünnerstütt, de dormit verhinnern wullen, dat de Lenape ünner franzöösch Infloot keemen. De Covenant Chain hett de Lenape verplicht, as Vasallen vun de Irokesen Krieger in den Krieg gegen Frankriek to schicken. In‘n King William’s War (1689–1696) funnen zwee Drüddel vun de Lenape-Krieger den Tod.

De Betrecken tüschen Lenni Lenape un Irokesen in dat 18. Johrhunnert weern völschichtig. Nah Angaven vun de Lenape harrn de Irokesen in de Midden vun dat 17. Johrhunnert de militärische Dominanz över hör kreegen, un vun de Hööftlingen vun de Südlichen Unami un Minisink weer bekannt, dat se regelmatig to de Onondaga reisen mussen, um Tribut in Form vun Wampum-Schnören aftoleefern. Trotz disse Tributbetallen bleev de Mehrtall vun de Lenape unafhängig. Dat änner sück aber nah 1740, as se dör den Walking Purchase dwungen wurrn, up irokeesch Rebeet umtosiedeln. Nu hemm de Irokesen seggt, dat de Lenni Lenape Weiber, die kein Recht hätten, Land zu besitzen oder im Krieg zu kämpfen weern. Tatsächlich hemm later irokeesch Repräsentanten immer weer de Vedrääg tüschen Lenni Lenape un Witten in’n Wind slahn.

Rebeet, dat de Lenape dör den Walking Purchase verloren hemm

Sammelbecken Lenni Lenape

Völ Johren lang hemm de Lenape Flüchtlinge ut anner Algonkinstämmen upnommen, so to’n Bispeel vun de Powhatan, de Virginia nah den Krieg gegen de Engländer (1644–1646) verlaaten mussen. Se hemm en Tiet lang in Maryland siedelt, bevör se wieder nördlich an de Ostsiet vun de Chesapeake Bay trucken. Ok Neeengland-Algonkin, de nah den King Philip’s War (1675–1676) flücht weern, keemen dorto un sluutend de Shawnee, deren eerst Grupp 1692 an‘n Pequa Creek bi Lancaster to hör stött is. De Irokesen, traditschonelle Feinde vun de Shawnee, harrn Vörbehollen, bit de Mahican as Förspreker vun de Shawnee uptreeden sünd. De Conoy keemen 1711, de Saponi un Tutelo 1722, de Nanticoke 1743 un mehrere Hunnert Mahican tüschen 1724 un 1742. Um disse Tiet kunn man de Munsee meest as enkeld Grupp, trennt vun de Lenape, ansehn. Ünner de Kontrolle vun de Oneida un Cayuga kunnen de meest Munsee tonächst in hör traditschonell Wohnrebeeden blieve, dat jetzt den Irokesen hörrn deen. Dat schuul dat Land vör engelsch Besiedlung, wiel de fröh Kolonisten kein Interesse dran harrn, de machtvull Irokesen heruttofordern. Kriege un Epidemien harrn allerdings de Tall vun de Munsee un Wappinger um 1700 up etwa 10 Perzent vun hör ehmalig Populatschoon tosommenfallen laaten. Wiel en groot Deel vun dat Rebeet unbewahnt weer, hemm de Irokesen 1677 den Munsee erloovt, Land an de vör kört Tiet inwannert franzöösch Hugenotten to verkoopen. De engelsche Druck in dat Hudson-Daal wurr immer grötter, un de Munsee sünd dorum westwärts in dat Wyoming-Daal in Pennsylvania trucken, wo 1740 Missionare vun de Herrnhuter Brüdergemeine hör Missionsarbeit anfungen.

Intüschen hett de südliche Unami-Grupp dat hör överlaaten Land verlaaten un truck to den Tulpehocken Valley an den böveren Schuylkill River un to’n böveren Brandywine River. Um 1709 funn man en Deel vun de Grupp in Paxtang an‘n Susquehanna River, wo se sück mit den Shawnee vermischen deen un hör Identität as Stamm verloren. Anner Shawnee hemm 1694 in dat Minisink-Rebeet an’n böveren Delaware siedelt, un de Geschichte vun de Lenni Lenape un Shawnee is sietdem eng mitnanner verbunnen.

In den 1720er Johren truck de Rest vun de südlichen Unami den Susquehanna upwärts nah Shamokin un fung an, an‘n Allegheny River to siedeln. Nah 1750 funn man de meesten vun disse Süd-Unami in dat ünnere Allegheny- un bövere Ohiodaal, wo se den Karn vun den nu as Delaware betekenten Stamm billen dee. Af jetzt weer disse Grupp in dree Phratrien organiseert (Clan-Verbände), von de jede en eegen Hööftling oder Captain harr un in en separat Dörp wahnen dee. De Gruppen oder Clans harrn de Naams Turtle, Turkey un Wolf (Schildkröte, Truthahn un Wulf). Een vun de dree Hööftlinge weer Spreker för den gesamten Stamm. In den 1760er Johren hemm sück tosätzlich Nord- un Süd-Unami vun den böveren Susquehanna mit hör westlich Verwandten vereenigt. De meest Munsee un Nord-Unami bleeven bit to dat Enn’n vun den Franzosen- un Indianerkrieg an‘n Nordarm vun den Susquehanna River, wiels annern to’n Westarm un de meesten Munsee 1765 nah Goschgosching an‘n mittleren Allegheny trucken. De Nord-Unami, de sück nich mit den Delawaren in‘n Westen vereenigen deen, wurrn en vun de Satelliten-Stämme vun de Irokesen.

Eenige Gruppen bleven tonächst in’n Osten torüch. Die Wappinger in‘n Dutchess County verloren ebenfalls hör Land, un de meesten gungen to den Mahican nah Stockbridge in Massachusetts, wo se hör Identität as Lenape verleesen deen. In New Jersey geev dat noch Lenape-Siedlungen in Crosswicks, Coaxen un an anner Öörd. 1746 wurr de Missionsstadt Cranbury grünnd. 1758 wurrn all indiaansch Besittanspröök up Land in New Jersey in de Konferenzen vun Crosswicks un Easton aftreeden, un den Lenape, de denn doch in de Kolonie blieven wullen, hett man en Reservatschoon mit Naam Brotherton an‘n Edgepillock Creek geven. De Neeengland-Indianer, de to’n Christendom övertreeden weer, trucken mit den Mahican tosommen vun Stockbridge ut nah Westen. All disse Gruppen keemen up Letzt in Wisconsin an.

Indianerkriege in dat Ohiodaal

An den Franzosen- un Indianerkrieg (1754–1763), insbesünnere an de Slacht an‘n Monongahela an‘n 9. Juli 1755, hemm völ Krieger vun de Lenni Lenape up Siet vun de Franzosen deelnommen. De Angreep vun de Shawnee un Lenape in dat Grenzland to Pennsylvania, Maryland un Virginia funnen aber nich statt, um de Franzosen to ünnerstütten, sonnern sullen alleen de Briten drapen. Um 1758 funnen mehr as 2.500 Kolonisten den Dood. To verklooren is disse Wut up de Engländer vermootlich dör slecht Erfohrungen mit den Langmessern, as de Grenzkämper (engl.:Frontiersmen) an de Siedlungsgrenze nöömt wurrn. Hööftling Shingas, jetzt Shingas de Schreckliche nöömt, hett Siedlungen an‘n Susquehanna River överfallen un hett de ünner de Irokesenherrschap levend Lenape spoodriek upfördert, sück hüm antosluuten. In Fort Pitt wurr in’n Juli 1759 en nee Freedensverdrag tüschen de Lenape in Ohio un den Briten ünnerschreeven. In dat glieker Johr full ok Fort Niagara an de Briten, un nah den Fall vun Québec in’n September weer de Franzosen- un Indianerkrieg togunsten vun de Engländer entscheeden.

As de Briten de franzöösch Forts an de Groot Seen un in dat Ohiodaal erobert harrn, hett de engelsch Befehlshebber Jeffrey Amherst de fröheren indiaansch Allieerten vun de Franzosen to eroberten Völkern verkloort. As eerste Maatnahme geev dat kien jährliche Geschenke an de Hööftlinge mehr, man hett de Priesen för engelsch Waren herupsett un de Leeferungen an Wappen, Munitschoon un Rum rünnersett. Dat geev denn Verdreet ünner de Stämme, un franzöösch Jäger un Händler hemm de Indianer Moot maakt mit andüüt franzöösch Hülp. 1762 hett en indiaansch Prophet mit Naam Neolin (de Erleuchtete) vun de Lenni Lenape en Bündnis vun all Indianer gegen de Briten ankünnigt. Ut sien Dörp an’n Ohio hett he gegen Alkohol un europääsch Hannelsgöder predigt un hett de Rückkehr to de indiaansch Kultur un to traditschonellen Werten fordert. He harr gau völ Anhänger ünner de Lenape, aber sien wichtigst Gefolgsmann weer Pontiac, de Ottawa-Hööftling in Detroit. Pontiac weer ahn Twiefel en vun de bedüüdenst Persönlichkeiten vun de nordamerikaansch Indianer. He weer klüftig noog, um de tödliche Bedrohung för de Levenswies un Kultur vun de Indianer dör de Expansion vun de britisch Kolonien nah Westen to sehn, aber ok tatkräftig noog, um den Kamp tegen deren militärisch Övermacht uptonehmen. Mit de wietgahnd Eenigung vun de notorisch zerstreeden Stämmehett he en nich to ünnerschätzen Leistung schafft un in’n Kamp wies he sück as exzellenter Führer, de ok de disziplinierten un goot utstatt britischen Truppen wussen weer.

Pontiac hett dat henkreegen, de nah hüm nöömt Upstand (1763–1766) stillkens to organiseeren un för de Briten kumplett unverwacht los to slahn. De Revolte fung in’n Mai 1763 an, un den Upsternaatschen gelung in kört Tiet, negen vun de twalf britisch Forts westlich vun de Appalachen to erobern. Blots Fort Detroit, dat Pontiac sülvst angriepen dee, wurr wohrschoot un kunn den Angreep afwehren. Nah un nah wurr Pontiac aber vun sien Allieerten verlaaten, denen de Krieg to lang düer. In‘n öommer 1764 funn en Konferenz statt, in de disse Stämme Freeden mit den Briten sluuten deen. Endgülti to Enn’n keem de Upstand dör en Feldtoog vun Colonel Henry Bouquet. Mit 1.500 Suldaten is he bit in dat hüdige Ohio vörstött un hett de noch mit Pontiac allieerten Stämme dicht bi de hüüdig Oortschap Tuscarawas dorto dwungen, den Kamp uptogeven u nto de Freegaav vun all britisch Fangenen, de deelwies noch siet den Franzosen- un Indianerkrieg fasthollen wurrn. Dormit weer de Uostand daan, ofschons Pontiac, de ahn Spood versöcht hett, vun den Stämmen in‘n Westen un Süden Ünnerstütten to kriegen, den Kamp eerst an’n 25. Juli 1766 upgeeven un sück William Johnson in Fort Oswego ünnerworfen hett. In’n April 1769 wurr Pontiac in Cahokia in Illinois vun en Indianer vun den Kaskaskia-Stamm ümbrocht, de dorför Geld vun en britischen Händler kreeg. Begraben wurr Pontiac dicht bi St. Louis in Missouri.

Kamp um Ohio

Dat Ohiorebeet un Gefechte tüschen Indianern un US-Amerikanern tüschen 1775 un 1811

Um 1760 hemm de Südlichen Unami dat Rebeet vun den hüüdigen Bundsstaat Ohio reckt. Hier hemm se sück as Stamm festigt un wurrn en wichtige politische un militärische Kraft, endlich befreit vun de Vörherrschap vun de Irokesen.

1775 is de Amerikaansch Unafhängigkeitskrieg (1775–1783) utbraken. Blots de Stämme an den Groot Seen un de Seneca, Mingo un eenige Shawnee weern tonächst up de britisch Siet. De Lenape bleeven tonächst neutral, un hör Böverhööftling White Eyes (Witt Oogen) hull 1776 sogar en Reed vör den Kongress in Philadelphia.

In‘n Februar 1778 hett General Edward Hand Fort Pitt verlaaten un führ de Pennsylvania-Miliz to en Straafexpeditschoon. He funn aber kien feindlich Krieger. Stattedessen hett he twee freedlich Lenape-Dörper angreepen un hett den Bröer vun Captain Pipe, den Hööftling vun den Wulf-Clan ümbrocht. De anner Hööftlinge weern White Eyes vun den Schildkröten-Clan un Killbuck vun den Truthahn-Clan, un all dree hemm in’n September 1778 in Fort Pitt den eersten Verdrag tüschen den Vereenigten Staaten un den Indianern slooten. In dissen Verdrag hemm de USA den Lenape toseggt, kien Indianerland mehr to besiedeln, se vör de Engländer to schuulen un up Wunsch en Repräsentanten in den Kongress to schicken. As Gegenleistung wurr de Lenape amerikaansch Verbündete un hemm den Bau vun en Fort up hör Rebeet erloovt.

Völ Lenape harrn aber kien Vertruen in de Amerikaner un dat hett sück en pro-britische Partei um Captain Pipe billt. Killbuck hett sück vergeevens um Neutralität bemöht. 1779 wurr en Lenape-Delegatschon up den Weg to’n Kongress in Philadelphia ümbrocht. Bald hemm völ Lenape dat Ohiorebeet verlaaten un sünd in de vermeentlich sekeren Seneca-Dörper in New York flücht. Unglückelkerwies befunnen se sück dormit aber nipp un nau up de Marschroute vun Colonel Daniel Brodhead sien Truppen, um General John Sullivan in‘n Kampf gegen de Irokesen to ünnerstütten. Hör Dörper wurrn verneelt un se mussen sück in dat südliche Ontario torüchtrecken. As de Krieg verbö weer, sünd se in Kanada bleeven.

In dat Fröhjohr 1780 hemm de Briten en Feldtoog anfungen, um dat Ohiotal, St. Louis un New Orleans to erobern. Dordör wurr de Krieg nah Westen utwiet. In’n April hett Captain Henry Bird Detroit mit 150 Suldaten un 100 Kriegern verlaaten, um de Amerikaner in Kentucky antogriepen. As he den Ohio recken dee, weer sien Truppe up meest 500 Mann anwussen un hett för Bangigkeit un Schrecken ünner de Siedlern in Kentucky un in dat westliche Pennsylvania sörgt. De meesten Lenape harrn sück to glieker Tiet mit Captain Pipe gegen de Langmesser verbünnd. Blots Hööftling Killbuck bleev den Amerikanern tegenöver loyal. In’n Fröhjohr 1781 führ Killbuck Colonel Brodhead sien Expeditschoon vun Fort Pitt nah Coshocton. Vör den Angreep wull en Hööftling mit Brodhead över de kamplos Üvergaav vun dat Dörp verhanneln, wuur aber vun en Suldat mit den Tomahawk dood slahn. Coshocton wurr daalbrennt, Fruen un Kinner hett man nix daan, aber 15 Mann wurrn henricht.

In‘n Sömmer 1781 hemm sück blots noch de Lenape in den Herrnhuter Missionen neutral verhollen. In’n Harvst hemm de Briten ehr Interneeren anordnet un en Trupp vun Wyandot-Kriegern hett de Lenape nah Captives Town an’n böveren Sandusky River geleit. In’n Winter hemm se Hunger leeden, un eenige sünd in hör Missionsdörp Gnadenhütten torüchkehr, um den noch up de Felder stahnMais rintohaalen. Anfang März wurr Gnadenhütten vun Lenape-Kriegern passeert, de vun Överfällen ut Pennsylvania torüch keemen. Verfolgt wurrn se aber vun 160 Mann Pennsylvania-Miliz ünner dat Kommando vun Colonel David Williamsson. De hull de Missionsindianer ut Versehns för de verfolgten Lenape-Krieger, hett hör ünner Arrest stellt un beslooten, se an den nächsten Dag hentorichten. An’n Mörgen hemm Sukdaten de Fangenen to tweet in Hütt brocht, up Kneen dwungen un hör Köpp mit en Böttgerschlegel kört haun. So keemen 28 Mannlüüd, 29 Fruen un 39 Kinner üm. De Dooden hett man in de Hütten to Hoopen upschicht un all Bauwarken daalbrennt. Dit gung as dat Gnadenhütten-Massaker in de Geschichte in.

Dat Gnadenhütten-Massaker keem aber gau bi de Lenape an. In’n Mai 1782 führ Colonel William Crawford en 500 Mann stark Freewilligentrupp to’n Sandusky River, um de dor vörhannen ndianer-Dörper to verneelen. De Indianer hemm aber en Hinterhalt an’n Sandusky leggt un de Amerikaner inslooten, de denn een Dag kämpt hemm un denn flücht sünd. Dorbi wurrn Crawford un eenige vun sien Lüüd fangen nommen. Ut Rache för Gnadenhütten wurrn se meest all ümbrocht, un Colonel Crawford sien Henrichtung weer besünners gruuvelig. De Lenape hemm hüm an den Marterpahl bunnen un hüm twee Stünnen lang tramtaatert, bevör se hüm lebendig verbrennt hemm. Nah dissen Vörfall hett General George Washington sien Suldaten wohrschoot, dat se uppassen deen, nich levend den Indianer in de Hannen to fallen. Ofschons de Krieg kört dornah to Enn’n weer , wurr in de in der Presse vun de USA över de Henrichten vun Crawford lang un breet bericht, wodör de ahnhen schlechten Betrecken tüschen Amerikanern un Indianern noch mehr belast wurrn.

George Rogers Clark up en Gemälde vun Matthew Harris Jouett, 1825

In den Verloop vun dat Johr 1782 keem dat tüschen de Kentucky-Miliz un den Shawnee to en wiedere Gefecht an den Blue Licks, in dat de Amerikaner aber en hart Nedderlaag insteeken mussen. To dissen Tietpunkt an’n 19. August 1782 weer de Krieg in’n Osten all siet över 10 Maand to Enn’n. In’n November hett George Rogers Clark de Shawnee-Dörper an’n Scioto River angreepen. De Verdrag vun Paris 1783 hett den Amerikaanschen Unfhängigkeitskrieg afslooten, de Krieg tüschen den Stämmen an‘n Ohio un den Langmesserndüer aber mit kört Ünnerbreeken bit 1795.

Inztüschen fung aber de indiaansch Allianz an, sück langsam uptolösen. De Kickapoo, Illinois, Piankashaw un Potawatomi hemm 1792 mit den Amerikanern en separaten Freedensverdrag afslooten, un de Fox un Sauk hemm de Allianz verlaaten, wiel hör Krieger nichts mehr to Eeten harrn.

In’n August 1795 hemm de Hööftlinge vun de Allianz in Fort Greenville en Freedensverdrag ünnerschreven, in den se meest dat gesamte Ohio-Rebeet bit up den nordwestlichen Deel an de Amerikaner aftreeden hemm. En nee verbindliche Grenzlien för de witt Besiedlung wurr afmaakt. De Indianer kreegen dorför Waren in‘n Wert vun 20.000 Dollar. Neben den Führern vun mehreren Lenni-Lenape-Stämme hemm ok de Wyandot, Shawnee, mehrere Stämme vun de Ottawa, dorto Chippewa, Wea, Kickapoo, Kaskaskia as ok mehrere Stämme vun de Potawatomi un Miami den Verdrag vun Fort Greenville ünnerschreeven.

Lenape in Indiana

De Lenape harrn nu kein eegen Land mehr, un mit Utnahm vun Captain Pipe sien lütt Grupp an’n böveren Sandusky River wurrn se mit Erloovnis vun de Miami 1796 to’n White River dicht bi de hüüdige Stadt Muncie (vun Munsee) in dat zentraal Indiana umsiedelt, wo se mehrere Dörfer bewahnen deen. In Indiana hemm sück de Lenape nich wohl föhlt, sonnern as unrechtmaatig Bewahner vun en frömd Land. Dat geev soziale Zerfallserscheinungen, se hemm de Farmarbeit verwiegert un kreegen Alkoholprobleme. 1801 hett Hööftling Blue Jacket in Brownstown spoodlos versöcht, de Allianz weer to beleeven. Ok de Herrnhuter Missionare harrn kien Glück. De nee grünnd Mission wurr 1806 all weer dicht maakt.

De Böverhööftling vun de Lenape weer Tetepachksit vun den Schildkröten-Clan. As Freedenshööftling weer he för dat Verhanneln mit den Amerikanern toständig un mehr as eenmal in Gefohr, vun sien eegen Lüüd umbrocht to wurrn. 1803 hemm de Lenape en Deel vun hör Land in dat südliche Indiana verköfft, aber dorut entstunn denn ok glieks weer en Konflikt mit den Miami, de sück noch immer as rechtmäßig Eegendömer vun dat ganze Land hollen deen. So muss denn en nee Verdrag afslooten wurrn, de den eersten togunsten vun de Miami ersetten dee. De witt Siedler sünd trotz all Verdrääg un de dorin fastleggt Grenzen wieder nah Westen drängt, un de amerikaansch Regeeren in Philadelphia hett dor ok nichts gegen ünnernommen.

Tecumseh in en britischen Uniform

1805 harr en Shawnee-Schamane en Vision un hett dornah sien Naam in Tenskwatawa (Apen Döör) ännert. Sien Prophezeiung weer so ähnlich as de vun Neolin 30 Johr tovör. Tenskwatawa sien Bröer weer Tecumseh, en herutragend Redner un ansehn Hööftling vun de Shawnee. Tecumseh sien Vision weer de Vereenigung vun all Indianerstämme gegen en wiedere Expansion vun de amerikaansch Siedler. 1808 kreeg Tecumseh vun de Briten dat Verspreeken, dat se hüm vull ünnerstütten würrn. De Lenape un Wyandot hemm aber en Bedeeligen an dat Bündnis aflehnt. Ahn disse beid Stämme weer Tecumseh dwungen, en Allianz mit den Gruppen an den westlichen Groot Seen to billen, de all tosommen etwa 3.000 Krieger upbringen kunn. He hett sück nah Süden wennd, um de Choctaw, Creek un Cherokee up sien Siet to trecken, aber wiels sien Afwesenheit in’n November 1811 hemm de Amerikaner de Indianer bi Prophetstown in de Slacht bi Tippecanoe angreepen un hemm dat Dörp daalbrennt. Bi den Utbröök vun den Britisch-Amerikaanschen Krieg an‘n 18. Juni 1812 bleeven de meesten Lenape, Shawnee un Wyandot neutral oder oder hemm de Amerikaner ünnerstütt. Nah Hööftling Little Turtle sien Dood hemm sück de Miami mit Tecumseh drapen un hemm en Kriegsupfordern to de Lenape Schickt, de aber nicht befolgt wurr. To glieker Tiet wurrn de Lenape ut Indiana nah Piqua in Ohio to hör eegen Sekerheit verleggt. In de Schlacht an‘n Thames River an‘n 5. Oktober 1813 keem Tecumseh to Dood, un dien Indianerarmee hett sück ansluutend uplöst. Blots etwa 300 Krieger folgten den Briten in de vun hör besett Region an‘n Ontariosee un hör meest 2.000 Fruen un Kinner mussen sück dor mit Betteln dör’t Leven slahn.

1814 sünd de Lenape vun Piqua nah Indiana torüchkehrt, wo en Grupp vun Stockbridge-Indianer ut den Bundsstaat New York to hör stööten dee. In’n Juli hemm se en tweeten Verdrag vun Greenville ünnerschreeven, as de Kämpe tüschen de Amerikaner un Tecumseh sien Verbündeten to Enn’n weern. Bündnisse mit den Indianern weern nich mehr notwennig, wiel de Grenzstriedereen nu freedlich bileggt wurrn weern un de Stämme dör den Krieg, nich toletzt dör den Dood vun Tecumseh, düchtig swaak wurrn weern un de amerikaansch Expansion nah Westen blots noch henhollend Wedderstand tomööt setten kunnen.

Eenige Lenni Lenape harrn all 1789 up Inlaaden vun den spaanschen Gouverneur Land nich wiet vun Cape Girardeau in Missouri annommen. En paar Munsee weern den Allegheny River heruptrucken un hemm 1791 bi den Seneca siedelt, wo se hör Stammes-Identität in dat gesamte 19. Johrhunnert bewohrt hemm.

De Grootdeel vun de Lenni Lenape bleev en Veerteljohrhunnert lang an’n White River in Indiana un hemm dor in mehrere Dörper över en Rebeet vun 40 Mielen (ca. 65 km) in’n Dörmeter verstreet, leevt, muss aber 1818 weer umtrecken, wiel hör Land vun de Regeeren in Anspröök nommen wurr. Dornah hemm se an’n James Fork vun den White River in dat südliche Missouri, wohen de Lenape to de sülvig Tiet vun Cape Girardeau offiziell umsiedelt wurrn. De Neeankommen gungen up Büffeljagd, wat aber to’n Striet mit den hier levend Osage un Pawnee führen dee. Dat stieger sück so düchtig, dat sück en Deel vun de Lenni Lenape um 1817 to’n Red River in‘n Südwesten vun Arkansas wieder trecken dee. Een Dekaad later weern eenig Lenape sogar in‘n östlichen Texas ünner de Anhänger vun Dutch, en Cherokee-Hööftling, to finnen un wurrn later an’n Sabine un Neches River sehn.

In Kansas un Oklahoma

De restlichen Lenni Lenape weern mit de Feendschapen un den minn natürlichen Ressourcen in Missouri untofräe un hemm 1829 en nee Verdrag ünnerschreeven, de hör Land in dat nordöstliche Kansas bewilligen dee un en garanteerten Togang in de Büffel-Jagdgründe, den man Delaware Outlet nöömt hett. Enn’n 1831 weer de Hööftgrupp vun de Lenni Lenape in en nee Reservatschoon umtrucken, de an’n Nordufer vun den Kansas River östlich vun Lawrence un südlich vun Leavenworth leeg. Dorto keem en lütt Tall vun Stammesliddmaaten, de an’n Sandusky River in Ohio torüchbleeven weer. En wiedere lütt Grupp ünner de Führung Black Beaver hett sück vun hör trennt un siedel in dat hüüdige südliche zentraal Oklahoma. Dor sünd se up anner Lenni Lenape drapen, de 1839 un 1853 Texas verlaaten mussen. Eenige kanaadsch Munsee-Snacker ut Moraviantown un Munceytown trucken 1837 nah Kansas, en Deel vun de bleev aber afsiets vun de anner Lenni Lenape un leet sück sluutend mit eenig Chippewa in‘n Franklin County daal.

De in dat nordöstliche Kansas levend Lenape droogen hör Deel to de Eroberung des Westens bi. Lenape-Scouts hemm 1835 in Colonel Henry Dodge sien Feldtoog gegen de Comanche deent. 1837 nehmen 87 Lenape as Scouts an den Feldtoog vun de US-Armee gegen die Seminolen deel. Lenape hemm ok as Scouts un Büffeljäger vun den Planwagen-Trecks, de in den 1840er un 1850er Johren dör de Prärien nah Westen truckn, deent. Se hemm an all dree Expeditschonen vun John Charles Fremont 1842, 1843 un 1845 un an’n Mexikaanschen Krieg (1845–1848) deelnommen. Ok bi Stephen Watts Kearny sien Eroberung vun New Mexico weern se mit bi un hemm in Alexander Doniphan sien Freewilligen-Trupp ut Missouri deent.

1854 hett de Kongress mit dat Kansas-Nebraska-Gesett Kansas un Nebraska to Besiedlung free geven. In dit Gesett wurr fastleggt, dat Kansas und Nebraska de Slavenfraag för sück sülvst entscheeden sullen. Dat Ergevnis weer en Anstorm nah Kansas, wiel Südstaatler un Nordstaatler dat Rebeet ünner Kontroll hemm wullen. Scheetereen sünd utbraken un Bleeding Kansas (sö völ as: Blöödend Kansas) wurr to en Vörboten vun den Börgerkrieg. De Lenape, Wyandot un Shawnee stunnen up de Siet vun de Abolitionisten un hemm sück anboden, de Stadt Lawrence in Kansas gegen mögelk Angreep ut Missouri to verteidigen. 1860 hemm de Lenape den Vedrag vun Sarcoxieville ünnerschreeven un hemm den Verkoop vun hör verbleeven Land tostimmt. An jedes Stammesliddmaat wurrn 80 Acre Land verdeelt, de Böverhööftling kreeg aber 640 un de anner Hööftlinge 320. Dat restliche Land wurr an de Leavenworth, Pawnee and Western Railroad verköfft.

De Lenape harrn woll kien Börgerrechte, hemm aber liekers bi den Utbröök vun den Börgerkrieg Partei för de Unionsstaaten greepen. 170 vun de 200 körperlich to bruuken jungen Lenape hemm in de 6. un 15. Freewillige Kavallerie vun Kansas in de Unions-Armee deent. 1862 hemm Lenape un Shawnee ut Kansas de Wichita Agentur in dat südliche Oklahoma angreepen, de vun Konfödereerten besett wurrn weer. De Agentur wurr verneelt un de dor leeven Tonkawa wurrn nah Texas torüchschickt. Aber blots wenige hemm dat schafft, völ vun de wurrn in’n Osten vun de Wichita Mountains vun den Comanche, hör Feinde, ümbrocht. In den Loop vun den Krieg hemm Lenape-Suldaten in mehreren Gefechten gegen Eenheiten vun de Cherokee, Choctaw un Chickasaw up de Siet vun de Konfödereerten kämpt.}

De Mehrheit vun de Lenni Lenape hemm 1867 ehrn Landbesitt in Kansas gegen en Rebeet tuuscht, dat hör binnerhalv vun de Cherokee-Nation in dat nordöstlichen Oklahoma twiest wurr. De christianiseerten Lenape hemm sück in de hüüdig Countys Nowata, Rogers un Craig daallaaten, wiels sück de konservativ Stammesliddmaaten sück tonächst dorgegen uplehnt hemm un för eenige Johren östlich vun Neosho bleeven. Disse so nöömt Neosho-Lenape hemm hör Landtowiesen 1873 övernommen un hemm den Karn vun Traditschonalisten billd, de besünners hör religiöös Bruukdom bit in dat 20. Johrhunnert överleefert hemm. De Lenni Lenape ut dat Indianerterritorium hemm den Börgerkrieg in Kansas verbrocht, un de meesten gungen dornah torüch an den Washita River. Sluutend wurr de Reservatschoon, de se mit den Wichita un Caddo deelen deen, 1901 ok för de witt Besiedlung free geven. De Tall vun de Kuntakte tüschen den westlichen Delawaren un de Hööftgrupp leefert den Bewies, dat de Stamm immer noch en Eenheit weer.

Bekannt Lenape-Führer

Tietruum	Naam	Ereegnis, Amt
1628–1698	Tamanend	hett den Verdrag mit William Penn ünnerschreven
um 1760	Neolin	Lenape-Prophet
1700–1763	Teedyuscung	"König" vun de östlichen Lenape
1740–1763	Shingas	Kriegshööftling ut den Truthahn-Clan
um 1737	Lappawinsoe	Freedenshööftling vun de Lenape, hett den Verdrag to’n Walking Purchase ünnerschreven
1730–1778	White Eyes	Freedenshööftling ut den Schildkröten-Clan
1737–1811	Gelelemend oder Killbuck	Freedenshööftling ut den Schildkröten-Clan
1720–1805	Buckongahelas	Kriegshööftling ut den Wolf-Clan
1740–1818	Captain Pipe	Kriegshööftling ut den Wolf-Clan

Kulturell Wannel un hüüdige Situatschoon

Wiels hör Wanderung nah Westen hemm de Lenni Lenape en Levensstil entwickelt, den man as Kulturwandel vun hör traditschonell Kultur to de vun de Witten ansehn kann. Dat geev groot Ünnerscheeden tüschen de verscheeden Gruppen, dennoch is allgemeen de Trend to en wassend Anpassen an witt kulturelle Bräuche to erkennen, en Perzess, de in den Loop vun dat 20. Johrhunnert meest afslooten wurrn is.

De Aktivitäten vun de Lenni Lenape to dat Bestrieden vun hör Levensünnerhollen sünd bi den Toog nah Westen düchtig ännert wurrn. Wiet weg vun de Küst harr de Fischfang nu kein Bedüüden mehr. Mais bleev aber dat Hööftnehrensmiddel. Westlich vun den Mississippi sörg de Büffeljagd un dat Fallenstellen nah Pelzdeerten in den Rocky Mountains för den benödigten Fleeschbedarf. Dör up disse Aart un Wies erwurben Kenntnisse vun den Westen wurrn völ Lenape-Männer Scouts un Dolmetscher bi de US-Armee. Tatsächlich kunn man Delaware in wiet Rebeeden vun de Siedlungs-Grenz andrapen.

In dat 19. Johrhunnert wurr de Materialkultur vun de Lenni Lenape de Kultur vun de Witten an de Siedlungsgrenz immer ähnlicher, dorto hörrn völ Kaakutensilien, Warktüüch ut Iesen, Peerwagen un -geschirr, Betten, Stöhl un anner Möbel. Dör Hannel mit anner Indianern keemen de Delawaren to Kleedasch un Büffelledder, to Steenpiepen vun de Cherokees u nto root Pipen (Catlinite) vun den böveren Mississippi.

Mit Utnahm vun de Moderniseeren vun de Wappen änner sück in de Kriegsführung wenig. To Anfang vun dat 19. Johrhunnert bestunn de Standardausrüsten vun en Krieger ut en Deeken, extra Mokassins, en Reem, um Fangene to fesseln, en Gewehr, Pulverhorn un Kugelbüdel. Dat Führen vun en Krieg weer stark ritualiseert, un Delaware-Scouts in de U.S. Armee stunnen sogor in de Roop, mit en besünner Kriegsmedizin för sekern Spood utstatt to ween. In de Kämpen mit den westlichen Stämmen wurr de Coup-Staff övernommen.

Um 1970 harrn sück de Delawaren kulturell meest vullständig an den Levensstil vun hör witt Nahbers anpasst. Traditschonelle Gebräuche wsurrn fallen laaten, un de Lenape wurrn in de lokale un natschonale Volkswertschap integreert. In Oklahoma hemm se verstreet ünner de sonstig Bevölkerung leevt, mit Konzentratschon in’n Washington und Caddo County. Blots wenige hemm hör olt Bräuche un Praktiken as to’n Bispeel traditschonelle Begräbnis-Zeremonien, bewohrt, un eenige Familien weern Anhänger vun den Peyote-Kult. Siet Midden vun de 1960er Johren wurrd jedes Johr an dat eerste Weekenenn’n in’n Juni eenige Mielen nordöstlich vun Copan in'n Washington County en Powwow afhollen. De Lenape in‘n Caddo County nehmen generell an Caddo- un Wichita-Powwows deel. En Ereignis, dat besünnern Infloot up en starkere Lenape-Identifizeeren nhar4, weer de Verleehn vun den Indian Claims Commissions Award, doteert mit mehr as 12 Millionen Dollar, an de Nahkommen vun de Lenape in den Johren 1963, 1969 un 1971. Völ Rechtsstriedereen weern de Folg, aber dat Böverste Bundsgericht hett an’n 23. Januar 1977 entscheed, dat dit Kapital, dat intüschen dör Zinsen up rund 15 Millionen Dollar anwussen weer, an de Lenni Lenape in Oklahoma uttobetahlen weer..

1975 hett dat Bureau of Indian Affairs den Stammesstatus vun de bi de Cherokee levend Delaware in Oklahoma uphaben un hett de as Angehörige vun de Cherokee sehn. Disse Entscheeden wurr aber 1996 weer torüchnommen. De Cherokee Nation hett doruphen vör Gericht klaagt, den Delaware den Stammesstatus weer aftoerkennen. Mehr as en Dutzend Stämme beropen sück up en Afstammen vun de Lenape. Organisatschonen in Colorado, Idaho un Kansas hemm bi de US-Regeeren hör Anerkennung beandragt.

In Kanada hemm Enn’n vun dat 20. Johrhunnert de meesten Lenni Lenape in dree Reservaten – in Moraviantown un Muncey am Thames River un in de Söss-Natschonen-Reservation an’n Grand River leevt. Hier hemm so goot as gor kein traditschonelle Bräuche överleevt, mit Utnahm vun Moraviantown, wo in eenig Familien noch de olt Spraak snackt wurrn.

Hüüdige First Nations un Tribes (Stämme) vun de Lenni Lenape

Hüüd gifft dat dree offiziell as First Nations anerkannt Lenni Lenape-Gruppen in Kanada as ok dree up Bundsebene staatlich anerkannt Stämme (federally recognized tribes) in den Vereenigten Staaten:

Kanada – Ontario

Southern First Nations Secretariat

• Munsee-Delaware First Nation (ok Muncie-Delaware First Nation, 1840 hett de hüüdige Chippewas of the Thames First Nation, den hierher flücht Christlichen Munsee, ok Mährische Indianer nöömt, erloovt, en Deel vun hör Reservat to bruuken,worut hör hüüdig rund 10,54 km² umfaatend Reservat Munsee-Delaware Nation #1 entstunn. Dat liggt etwa 24 km westlich vun St. Thomas an dat Westufer vun den Thames River. Se wurrn 1967 as eegenständige First Nation anerkannt, hör Verwaltenssitt is Munceytown, Populatschoon: 591 Stammesliddmaatenr)

• Delaware Nation, Moravian of the Thames Band (ok Moravian of the Thames First Nation oder Moravian of the Thames Band/Delaware Nation. Hör Reservat Moravian #47 umfaat rund 12,8 km² entlang vun dat Südufer vun den Thames River un liggt etwa 56 km südwestlich vun Sarnia. De Verwaltenssitt is Thamesville in Chatham-Kent. Se weern ebenfalls oorsprünglich flüchtende Christliche Munsee, nöömen sück hüüd aber sülvst in Munsee Lunaapeew, dat gliekbedüüdend mit dat Unami-Delaware-Woort Lenape ist Se identifizeeren sück sülvst as Delaware, betrachten blots de benahbert Munsee-Delaware vun Munceytown as Munsee (oder Munsiiw). Se beteken disse wegen hör traditschonell, konservativ Hollen faken as troublemakers ( ‚Unruhestifter‘), Populatschoon: 1.228 Stammesliddmaaten)

• Delaware of Six Nations of the Grand River (sünd Unami-Lenape, de nah Kanada to de Irokesen flücht sünd, deelen sück hör Reservate Glebe Farm #40B an dat Nordufer vun den Grand River südöstlich vun Brantford un Six Nations #40 ca. 8 km südöstlich vun Brantford, de ca. 183,20 km² umfaaten, mit de verscheeden Irokesen-First Nations, Verwaltungssitt is Ohsweken, Ontario, Populatschoon: 662)

USA – Wisconsin

• Stockbridge-Munsee Community Band of Mohican Indians (ok Stockbridge-Munsee Band of Mohican Indians, bestahnd ut Stockbridge (mehrheetlich Mahican), towannert Christlich Munsee as ok Unami-spraakig Brotherton Delaware ut New Jersey (fröher ok Cranbury-Crosswicks bands nöömt), de nah 1819 vun den Staat New York nah Wisconsin umsiedelt wurrn. Se identifizeeren sück hüüd aber mehrheitlich as Mahican oder Muh-he-con-neok (‘Lüüd an dat Water, dat immer flooten deiht’), wiel se oorsprünglich entlang vun den Hudson River (Mahicannituck – ‘Water dat immer flooten deiht’) siedelt hemm. De Stockbridge-Munsee Indian Reservation im Shawano County umfaat ca. 90 km² as ok de Städer Bartelme un Red Springs, Verwaltenssitt is Bowler in Wisconsin. Se bedrieven spoodriek dat North Star Mohican Casino Resort., Populatschoon: ca. 1.500 Stammesliddmaaten)

USA – Oklahoma

• Delaware Tribe of Indians (ok The (Eastern Oklahoma) Delaware Tribe of Indians, fröher ok Cherokee Delaware, sünd Südliche Unami un identifizeeren sück dorum as Lenape oder Delaware, beteken, de kanaadsch Lenape as Munsee, mennig Nanticoke, de sück hör in den Toog nah Westen anslooten harrn, hemm intüschen hör eegen Stammesidentität verloren, de Stamm leevt in’n Osten vun Oklahoma un wurr bit vör körten as Deel vun de Cherokee Nation ansehn, wurr 1996 nah en langen Rechtsstriet mit de Cherokee Nation as ok dat Bureau of Indian Affairs weer offiziell up Bundsebene (federal recognition) as Stamm anerkannt, aber de United States Court of Appeals hett hör 2004 hör Souveränität weer streeken, so dat se af März 2005 weer de Gerichtsbarkeit vun de Cherokee Nation ünnerstahn deen, aber se wurrn an’n 28. Juli 2009 weer ofiziell as Stamm anerkannt, Verwaltenssitt is Bartlesville, Oklahoma, Populatschoon: ca. 10.500 Stammesliddmaaten)
• Delaware Nation (auch (Absentee) Delaware Nation of Western Oklahoma, Delaware Tribe of Western Oklahoma, Absentee oder Western Delaware, oorsprünglich ebenfalls Südliche Unami, sünd Nahfohren uon Unami-Delaware, de inst nah Missouri un Texas siedelten un sück endgültig in Oklahoma daal leeten. Verwaltenssitt is Anadarko, Oklahoma, Populatschoon: ca. 1.000 Stammesliddmaaten)

Todem gifft dat in den USA mehrere State recognized Tribes (Stämme), det heet, se sünd vun den jewieligen Bundsstaat, in den se leven as Tribe (Stamm) anerkannt, aber up Bundsebene nich. sein.

USA – Delaware

• Nanticoke Indian Association (ok Nanticoke Indian Tribe of Delaware, hör Stammesbezeichnung leit sück af vun Nantaquak oder Nentego (‘Tidewater People’ oder ‘People of the Tidewaters’, ‘Volk vun de Gezeiten, vun Ebbe un Floot’), weern Verbündete vun de Powhatan as ok vun de Choptank, siet 1922 vun den Staat Delaware as Stamm anerkannt (state recognized), Verwaltenssitt is Millsboro in‘n Sussex County, Delaware, Populatschoon: ca. 1.550 Stammesliddmaaten) – Liddmaat vun de Confederation of Sovereign Nentego — Lenape Tribes.

• Lenape Indian Tribe of Delaware (Nahfohren vun Unami Lenape un Nanticoke-Familien vun de Delmarva-Halfinsel (engl.: Delmarva Peninsula) un dat südliche New Jersey, Stammesliddmaatschap is up Nahfohren vun de Lenape in‘n Kent County, Delaware un südliches New Jersey as ok up Nanticoke vun de Delmarva-Halfinsel begrenzt, Verwaltenssitt is Cheswold in‘n Kent County, Delaware) – Liddmaat vun de Confederation of Sovereign Nentego — Lenape Tribes

USA – New Jersey

• Nanticoke Lenni-Lenape Indian Tribe (ok Nanticoke Lenape Indians, Nanticoke Lenni-Lenape People oder Nanticoke Lenni-Lenape Tribal Nation of New Jersey, Nahfohren vun Unami Lenape as ok vun Nanticoke, de sück den Unami Lenape an dat Südufer vun de Delaware Bay in dat südliche New Jersey anslooten hemm, wurrn as Cohansies (Lenape-Grupp längs den Cohansey River), Bridgeton Indians, Indians of Cohansey Bridge, Alloways (Lenape-Grupp, nöömt nah Hööftling Alloway), Little Siconese, Narraticons (‘Naraticonck’), Sewapois as ok mit anner Naams betekent wurrn, sünd hüüd de gröttste Stamm in New Jersey, besitten Stammesland bekannt as Cohanzick in Fairfield Township, New Jersey, hier is ok hör Gemeenschapszentrum as ok Zeremonialplatz, Verwaltenssitt is Bridgeton in‘n Cumberland County, New Jersey, Populatschoon: rund 1600 Stammesliddmaaten) – Liddmaat vun de Confederation of Sovereign Nentego — Lenape Tribes
• Ramapough Lenape Nation (ok Ramapough Mountain Indians, bekannt ok as Ramapough Lunaape Munsee Delaware Nation, nöömt sück sülvst Ramapough Lunaape Nation, wurrn vun New Jersey 1980 as state recognized tribe anerkannt, aber de Anerkennung as Stamme up Bundsebene wurr mehrfack verwiegert, leven hüüd in den Ramapo Mountains in Bergen County un Passaic County in‘n Norden vun New Jersey un Rockland County in‘n Süden vun New York, ca. 40 km vun New York City, ihre Stammesverwalten is in Mahwah, New Jersey.

De Ramapough Lenape seecht sück as Nahfohren vun Munsee-spraakig Lenape-Gruppen – den Hackensack, Tappan, Haverstraw (ok Rumachenanck), Minisink (ok Munsee) un Ramapo. Todem hemm sück hör Lüüd mit Tuscarora, afrikaansch, hollännsch un europääsch Vörfohren anlooten.

Tosommen mit de Nanticoke Lenni-Lenape Tribal Nation un de Powhatan Renape Nation hemm se sück in’n Mai 2011 to‘n United State-Recognized Tribes of New Jersey tosommenslooten. Hüüd tellen se ca. 5.000 Stammesliddmaaten.)

Wiedere Gruppen vun de Lenni Lenape

Völ Gruppen seggt, dat se Nahfohren vun de Lenni Lenape sünd un as sükse hör Stammesidentität bewohrt to hemm, sünd aber weder up Bundsebene noch up Bundsstaatenebene anerkannt un wurrn vun de anerkannt Stämmen as so nöömt Fake Tribes ansehn. Faken hannelt sück dat ok um so nöömt Heritage groups (Bruukdoomsgruppen), de de wichtigsten zeremoniellen un kulturellen Werte vun de Lenni Lenape versöken to erhollen as ok Stammbööm un de Spraak. De meesten konzentreeren sück hüüd up Powwows un anner Festivals, um soziale Kuntakte as ok Informatschonen mit de Liddmaaten to deelen. Eenige Heritage groups unterstütten den Schuul vun ehmalg Stammesrebeeden, Hüüs, Anlagen, Dokumenten, Reliquien as ok spirituell relevanten Informatschonen. Faken sluuten sück Lüüd so nöömt Heritage groups an, de nich Liddmaaten vun de anerkannt Stämme wurrn können, um liekers de Kultur to ünnerstütten oder sück nah buten hen as Lenni Lenape to identifizeeren. Da aber eenige Heritage groups ok versöken as Stämme up Bundsstaatsebene (state recognized) oder sogor up Bundsebene (federally recognized) anerkannt to wurrn, sünd de all anerkannten Lenni Lenape-Stämme faken kritisch den tegenöver instellt.

USA – Colorado

• Delaware Tribe of Colorado
• Munsee Thames River Delaware (ok Munsee-Thames River Delaware Indian Nation, Pueblo, Colorado, Anerkennung as Stamm wurr vun den BIA aflehnt, Letter of Intent to Petition 07/22/1977; declined to Acknowledge 01/03/1983 47 FR 50109)

USA – Idaho

• The Delawares of Idaho, Inc (state recognition wurr 1982 abgelehnt, sünd ok nich bundsstaatlich anerkannt, seggen, dat se oorsprünglich to’n Turkey Clan vun de Unalachtigo to hörrn, as se nah Wyoming umsiedeln mussen un hier meest vun de Antilopenjagd leven deen. Se hemm hör Clan-Togehörigkeit ännert un nöömen sück nu Antelope Eaters, hüüd leven de Liddmaaten in’n Treasure Valley in Idaho, Verwaltenssit is Boise, Idaho, Populatschoon: ca. 300 Stammes(?)liddmaaten)

USA – Delaware

• Lenape Tribe of Delaware

USA – Kansas

• The Munsee of Kansas (ok Delaware and Ojibwe Tribe, Swan Creek and Black River Band Chippewa, oorsprünglich Christliche Munsee, de den Swan Creek and Black River Chippewa en Stück Land afköfft hemm un tosommen mit de en Stamm billen deen, wahnen in Ottawa, Kansas, verloren gegen 1900 tosommen mit den Swan Creek und Black River bands vun de Chippewa ehrn Status as Indianer as hör Reservatschoon uplööst un de eenzelt Parzellen an de Familien verköfft wurrn)
• Delaware- Muncie Tribe (Letter of Intent to Petition 06/19/1978)

USA – New Jersey

• Brotherton Delaware Tribe of New Jersey (bit 2009 Unalachtigo Band of the Nanticoke-Lenni Lenape Nation, bit 1998 Nanticoke-Lenni Lenape Tribal Nation)
• Lightning Valley Lenape Tribe (en Heritage group, de versöcht de Kultur vun de Lenni Lenape to erhollen)
• New Jersey Sand Hill Band of Lenape and Cherokee Indians

USA – Ohio

• Munsee Delaware Indian Nation-USA (ok Munsee Delaware Indian Nation of Ohio, fröher Munsee-Thames River Delaware Indian Nation-USA, Verwaltenssitt is Cambridge, Ohio)

USA – Pennsylvania

• Laurel Ridge Lenape Tribe (ok Shabakashauweyek Lenape'wàk, is blots en so nöömt Heritage group, de de indiaansch Werte vermiddeln will)
• Thunder Mountain Lenapé Nation (Verwaltenssitt is Saltsburg, Pennsylvania)
• Eastern Lenape Nation of Pennsylvania (Verwaltenssitt is Mountville, Pennsylvania)

Kiek ok

• List van Indianer up de noordamerikaansche Kontinent

Literatur

• John Bierhorst: Mythology of the Lenape. Guide and texts. University of Arizona Press, Tucson 1995, ISBN 0-8165-1523-9.
• Edward G. Burrows, Mike Wallace: Gotham: A History of New York City to 1989. Oxford Univ. Press, 1999, ISBN 0-19-514049-4.
• Kenneth T. Jackson (Hrsg.): The Encyclopedia of New York City. Yale University Press, 1995, ISBN 0-300-05536-6.
• Alvin M. Josephy jr.: 500 Nations. Frederking & Thaler, München 1996, ISBN 3-89405-356-9.
• Alvin M. Josephy jr.: Die Welt der Indianer. Frederking & Thaler, München 1994, ISBN 3-89405-331-3.
• Paul Otto: The Dutch-Munsee Encounter in America: The Struggle for Sovereignty in the Hudson Valley. Berghahn Books, New York 2006, ISBN 1-57181-672-0.
• Conrad Richter: The Light in the Forest. Knopf, New York 1953.
• Bruce G. Trigger (Hrsg.): Handbook of North American Indians. Band 15: Northeast. Smithsonian Institution Press, Washington D.C. 1978, ISBN 0-16-004575-4.
• Wilcomb E. Washburn (Hrsg.): Handbook of North American Indians. Band 4: History of Indian-White Relations. Smithsonian Institution Press, Washington D.C. 1988, ISBN 0-16-004583-5.
• Clinton Alfred Weslager: The Delaware Indians: A history, Rutgers University Press. New Brunswick, NJ, 1972. (Nahdruck: 1990, ISBN 0-8135-1494-0).

Weblinks

Lenape. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Delawaren
• Delaware Nation (Anadarko, Oklahoma)
• Delaware Tribe of Indians (Bartlesville, OK)
• Delaware Indians
• Lenape/English dictionary
• Lenape Nation
• Lenni Lenape Historical Society
• Nanticoke Lenni-Lenape Indians of New Jersey