Döödlich Dosis

As Döödlich Dosis, fachlich as Letale Dosis (Afk.: LD) betekent, warrt de för en sünnert Leevwesen döödlich wirkende Mengde („Dosis“) vun en cheemsch Stoff oder vun Strahlen nöömt. En ut de Ümgeven op en Leevwesen inwirkend Stoffkonzentratschoon mit de sülve Naklapp warrt as döödlich Konzentratschoon (Letale Konzentratschoon) betekent.

Beide Angaven warrt rein statistisch rutfunnen, dat heet se warrt as Middelweert binnen en Tall vun tyypsche Leevwesen un drööft dorüm nich as en faste Grött för de enkelte Person bzw. dat enkelte Deer sehn warrn. En döddlich Effekt kann in ünnerscheedliche Fäll ok eerst bi veel grötteren Mengden aver ok bi veel lüttere Mengden vörkamen. Dat kann an’n Gesundheitstostand liggen aver ok an’t Tohopenwirken vun verscheeden Stoffen.

Neven Weerten, de tyypsch för de Oort vun’t Leevwesen is, kann mitünner ok en Angav afhangig vun’t Öller oder vunvt Gewicht intressant wesen. In’n eenfachsten Fall bi Minschen t. B. bi’t Ünnerscheeden vun Kinner un Utwassene. De döödlich Dosis vun Kaliumzyanid (Zyankali) liggt bi’n utwassen Minschen to’n Bispeel bi ruchweg 140 mg, bi Kinner is se aver düddlich lütter.

Dit Maat warrt siet 1927 anwennt un baseert op en Idee vun den Pharmakologen John William Trevan.

Verscheeden Angaven

För de Angaav vun de döödlich Dosis/Konzentratschoon gifft dat ünnerscheedliche Meetgrötten, de elk för sik en Maat för de Toxizität vun en Stoff btw. de Strahlen dorstellt. Dörsett hett sik dorbi de Weert, de sik op 50 % vun en beobacht Populatschoon beteht. Dorbi hannelt sik dat üm de middlere letale Dosis LD₅₀ un de middlere letale Konzentratschoon LC₅₀, de beid ok eenfach blots as letale Dosis btw. Konzentratschoon betekent warrt, vun wegen dat se so begäng sünd. Annere Grötten sünd de döödlich Dosis LD₇₅, de döödlich Dosis LD₉₉ un de aflsuut döödlich Dosis LD₁₀₀.

De Angaav vun de Mengde warrt dorbi normalerwies in Gramm oder Milligramm vun den Stoff op een Kilogramm Liefgewicht maakt. Bi de letale Konzentratschoon warrt de Angaav in Gramm op een Kilogramm Löösmiddel (tomeist Water) oder op en Kubikmeter Gas (tomeist de Luft) vörnahmen.

In de Radiologie, wo sik dat üm Strahlen dreiht, warrt tosätzlich ok dat Hentrecken vun de döödlich Wirken angeven in de Form LD_{Quoot/Hentrecken}. De LD_50/30d betekent dorna de Strahlendosis, bi de 50 % vun de Bedrapenen na dörtig Daag starvt.

In de wetenschopplich Literatur warrt butendem döödlich (Gift-)Unfäll vun Minschen daalschreven, wenn kontrolleert Bedingen en klore Datensituatschoon ergeven hebbt (t. B. Medikamentenscreening). De Afkörten LD_Lo (lethal dose low) steiht för de siedste (bekannte) döödlich Dosis.

Bestimmen un Gellen

De Weerten warrt in Deerversöken bestimmt dör eenmolig Gaav vun den Stoff an dat Deerten (Dosis) btw. an dat Medium, wat de Deerten ümgifft (Konzentratschoon). Wieldat ok de Oort vun de Gaav en Rull speelt, mutt de dorbi ok angeven warrn, as t. B. oral, subkutan oder intravenös. Dat Bestimmen vun de letale Dosis an’n Minschen is ut ethisch Grünnen tabu un ok bi Deerten ümstreden. De Deerversöken sünd an strenge Oplagen bunnen (kiek ok bi Deerschuul).

De Giftwirken vun Stoffen kann twüschen ünnerscheedlich Deeroorden un natürlich ok twüschen Deerten un Minschen düchtig verscheeden wesen. Dorüm künnt de Weerten, de bi Deerten rutfunnen weern, blots bannig begrenzt op den Minschen överdragen warrn. Se deent blots as en groff Orienteeren. De Gööd vun disse Orienteeren för den Minschen hangt dorbi stark ok vun de Deeroorden af, de test worrn sünd.

Kiek ok

• Toxikologie
• Radiologie