List vun Wusterfreesche Wöör (Kopenhagensche Handschrift)

De List vun Wusterfreesche Wöör (Kopenhagensche Handschrift) is en List mit Wöör ut de Wusterfreesche Spraak, de annernvorsik utsturven is. De annere, veel grottere List, harr al 1688 Paster Lüder Westing in Wremen tohopen sammelt.

Um 1900 rum dükert in de Königliche Bibliothek in Kopenhagen en tweete List mit wusterfreesche Wöör up. Unner de Overschrift Einige Wurst Friesische Wörter staht dor up 15 Quart-Sieten 135 Wöör na dat Alphabet in'e Reege. Düsse List is 1798 an de Königliche Bibliothek in Kopenhagen kamen. Gegen de List vun Lüder Westing over staht hier noch mol 65 nee Wöör in. Sunnerlich bedüdend is denn avers doch man, datt in düsse List de eenzigste ganze Satz steiht, de up Wusterfreesch up us tokamen is:

„Kma wit hart ick will di wit tell“

Up Platt heet dat: „Komm her, ik will di wat vertellen“

Tohopen sammelt hett düsse List wohrschienlich de Proovst Dierk Anton Witte ut Imßen, de 1694 an de Bartelmees-Kark in Imßen keem un an'n 15. Februar 1742 to Imßen sturven is.

He bringt up siene List dat freesche Woort un denn dat hoochdüütsche Woort, wat dat oversett bedüen deit. Hier warrt denn avers dat plattdüütsche Woort gegen dat freesche over stellt:

A

• Agh: en Oog(e)
• Allder: dat Oller
• ahlt: oold
• aek: ok
• achtin: achteihn
• Audern: Finster

B

• Behrr: Kind
• Bredügom: Brögam
• Breed: de Bruut
• Baeck: en Book
• Bread:Brood
• Biar: Beer
• Boll:dat Rindveeh
• Benck:de Bank
• Buttuer: Botter
• bloken: ankieken
• bedied: bä’en
• Bollster: en Pool

D

• da: de
• daen: den
• dach: doch
• dehr:dor
• din: dien
• Die: en Dag
• Sondie: Sönndag
• Moendie:Maandag
• Dinnsdie:Dingsdag
• Middewekie:Middeweken
• Tiurnsdie:Dunnersdag
• Friedie:Freedag
• Sonnivent:Sünnavend

E

• effter:nah
• e:ja

F

• Fatt: Fett
• Feck: en Vaas (hd.:ein Waße)
• Feel: dat Feld
• Facht: de Frücht(e)
• fla: vull maken (füllen)
• Foun: en Deern
• Fliat: en Graven, Sloot, Fleet
• Freeg: en Fraag(e)
• fra: vor
• Fodder:Hau

G

• graat:groot
• gitt:noch
• Goose:Gööse
• Greef: en Greve, Graaf
• Glock:dat Glück
• gifaa:geven
• Gaam:Hochtied
• Gless:Glas

H

• Hoom un Ham: en Weid, Kamp oder Fenn
• Heurt: Hingst
• Hus: en Huus
• hong: gah
• Hunn:Hund
• hertut:herut
• Häfähr: Haber
• haach:hooch
• hie: he
• Heaven: Heben, Himmel
• Hesiek:Strümp(e)
• Hondt: de Hand
• haart: her
• Kma wit hart ick will di wit tell: Kumm wat her, ik will di wat vertellen
• hertin: herin

I

• jangen:gahn
• iven: even, just
• jetaan:eten
• jonsid:guntsiet
• ju: se oder de
• jonnen:dor hen

K

• kma:kamen
• Key:Slötel
• Kiy:Keih (Keuh)
• Kerlmiljok:Karmelk (Bottermelk)
• Krutt:Kohl
• Kessen:Küssen
• Stahlkessen:Stohlküssen
• Kliar: Kleder, Kleer
• Kava: Koven

L

• Liave: Leevde, Leev
• long: lang
• Loon: Land
• Loonsmann: Lannsmann
• Holloon:Holland
• Lehpehl: Lepel, Löpel
• Liacht:Licht
• liof:leef

M

• Mehren:Morgen
• megär:mager
• Meljok:Melk

N

• Na:Nee
• net: nich
• nets:nix

O

• oor: en annern
• oord: en Oord
• op:up (op)
• Oudern: Finster
• Ous: en Oss

P

• Pesel:en grote Stave

R

• Rjucht:Recht
• Rick: dat Riek

S

• schweet: sööt
• Schieese:Kees(e)
• sa:so
• Schnu: en Söhn
• Steck: en Stück
• stald: stellt
• Scheep:Schaap(e)
• Schliuf:Schleef
• Sachs: en Mest (Mess, Metz)
• Schepiel: en Schepel
• Spetz: Speck
• Siuspeel: Karspeel
• Schreeck: en Kark(e)

T

• twa: twee
• tria: dree
• Tid: Tied
• tell seggen
• Tonck: Dank
• tiutsch: düütsch
• Turnsdie: Dunnersdag
• Tenör: Dunner

(U un) V

• Vior: Füer
• vlia: veel
• viarndeel: viddel
• viower: veer
• vra: vor, vör
• üt: ut

W

• weel: woll
• Wakaa: Week(e)
• Wey: Weg
• Wetier: Water

Literatur

Borns

Dietrich Anton Witte: Einige Wurst Friesische Wörter (Handschrift), Königliche Bibliothek Kopenhagen, Ny Kgl. Saml. 171