Mähr

Een Mähr, Töt(e) of Stuut is een Seken van peerachtig Deerten, so as Hiesen, Zebras en Esels. Mähren, de al fahlt hebbt, warrt ook Töten nöömt.

Beschrieven

Mähren sünd mehr in Form van een Veerkant en nich so krachtig buut as Hingsten. Al glieks nah der Buurt ünnerscheedt sück Hingst en Mähr. De Geslechtsdelen van een Mähr sünd al ünner de Steert sehen.

Brunn

Wenn een Mähr hitzig is, denn warrt ook seggt, se paagt, se horst, rosst (of is rossig) of hingst. Hors (ook Ross) en Paag sünd oold Wöörd för een Peerd. De Zyklen van de Eierstöck hangt af van de Längd van de Daag. So lang as de Daag lang sünd, warrt een Mähr rossig, dat is van März bit September. Bi Peer, wat up Stall sünd, kann de Mähr well ook över dat heel Johr pagen. De Natuur maakt dat so, dat de lütt Fahlen in Lent of Sümmer boren warrt. Denn groit dor veel Foder – in Sünnerheed Grass - för de Tieren up de Wischen.

De Brunn duurt so 7 bit 15 Daag en geböhrt so all dree bit veer Weken. Dor sünd verschillig Teken van de Brunn. Hehr Mieg rükt anners en hehr Geslechtsdeel deit sück apen en dicht. Een rossig Mähr benadert sülven de Hingst. Ümdat de Mähr, wenn se sück nich paaren wüll, na de Hingst trappen kann, warrt sümtieds de Achterbeens van de Mähr fastsett. Wenn de Mähr nich drachtig wurrn is, denn warrt seggt, se bleev güst.

Fahlen

Wenn de Mähr een Twenter warrt, denn kann se Fahlen krigen. Man normaal warrt een Dracht nicht tolasten, ehr de Stuut veer of fief Johrn oold en denn fullwussen is. De Dracht duurt sowat 11 Maanden. Dat Fahlen ( Tweeschen sünd roor) warrt mehrttieds nachts boren. Nah dat Fahlen warrt de Mähr geern Tööt nöömt. De Tööt gifft hehr Fahl de Tit sowat veer (bi Peer up Stall) bit twölf Maanden (bi Wildpeer). Minschen könnt de Melk ook drinken. Man – föördat een Tööt blots mit Hand mulken warrn kann - is door bloots een lütt Anbott van Peermelk in de Hannel. Anners as mehrst anner Deerten köönt Stuten ook wedder drachtig warrn, wieltdes se hehr Jung de Tit geeft. Man normaal warrt Mähren too’n höchsten eens in’t Johr deckt.

Beren

Se sünd faken geruhiger en gehorsamt ook beter dann Hingsten. Man dor sünd ook Uutnamen.

In Heerden van Wildpeer gellt een fast Order. Öller Mähren speelt een wichtig Rull in de Heerd. Een Mähr is de Baas en föhrt de Herd to’n Grasen en Supen. Se drinkt toeerst en gifft de Richt, woneem en wonehr de Heerd loslöppt. De Hingst is tomehrst hinner de Herd en verdefendeert de Heerd tegen Roofdeerten en anner Hingsten.

Mähren en Runen köönt tosaam up de Weid wesen. Studien wiest, dat wenn een Mähr dat Leit hett, dat de Peer denn langer rüsten doot en kalmer sünd, as wenn een Ruun de Baas van de Heerd is.