Partherriek

De Parthers (ooldpersisch Parθava, lat. Parthi) sünd en iraansch Volk ween. Vun dat 3. Johrhunnert v. Chr. af an hefft se en Riek in den hüdigen Iran tostann brocht. Tolest hören dor ok grote Deele vun Mesopotamien, vun dat süüdwestliche Middelasien un allerhand Kuntreien dor umto mit to dat Riek to. Mitunner weert se, na den Naam vun dat Herrscherhuus, ok Arsakiden nömmt.

Geschicht vun dat Partherriek

Wie dat losgung

De Parthers sünd an un for sik en Unnerstamm vun dat Volk vun de Skythen ween. Ehr Naam is dormols Parners (Parni) ween. Se hefft an de süüdööstliche Kant vun de Kaspische See seten. As se vun dor ut in de Satrapie Parthien inwannert sünd, hefft se vun dor den Naam Parthers annahmen. Twuschen 250 v. Chr. un 238 v. Chr. hefft de Parthers unner ehrn Baas Arsakes en Deel vun de iraanschen Gemarken vun dat Seleukidenriek innahmen. So hefft se, tominnst indirekt, an de Geschicht vun dat Achämenidenriek anknütten konnt. Man alltohopen is ut düsse Tied un ok ut de eersten Johre vun dat Riek nich veel up us to kamen.

De Länner, de nu vun de Parthers innahmen wurrn sünd, weern nich sunnerlich dull unner den Indruck vun den Hellenismus kamen. Man dat geev doch Gemarken, wo de Greken wat to Seggen harrn, sunnerlich in de Städer. De Parthers hefft sik vun de Greken slank dat Slahn vun Münten afkeken un de Greeksche Spraak is woll for en ganze Tied een vun de Spraken for de Verwaltung ween. Alltohopen hefft sik in dat nee Riek allerhand Traditschonen vun dat Achämenidenriek un vun de Seleukiden verbunnen. To'n lesten Mol slump de Versöök vun de Seleukiden, de Länner torüch to winnen, de se al verlaren harrn, in de so nömmte Anabasis unner König Antiochos III. (209 - 206 v. Chr.). Dormols mössen de Parthers en Tied lang wedder de Seleukiden ehr Upper-Regeern tolaten, man denn wenn sik Antiochos na Westen to. As he dor vun de Römers en up'e Mütz kregen harr, weern de Parthers wedder vörweg un breden sik ut. In'n Osten stunnen se gegen Graeco-baktrische Königriek, man dat löös sik slank up, ok vunwegen Steppenvölker ut Middelasien, de in ehr Land infullen weern un de in de doren Länner jummers en grote Gefohr ween sünd. Ok de Parthers hefft dor later veel mit to doon harrt, düsse Völker torüch to slahn.

Literatur

En grote Bibliographie vun mehr as 3454 Schriften to'n Partherriek finnt sik bi Parthia.com.

• Malcolm A. R. Colledge: The Parthians. London 1967.
• Vesta Sarkhosh Curtis, Sarah Stewart (Hrsg.): The Age of the Parthians. London 2007.
• Uwe Ellerbrock, Sylvia Winkelmann: Die Parther. Die vergessene Großmacht. Nee upleggt, overhen gahn. Verlag Philipp von Zabern, Mainz 2015, ISBN 978-3-8053-4828-7
• David Engels: Cicéron comme proconsul en Cilicie et la guerre contre les Parthes. In: Revue Belge de Philologie et d’Histoire. Band 86, 2008, S. 23–45.
• Jérôme Gaslain: Le bachlik d’Arsace I^er ou la représentation du nomade-roi. In: Bulletin of Parthian and Mixed Oriental Studies. Band 1, 2005, S. 9–30.
• Stefan R. Hauser: Die ewigen Nomaden? Bemerkungen zu Herkunft, Militär, Staatsaufbau und nomadischen Traditionen der Arsakiden. In: Burkhard Meißner u. a. (Rutg.): Krieg, Gesellschaft, Institutionen. Akademie-Verlag, Berlin 2005, ISBN 3-05-004097-1, S. 163–208.
• Stefan R. Hauser: Was there no paid standing army? A fresh look on military and political institutions in the Arsacid Empire. In: Markus Mode, Jürgen Tubach (Hrsg.): Arms and Armour as Indicators of Cultural Transfer. The Steppes and the Ancient World from Hellenistic Times to the Early Middle Ages. Reichert, Wiesbaden 2006, ISBN 3-89500-529-0, S. 295–319.
• Stefan R. Hauser: The Arsacid (Parthian) Empire. In: Daniel T. Potts (Rutg.): A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East. Oxford 2012, S. 1001–1020.
• Irene Huber, Udo Hartmann: „Denn ihrem Diktat vermochte der König nicht zu widersprechen …“ Die Position der Frauen am Hof der Arsakiden. In: Antonio Panaino, Andrea Piras (Rutg.): Proceedings of the 5th Conference of the Societas Iranologica Europæa. Band 1: Ancient and Middle Iranian studies. Mailand 2006, S. 485–517.
• Margarete Karras-Klapproth: Prosopographische Studien zur Geschichte des Partherreiches auf der Grundlage antiker literarischer Überlieferung. Habelt, Bonn 1988, ISBN 3-7749-2367-1.
• Charlotte Lerouge: L’image des Parthes dans le monde gréco-romain. Du début du Ier siècle av. J.-C. jusqu’à la fin du Haut-Empire romain. Stuttgart 2007.
• Parvaneh Pourshariati: The Parthians and the Production of Canonical Shahnames. In: Henning Börm, Josef Wiesehöfer (Rutg.): Commutatio et Contentio. Studies in the Late Roman, Sasanian, and Early Islamic Near East. Düsseldorf 2010, S. 346–392.
• Klaus Schippmann: Grundzüge der parthischen Geschichte. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1980, ISBN 3-534-07064-X.
• M. Rahim Shayegan: Arsacids and Sasanians: Political Ideology in Post-Hellenistic and Late Antique Persia. Cambridge 2011.
• Rose M. Sheldon: Rome’s war in Parthia. London 2010.
• André Verstandig: Histoire de l’Empire parthe. Bruxelles 2001.
• Geo Widengren: Iran, der große Gegner Roms: Königsgewalt, Feudalismus, Militärwesen. In: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt (ANRW). Band II 9.1, Berlin/New York 1979, S. 219–306.
• Peter Wick, Markus Zehnder (Hrsg.): Das Partherreich und seine Religionen. Computus, Gutenberg 2012, ISBN 978-3-940598-13-4.
• Josef Wiesehöfer: Das antike Persien. Artemis und Winkler, München/Zürich 1994, ISBN 3-7608-1080-2.
• Józef Wolski: L’empire des Arsacides. Louvain 1993.
• Józef Wolski: Iran und Rom. Versuch einer historischen Wertung der gegenseitigen Beziehungen. In: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt. Band II 9.1, Berlin/New York 1979, S. 195–214.
• Karl-Heinz Ziegler: Die Beziehungen zwischen Rom und dem Partherreich. Steiner, Wiesbaden 1964.

Weblenken

Parthers. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Parthia.com (engelsch)
• Justin sien Bericht over de Parthers (engelsch) up forumromanum.org
• Knappe Oversicht (engelsch) up iranchamber.com
• Münzkatalog (engelsch) up grifterrec.com
• Jérôme Gaslain: Les Parthes Arsacides: un empire oublié. In: clio.fr, 2004 (franzöösch).