Phenakistiskop
Dat Phenakistiskop (ok Phantaskop, Wunnerrad oder Levensrad) is en Utfinnen ut dat Johr 1832, de as Vörlöper vun’n hüütigen Fimprojekter antosehn is. De Utfinnen weer unafhangig vun’nanner vun Joseph Antoine Ferdinand Plateau in Gent un vun Simon Ritter von Stampfer in Wien maakt.
Dat Phenakistiskop stellt en Vörlöperverfohren vun de Kinematografie dor. Dorbi sünd Teknen vun de enkelten Phasen vun en Bewegen in’n Krink op en Schiev anordent, de’n dreihn kann. Twüschen de Teknen sünd Schlitzen. Warrt de Schiev nu dreiht, kiekt een vun achtern dör de Schlitzen op en Spegel, in den de Teknen to sehn sünd, un de sik för den Tokieker denn bewegt. De Indruck vun’t Bewegen kummt dordör, dat de Wessel twüschen Schlitz un Schiev för dat Oog jümmer en nee Bild an Steed vun dat olle dorstellt. In’n Bregen warrt disse Affolg as en Bewegen interpreteert.
Bi den Apparat hannelt sik dat üm de eerste Anwennen vun’n stroboskoopschen Effekt för de Animatschoon vun tekente Biller. Mit dat Phenakistiskop sünd ok de eersten berekenten Biller animeert worrn. En tweeten Effekt, de hier en wichtige Rull speelt is de Nabildwirken vun’t helle Bild gegenöver de düstere Phaas twüschen de Schlitzen, wodör de kuum bewusst wohrnahmen warrt un dormit en fleten Övergang vun de hellen Biller inenanner entsteiht. To dat Wohrnehmen vun Bewegen bi Biller, de sik ünnerscheden doot un direkt achterenanner wiest warrt, seggt man Phi-Effekt.
Dat Prinzip is later verbetert worrn, eenmol vun William George Horner mit sien Zoetrop un denn ok vun Franz von Uchatius, de dat Phenakistiskop 1853 mit de Laterna Magica to en Projekschoonapparat kombineert hett. Disse Utfinnen is denn wedder dör Charles Emile Reynaud 1877 mit dat Praxinoskop wieterentwickelt worrn. Reynaud hett dorför Spegels un Belüchten mitrinnahmen. Wietere Verbetern möken Eadweard Muybridge 1879 mit dat Zoopraxiskop un Ottomar Anschütz 1884 mit dat Elektrotachyskop. Opletzt weer dat de beropene Utfinner Thomas Alva Edison, de 1892 den Kinematograaf un dat Kinetoskop vörstellen de.