Seekuut

De Seekuut oder Lumme (Uria aalge), up Platt ok Swarte Duker un Harm un Philipp nömmt, is en Seevagel ut de Familie vun de Alkenvagels (Alcidae). Düsse Aart höört to dat Geslecht vun de Seekuten oder Lummen (Uria) mit to.

Seekuut; Lumme; Swarten Duker; Harm un Philipp
Seekuten up de Boreninsel up Spitzbargen
Systematik
Klass: Vagels (Aves) Ornen: Tüütvagels (Charadriiformes) Familie: Alkenvagels (Alcidae) Geslecht: Seekuten (Uria)
Wetenschoplich Naam
Uria aalge
(Pontoppidan, 1763)

Video vun en Seekuut.

Kennteken

Dat Fedderkleed vun düssen Vagel is swattbunt (mit swatten Ruggen un witten Buuk). Gegen den Dogger over, hefft Seekuten en langen, spitzen Snavel. De Been sünd man kort, an de Föte sitt Swemmhüde an. Dat Lief is bi 39 bit 42 cm lang. Wegen deit de Seekuut twuschen 850 un 1100 g un siene Flunken kann he bi 61 bit 73 cm wiet ut’neenspannen.

Wie he leven deit

Zeekuten söökt ehr Freten in’t Water. Dor steekt se denn Kopp bi unner Water un könnt dor denn kieken, ob datwat to bieten gifft. Freten doot se sunnerlich Fisch un Warvellose. An Dage mit goden, anlannigen Wind fleegt se liek langs de Küsten, towielen in grote Tahl. Flegen doot se liekto mit duerhaftig Flunkenstahn sunner Glieden oder Seilen.

Wie he sik vermehren deit

De Seekuut leggt en enkelt Ei up naakten Fels. Dat hett de Form vun en Beer, so datt’t nich wegrullt, man runddreiht in en lüttjen Krink. De Uppersiete is wat ruug. Dat maakt dat Ei stabiler, stott Water af un schuult vor Solt un Guano.

Bi’n Bröden staht de Vagels. De Olen kennt dat Ei an de Teeknung un den Jungvagel an siene Luden. Dree Weken, nadem he ut dat Ei krapen is, dor kann he noch nich flegen, jumpt de Jungvagel mit sien Vadder tosamen vun’n Felsen in de See. Veel Seekuten ut Grootbritannien treckt dornah denn alltohopen na de Küsten vun Norwegen.

Wo se vorkaamt un wo se leven doot

In’n Sommer sünd Seekuten to sehn an den Atlantik siene Küsten in Ierland, dat Vereenigte Königriek, Spanien, in de Normandie, in Iesland un in de Förden vun Skandinavien. Up de brittschen Eilannen is he de Alkenvagel, de dor an’n meisten vorkamen deit. De Aart brott in grote Kolonien up smalle, naakte Süme vun steile Klippen. In’n Winter leevt se up de hoge See. Just so, as Doggers weert Seekuten faken an de Küsten vun de Nedderlannen un Belgien andreven, sunnerlich twuschen Oktober- un Februarmaand.

In’n Middeleuropa bröödt Seekuten man bloß an een Steed, dat is up Helgoland. Dor hefft to’n Anfang vun dat 21. Johrhunnert 2.600 Paare brott. Bannig veel Seekuten versammelt sik in’n Juli bi de Doggerbank in de Noordsee.

Dat gifft fiev Unneraarden::

• U. a. aalge: vun dat ööstliche Kanada bit na Iesland, Schottland, dat süüdliche Norwegen un de Oostsee.
• U. a. hyperborea: vun dat nöördliche Norwegen bit hen na Spitzbargen un dat noordwestliche Russland.
• U. a. albionis: vun de Brittschen Eilannen bit na de westliche ibeersche Halfinsel.
• U. a. inornata: vun dat ööstliche Korea un Japan via de Beringsee na dat westliche Alaska un dat süüdwestliche Kanada.
• U. a. californica: vun dat nöördliche Washington bit na Kalifornien.

Gefohr

De Naam „Seekuten“ seggt al, datt sik dat um echte Seevagels hannelt. Dat kummt meist nich vor, datt se sik in dat Binnenland sehn laat. Ehr ganzet Leven blievt se up See un kaamt man bloß to’n Bröden an Land. Dat Leven up See bringt en grote Gefohr mit sik: Ööl. Vunwegen, datt Seekuten regelmotig up dat Water blievt, ok, wenn se sik vermünnern oder freten wüllt, weert se mehr, as annere Aarden en Büte vun dat Ööl. Jummers, wenn en Seekuut buten de Brödeltied an Land kummt, is wat scheef lopen, un se is ganz af, oder krank oder hett Ööl afkregen. Na Upfangzentrums for Ööloppers weert veel Seekuten henbrocht. Hüdigendags overleeft mehr, as 60 % de Öölschiet, wenn se slank versorgt weert. Ööloppers weert nich glieks wuschen. Se mütt sik eerst mol vermünnern un to Kraft kamen. Eerst, wenn de Deerter wat starker wurrn sünd, warrt dat Ööl afwuschen. Dat duert bi 20 min. Achterna mütt se eerst mol wedder waterdicht weern in en Swemmbad. Un to’n goden Enne weert se denn wedder freelaten.

Biller

• 
  Seekuten (Uria aalge) bröödt up de Klippen bi de Orkney-Eilannen. De annern Vagels sünd Dreetöhnmöwen.
• 
  Seekuut, Deät Lun
• 
  Seekuut, Deät Lun
• 
  Museum specimen

Kiek ok bi

• List vun Vagels, mit allerhand plattdüütsche Vagelnaams un Naams ut de Naberspraken
• Projekt: Deerternaams up Platt

Literatur

• Jonathan Alderfer (Rutg.): Complete Birds of Northamerica. National Geographic, Washington D.C. 2006, ISBN 0-7922-4175-4.
• Hans-Günther Bauer, Einhard Bezzel, Wolfgang Fiedler (Rutg.): Das Kompendium der Vögel Mitteleuropas: Alles über Biologie, Gefährdung und Schutz. Band 1: Nonpasseriformes – Nichtsperlingsvögel. Aula-Verlag Wiebelsheim, Wiesbaden 2005, ISBN 3-89104-647-2.
• Anthony J. Gaston, Ian L. Jones: The Auks. Oxford University Press, Oxford 1998, ISBN 0-19-854032-9.
• Collin Harrison, Peter Castell: Jungvögel, Eier und Nester der Vögel Europas, Nordafrikas und des Mittleren Ostens. Aula Verlag, Wiebelsheim 2004, ISBN 3-89104-685-5.
• Renate Kostrzewa: Die Alken des Nordatlantiks – Vergleichende Brutökologie einer Seevogelgruppe. Aula-Verlag, Wiesbaden 1998, ISBN 3-89104-619-7.

Weblenken

Seekuut. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.