Vörlaag:Hööftsiet/utwählt Artikel dissen Maand/2015-11
Artikulatschoonsmodus oder Artikulatschoonswiese nöömt, wat de Sprookorgane os de Tunge oder de Nebben, bi de Artikulatschoon van eunen Konsonant maakt un woans seu de Luftstroom iut’n Lungen an’n Vörankumen hinnert.
Dür de Artikulatschoonsstied, de Artikulatschoonsmaneer, dat Artikulatschoonsorgan un of dat Phoon niu stimmhebbend is oder nich, kann man eunen Konsonanten in eunen iutreckend Mote bestemmen un defineern.
Artikulatschoonsmaneren, wo de Luftstroom iut’n Lungen an’n Vörankumen hinnert un belämmert werrt, nöömt man Obstruenten. Dor tellt de Frikative, Affrikative un de Plosive to. De Obstruenten sind an un för sik stimmloos. In männjen Sproken finnt man öweer auk stimhafte Obstruenten.
Blangen de Obstruenten sind de Sonoranten de annere graute Gruppe, wo man de verschelen Artikulatschoonsmameren indeulen kann. To den Sonoranten tellt de Nasale, de Approxiamante, de Liquida un auk de Vokale. Bi den Sonoraten werrt de Luftstroom nich so stark an den Vörankamen hinnert, so dat de Luftstroom dat Vibreern un Swingen anfängt. Van deswegen sind düsse Konsonatnen faken stimmhaft. Stimmloos Sonoranten sind derbe roor, man to’n Bispill in’n Walisisken oder in’n aulden Greeksken to finnen.