Loriot

Loriot (* 12. November 1923 in Brannenborg an de Havel; † 22. August 2011 in Ammerland an’n Starnberger See, börgerlich Bernhard Victor Christoph-Carl vun Bülow, meist kort ok Vicco vun Bülow) weer en düütschen Humorist, de sik vun de 1950er Johren an in Literatur, Theater, Film un Feernsehn as en vun de bedüdensten und veelsietigsten düütschen Künstler op sien Rebeet en Naam maakt hett. He hett in’n Rahmen vun sien humoristisch Wark ok as Speelbaas, Schauspeler, Karikaturist, Szenenbillner un Kledaaschmaker arbeit un weer 2003 vun de Universität vun de Künst Berlin to’n Professer för Theaterkunst beropen.

Loriot, 2005

Loriot 2010

Sien Künstlernaam Loriot is de franzöösche Beteken vun den Pirol, wat dat Wapendeer vun de Familie vun Bülow is. In de mekelborgschen Heimat vun dat Adelsgeslecht is „Vagel Bülow“ as Utdruck för den Pirol begäng.

Familie

Dat Bülow-Familienwapen mit den Pirol as Wapendeert op’n Helm

Vun Bülow weer de Söhn vun den Polizeimajor Johann-Albrecht vun Bülow (1899–1972) un den sien eerste Ehfro Charlotte von Roeder (1899–1929). Sien Öllern harrn sik 1928 in Gliwice schaden laten.

De Familie vun Bülow is en oolt Adelsgeslecht vun Mekelnborg mit sien glieknöömt Stammhuus in’t Dörp Bülow bi Reihn. De Naam Bülow warrt to’n eersten mol bi’t Setten vun’n Grundsteen vun’n Ratzeborger Doom (1154) in en Oorkunnen nöömt. De Stammreeg fangt an mit Godofridus de Bulowe (1229). Vele Liddmaten ut de Familie hebbt hoge Ämter in’t Staatswesen, bi’t MIlitär oder in de Kark bekleedt oder möken sik um dat Kulturwesen verdeent. To de Verwandten vun Vicco vun Bülow tellt Bernhard vun Bülow, de in’t Düütsche Kaiserriek Riekskanzler weer.

Loriot weer siet 1951 mit Rose-Marie, borene Schlumbom, (* 1929) verheiraat, de faken Romi nöömt weer. Se harrn tohopen twee Döchter. Sien Levensavend hett he in Ammerland an’n Starnberger See verbröcht.

Levensloop

Kinnertiet un junge Johren

Vun Bülow is in’n Dezember 1923 in Branneborg döpt worrn. Tosamen mit sien een Johr jüngeren Broder is he vun 1927 an in Berlin bi sien Grootmudder un sien Oorgrootmudder opwassen. 1933 sünd de Bröder wedder torüch na jemehrn Vadder togen, de en Johr vörher wedder heiraat harr. De hele Familie is 1938 na Stuttgart ümtogen. Dor hett vun Bülow dat humanistische Eberhard-Ludwigs-Gymnasium besöcht, dat he 1941 in’t Öller vun 17 Johren mit en Nootabitur afslaten hett. In Stuttgart harr he ok eerste Insichten as Statist in de Oper un bi’t Schauspeel.

As dat in de Familie Traditschoon weer hett he denn en Offizeersloopbahn inslahn. Dree Johren lang weer he mit de 3. Panzerdivision an de Oostfront in’n Insatz un is mit dat Iesern Krüüz 2. un 1. Klass uttekent worrn. As Deenstgrad hett he dat bit to’n Böverleutnant bröcht. Vicco vun Bülows militäärschen Personalünnerlagen düden nich dorophen, dat he mit natschonalsozialistische Gedanken wat an’n Hoot harr. As he fraagt weer, wat he en goden Offizeer afgeven hett in’n Tweeten Weltkrieg, segg he in en Interview: „Nicht gut genug, sonst hätte ich am 20. Juli 1944 zum Widerstand gehört. Aber für den schauerlichen deutschen Beitrag zur Weltgeschichte werde ich mich schämen bis an mein Lebensende.“

Na sien egen Angaven hett vun Bülow na’n Krieg ruchweg een Johr as Holtfäller arbeit, um sik dat Geld för Levensmiddelkoorten to verdenen. In Nuurten hett he 1946 an’t Gymnasium Corvinianum sien Nootabitur vullstännig maakt. Op den Raat vun sien Vadder hen hett he vun 1947 bit 1949 Maleree un Grafik an de Kunstakademie in Hamborg (Landskunstschool) studeert.

Fröhwark

As vun Bülow sien Afsluss maakt harr, hett he eerste Arbeiten as Grafiker vörleggt. Ut disse Tiet stammt de Figuren mit de Knullnesen, de för em charakteristisch worrn sünd. Vun 1950 an weer he Cartoonist, eerst för dat Hambörger Magazin Die Straße, dorna för de Tietschrift Stern. Den Künstlernamen Loriot bruuk he ok siet disse Tiet. Wietere Arbeiten hett he för Weltbild un Quick maakt.

Vele düütsche Verleggers harrn aver keen Intresse doran, Loriot siene Biller un Teknungen to publizeeren. Eerst Daniel Keel mit sien nee grünnten Swiezer Diogenes Verlag hett em toseggt. 1954 is Loriot sien eersten egenen Cartoonband Auf den Hund gekommen as tweet Book vun den Verlag rutkamen. He bleev bit an sien Levensenn bi dissen Verlag.

In’t Johr 1959 harr Loriot en lüttere Rull in Bernhard Wicki sien Film Die Brücke. 1962 speel he wedder en lütte Rull in Andrew Marton sien Kriegsfilm The Longest Day. Dat glieke Johr hett he dat Titelblatt vun de Satiretietschrift Pardon maakt.

Een Johr later, 1963, is Vicco vun Bülow na Münsing-Ammerland in de Neeg vun’n Starnberger See ümtogen, woneem he 1993 to’n Ehrenbörger maakt worrn is. Sien Verbunnenheit mit de Inwahners wiest sik to’n Bispeel dorin, dat he vör den öörtlichen Judo-Vereen Ammerland-Münsing en Logo tekent hett.

Feernsehprodukschonen

Vun 1967 an hett Loriot toeerst de Sennen Cartoon för de ARD modereert, bi de he ok Co-Speelbaas un Schriever weer. Mit de TIet weer sien Moderatschoon en egenstännig humoristisch Element. Butendem bröch he ok egene Tekentrickfilmen mit in.

Mit den Tekentrick-Hund Wum hett Loriot 1971 en Maskottchen för de Aktion Sorgenkind in de ZDF-Quizsennen Drei mal Neun utdacht, för dat he ok sien Stimm geven de. To Anfang weer Wum noch de troe Fründ vun dat egentliche Maskottchen, dat he aver mehr un mehr verdrängen de. To Wiehnachten 1972 hett Loriot as Wum dat Leed Ich wünsch’ mir ’ne kleine Miezekatze opnahmen un belegg dormit negen Weken lang de Spitz vun de düütschen Hitparade. De Figur Wum bleev ok bi de Nafolger-Sennen Der große Preis bit in de 1990er Johren as Posencartoon in’t Programm. Teemlich fröh al bill en Duo mit den Elefanten Wendelin un later mit den Blauen Klaus, en Butenirdischen, de mit sien flegen Ünnertass in’t Studio sweevt keem. All disse Sketchen weern vun Loriot schreven, tekent un snackt. Mit dat Enn vun Der große Preis weer dat denn ok mit Wum un Wendelin vörbi. Vundaag gifft dat de beiden Figuren op de letzten Siet vun dat Feernsehmagazin Gong.

As de Reeg Cartoon to Enn weer, hett Radio Bremen en Sünnersennen to’n Besöök vun de britischen Queen 1974 produzeert (Loriots Telecabinett), de al eenige Saken vörwegnehm, wat in de tokamen Johren noch weist warrn schüll. 1976 keem mit Loriots sauberer Bildschirm de eerste Episood vun de sössdeelige Reeg Loriot, in de he sülvst tekente oder ok sülvst speelte Sketchen wiesen de. De Sketchen möök he faken tosamen mit Evelyn Hamann. Se sünd in Düütschland bannig populär worrn un warrt regelmatig ok in’t Feernsehn wedderholt. Intwüschen sünd se ok all op DVD to köpen.

Klass’sche Musik un Oper

Sünners verbunnen föhl sik Loriot mit de klass’schen Musik un mit de Oper. 1982 dirigeer he dat „humoristische Festkunzert“ to’n hunnersten Geboortsdag vun de Berliner Philharmoniker. Mit de Historie vun de Philharmonikers weer he över sien Familie verbunnen, vun wegen dat Hans vun Bülow, de eerste Baasdirigent, en wietlöpigen Verwandten vun em weer. Sien Vertellfaten vun Le carnaval des animaux (dt.: Karneval der Tiere) hett Loriot mehrmols mit dat Scharoun Ensemble opföhrt, en Kamermusikensemble vun Muskanten vun de Philharmoniker. As Speelbaas hett Loriot de Opern Martha in Stuttgart un Der Freischütz in Ludwigsburg inszeneert.

Laat Wirken un Dood

Loriot hett as Schriever, Speelbaas un Hööftdorsteller twee Kinofilmen dreiht, bi de Evelyn Hamann beidmolen de Fronshööftrull speel. De eerste weer Ödipussi (1988), de annere weer Pappa ante Portas ut dat Johr 1991.

In Brannenborg hett Loriot de Vicco-von-Bülow-Stiftung grünnt, de dat Wohren vun Denkmolen un Kunstsaken föddert un ok Lüüd ünnerstütt, de Help bruukt.

In’n August 2004 weer Loriot in München as Ehrenliddmaat in den Rat für deutsche Rechtschreibung e. V., de ut Protest gegen de Rechtschrievreform grünnt worrn is.

Loriot möök in’n April 2006 künnig, dat he sik vun’t Feernsehn torüchtehn wull. Na sien Ansicht weer in dat Medium keen humoristuische Gööd mehr to maken vunwegen de Snelllebigkeit, de in de verleden Tiet intogen weer.

To sien 85. Geboortsdag is vun November 2008 bit März 2009 in’t Filmmuseum Berlin de bit hüüt gröttste Utstellen to sien Wark wiest worrn.

An’n 3. Januar 2011 sünd Sünnermarken mit Motiven ut Loriot sien bekannten Tekentrickfilmen rutkamen, as to’n Bispeel ut Das Frühstücksei oder Herren im Bad .

Loriot is an’n 22. August in’t Öller vun 87 Johren doodbleven. He is an’n 30. August 2011 in’n lütten Familienkreis op den Wooldkarkhoff Heerstraat in Berlin-Westend bisett worrn.

Literatur

• Genealogisches Handbuch des Adels, Adelige Häuser A Band XXVII, Siet 118, Band 132 vun de Samtreeg C. A. Starke Verlag, Limborg (Lahn) 2003, ISSN 0435-2408.
• Uwe Ehlert: „Das ist wohl mehr ’ne Kommunikationsstörung“. Die Darstellung von Missverständnissen im Werk Loriots. Alda! Der Verlag, Nottuln 2004, ISBN 3-937979-00-X [1]
• Daniel Keel (Rgv.): Loriot und die Künste. Eine Chronik unerhörter Begebenheiten aus dem Leben des Vicco von Bülow zu seinem 80. Geburtstag. Diogenes, Zürich 2003, ISBN 3-257-06359-8
• Thomas Tuma: TV-Humor. „Es geht nur noch ums Geld“. In: Der Spiegel, 22. Dezember 2006, Nr. 56. Interview mit V. vun Bülow, 83, över verleden Saken un tokamen Plaans.
• Dirk Koob: Loriot als Symbolischer Interaktionist. Oder: Warum man selbst in der Badewanne gelegentlich soziale Ordnung aushandeln muss. In: Forum Qualitative Sozialforschung, 8 (1), 2007.

Artikels un Anspraken

• Heinz Rölleke: Laudatio op Vicco vun Bülow to de Ehrenpromotschoon dör dat Fackrebeet Spraak- un Literaturwetenschoppen vun de Bergischen Universität Wupperdal
• Stefan Neumann: Das Lebenswerk von Loriot, Vicco vun Bülow in de Dokterarbeit vun en Literaturwetenschoppler
• Joachim Kaiser: Ein Preuße, wie Gott ihn träumt – Laudatio to de Verlehen vun’n Kulturellen Ehrenpries vun de Stadt München an Loriot

Weblenken

Loriot. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Literatur vun un över Loriot in’n Katalog vun de Düütsche Natschonalbökeree
• Loriot in de Internet Movie Database (engelsch)
• Offizielle Websteed vun Loriot
• Portät vun Loriot op kabarettlive.de
• „Das große Loriot-Lexikon“ vun de FAZ, 12. November 2003