Wikipedia:Text för de Press

Leve Redakschoon,

Platt is un weer to all Tieden de Spraak in’n Noorden vun Düütschland. Hüüt geiht dat en beten bargdal. Dat mutt aver so nich wiedergahn. Platt hett eenfach nich noog Präsenz in de Medien. Dorüm hebbt wi en beten wat tosamenstellt, wat an Platt un de plattdüütsche Wikipedia ranföhren schall. Dat schall uns en grote Freid wesen, wenn ji en beten vun de Texten, de ünnen staht, in joon Blatt opnehmen köönt. Geern dröfft se de Schrievwies anpassen, wenn se dinkt, dat se nich to dat Platt in joon Region passt.

Mit schöne Gröten

De Makers vun de plattdüütsche Wikipedia

Platt, lang nich dood

Platt is un weer to all Tieden de Spraak in’n Noorden vun Düütschland. Doch in de lesten föfftig Johren hett dat en beten nalaten. Dat leeg villicht dor an, dat de Lüüd stur na vörn, na dat Moderne kieken wullen, denn wat achter jem leeg, dor wullen se nich mehr so geern an dinken. Dorbi hebbt se aver veel trüchlaten, wat nich weert weer, trüchlaten to warrn. Platt harr dit Pech.

Platt harr nienich wat böset daan. Dat weer ok jümmer en lebennige Spraak, de riek an Utdruckskraft weer. Doch de Minsch is fuul. (Dat mööt de Plattsnackers weten, denn se hebbt bi’t Snacken faken ganz fuul Bookstaven spoort, ut Fastelabend hebbt se to’n Bispeel Faslam maakt.) Un so hebbt ganz spoorsam de Minschen, de Hoochdüütsch bruukt hebbt, möögt se op’t Amt oder annerwegens arbeidt hebben, wo de Lüüd Hoochdüütsch snacken müssen, disse Minschen hebbt denn faken glieks de ganze plattdüütsche Spraak inspoort un blots noch Hoochdüütsch snackt. Un dat harr ja ok dat Image vun en feinere Spraak, dor weer dat Wesseln licht. Doch hüüt sünd wi noch mal wedder slauer as vör föfftig Johren. Wi leevt hüüt in en eenig Europa, en Europa vun vele Kulturen un Spraken. Wi sünd gode Gastgevers för Frömme wesen un hebbt vele vun disse Frömmen bi uns opnahmen, to uns Frünnen un to welk vun uns maakt. Wi acht ehr Kulturen. Doch mitünner kanns dien egenen Vörgoorn ut’e Ogen verleren, wenn du jümmer in de Feern kiekst. Vör uns egen Huusdöör geiht dat de plattdüütsche Spraak un ehr Kultur gor nich good. En echten Bidrag to de düütsche Kultur schall dat woll wesen, wenn wi Sorg dorför dreegt, dat ok uns Kinnerskinner noch de plattdüütsche Spraak to hören kriegt. Wi bruukt nu gor nich grote Anstalten maken. Lüttje Saken reckt al. De Lüüd, de Platt snackt, schöölt sik rohig mal troen, nich glieks op Hoochdüütsch uttowieken, wenn se nich seker sünd, wat de annere Plattsnacker is. Kanns di doch mal rantasten, woveel he versteiht. Un wenn’t gor to wenig is, denn kanns jümmers noch Hoochdüütsch snacken. Un de Lüüd, de nich mehr jeden Dag Platt snacken doot: Höör mal wedder hen! Wenn dien Naver oder ans een, de Platt snackt, di wat op Hoochdüütsch vertellen will, segg em doch mal „Kanns ok Platt mit mi snacken!“ De freit sik bestimmt!

Un ene Saak mööt wi doch beachten: De beiden gröttsten Spraken bi druckte Böker un in’t Internett sünd hüüt Engelsch un Hoochdüütsch. Platt is wiet afslaan. Aver wi schöölt man bedinken: Platt is jüst op halven Weg twischen Hoochdüütsch un Engelsch! Kann also gornich angahn, dat Platt so’n slechte Spraak wesen schall.

Platt in’t Nett

Platt kanns nich blots snacken, dat kanns ok schrieven! Dor möögt welk Lüüd ganz baff kieken, dat stimmt. Spaaß bisiet, disse Text wiest dat ja al. De dat nich wöhnt is, bruukt en beten bet he sik dor an wöhnt hett, doch dat duert nich lang un denn is dat jüst so licht to lesen as Hoochdüütsch oder jede annere Spraak.

In’t Internett gifft dat ok Plattdüütsche. Un in’t Internett gifft dat – utfunnen hebbt de Plattdüütschen dat nu nich, aver se hebbt dat glieks opnahmen – Wikis. Dat sünd Sieden in’t Internett, de kann nich blots de ännern, de se in’t Internett rinstellt hett, nee, de kann jedereen ännern. Un de schall ok jedereen ännern. Gemeensam. All tohoop köönt gemeensam schrieven. De Fehlers vun annere verbetern. Dat höört sik na Chaos an, wenn jedereen allens ännern kann. Doch dat hett sik rutstellt, dat dat gor keen Chaos gifft. Nee, dor kummt veel mehr rut, as een Minsch alleen schaffen kann.

Dat gifft vele Wikis, doch dat bekannteste is de Wikipedia. Ene Enzyklopädie. Oder en beten weniger klooksnackerisch: Lexikon. Trüchwarts lesen – ob dat nu en Tofall is oder ok keen – heet Lexikon Nokixel. En Ding, wo du allens in nokieken kanns. So seggt denn ok vele Lüüd dor Nokixel oder Nakieksel to. De Wikipedia gifft dat in en ganzen Barg Spraken. Engelsch un Hoochdüütsch sünd de Spraken, de de gröttsten sünd. Op Engelsch hebbt se 1,2 Millionen Artikels schreven. Op Hoochdüütsch 400.000. Dat is mehr as de Brockhaus oder de beröhmte engelsche Encyclopedia Britannica. Op Platt sünd dat nich ganz so veel. En beten mehr as 2700 Artikels sünd dat opstunns. Nich veel. Aver en Anfang. Un dat schall mehr warrn. De plattdüütsche Wikipedia söcht Lüüd, de mitmaken wüllt. Vörutsett warrt gor nix. Eenzig Freid, annere Lüüd Andeel an dat egene Weten hebben to laten.

Wikipedia ehr Geschicht

En groot Lexikon – so en Ding dat dat ganze Bökerboord vull maakt – kost licht Dusend Euro un mehr. Vele Lüüd möögt dat nich utgeven för so’n ullen Smöker, in den du doch blots alle Jubeldaag rinkickst. Annere hebbt dat Geld gor nich. Disse Lüüd harr Jimbo Wales in’n Kopp, as he in’t Johr 2000 dat Projekt Nupedia opmaakt hett. Nupedia schull en Lexikon wesen, dat jüst so as annere funkschoneren dee. Blots, dat de Nupedia in’t Internett stünn un nix kosten dee. Jedereen schull dat Weten vun de ganze Welt ganz ahn Kosten to lesen kriegen. Aver ans weer allens dat sülvige: Wetenschoplers hebbt Artikels schreven, annere Wetenschoplers hebbt nakeken, dat allens stimmen dee, wat de annern schreven hebbt. Eerst denn schull dat för all Lüüd to lesen wesen. De Idee weer good, doch dat weer villicht allens en beten to bürokratisch. Op jeden Fall harr dat Projekt na dree Johren ganze 24 Artikels trech. Dat weer Jimbo Wales en beten to mager. Al 2001 hett he sik wat anners överleggt: Blangen Nupedia schull dat nu ok Wikipedia geven. De Wikipedia schull nich vun Wetenschoplers schreven warrn, se harr en Wiki as Grundlaag. Wikipedia kummt vun Wiki un vun Engelsch (encyclo)pedia. Also Enzyklopädie. En Wiki is ene Siet in’t Internett, op de jedereen allens ännern kann. Den Naam hett de Amerikaner Ward Cunningham 1995 wählt. Dat Woort kummt ut de Spraak vun de Lüüd op Hawaii. Wiki wiki heet „gau“. Also ene Siet de gau ännert warrn kann. Bi Wikipedia kunn also jedereen allens ännern. Wenn dor en Rechtschrievfehler weer, denn weer dat keen Problem; gau op den Schalter „Edit“ (ännern) gahn un den Fehler verbetern. An’n 15. Januar 2001 weer Start för de engelsche Utgaav vun de Wikipedia. In’n Mai 2001 keem de hoochdüütsche Version un 2003 de plattdüütsche Wikipedia dorto.

So ene Siet, op de jedereen allens ännern kann, de bruukt Regeln. De wichtigste Regel is de neetrale Sicht. Allens, wat schreven warrt, mutt wohr un fair wesen. Nüms schall schrieven, dat all Suldaten Mörder sünd un nüms schall schrieven, dat all Suldaten Helden sünd. Beid Sichtwiesen sünd nich fair, dat geiht in de Wikipedia nich.

De Wikipedia is nich op Poppeer schreven un hett dorüm ok Platz för vele lüttje Saken, de in annere Lexikons nich staht. Nich blots över Albert Einstein schall schreven warrn, ok över lütte Dörper schall wat to lesen wesen.

Aver de Wikipedia hett ok Problemen. Faken is to hören, dat een de Wikipedia nich glöven kann. Kann angahn, dat een dor kumpletten Tüdelkraam rinschreven hett. Dat stimmt. Aver de allergröttste Deel is eben doch richtig. Vele Lüüd passt op, dat dor keen Schiet rinschreven warrt. Se leest sik allens dör un verbetert allens, wat jem opfallt. Dat is nienich seker, dat allens korrekt is, aver de Wikipedia warrt jeden Dag beter. Un eens dröfft wi nich vergeten: Annere Lexikons warrt ok blots vun Minschen schreven. Un de maakt fakener Fehlers, as een dinkt. Kiek mal rin un maak di sülvs ene Meinung.

Wie geiht dat nu

To’n Mitmaken is gor nich veel nödig. In’t Internett gahn, de Siet nds.wikipedia.org opropen (dat nds steiht för Neddersassisch; de.wikipedia.org is Hoochdüütsch, en.wikipedia.org is Engelsch). Baven rechts op de Siet is denn en Link, wo du di bi Wikipedia anmellen kannst (mitmaken geiht ok ahn Anmellen, aver anmellt is schöner, kiek ünnen). Nu ene Siet rutsöken un denn op den Link „ännern“ klicken. Nu warrt de Text vun de Siet in en Textfinster wiest. Du kannst nu wat ännern un op „Siet spiekern“ klicken. Denn warrt de Artikel wedder wiest un dat, wat du ännert hest, is glieks to sehn, ok för all de annern Lüüd, wenn se sik den Artikel ankieken doot.

Dat Anmellen is keen Twang. Aver dat gifft en Reeg Vördelen, wenn du anmellt büst. Toeerst mal: Wikipedia kost nix! Egal ob du anmellt büst oder nich, du musst nix betahlen un musst ok kene langen Formulare utfüllen, de di na Schohgrött un den Deernsnaam vun dien Mudder fraagt. Blots en Naam (de ok utdacht wesen kann) un en Passwoort musst du utsöken. De eerste grote Vördeel is denn: Wenn du wat ännerst, steiht dien Naam dorbi un nich blots en Nummer. Todem kannst du Artikels op dien Oppasslist setten. Den sühst du glieks wenn een dor wat an ännern deit. Annere köönt mit di op diene egene Diskuschoonssiet snacken, wenn se Fragen an di hebbt. Un du kannst di utsöken, woneem de Siet utsehn schall. Wenn di de temlich witte Siet nich gefallt, kannst du den Achtergrund ok op rood, gröön oder lila instellen. Un noch ganz vele annere Mööglichkeiten hest du, wenn du anmellt büst.

• http://nds.wikipedia.org/