Anaklet

Anaklet (ok Anenkletos, Anencletus, Anacletus, falsch ok as Cletus oder Kletus överleefert) gellt as tweet Nahfolger vun Simon Petrus in de Leitung vun de Christengemeend vun Rom, de he tüschen 76 un 95 för en mehrjohrigen Tietruum inneharrt hemm sull. Dat is vermootlich en hervörhaben Presbyter oder Episkop un mit den in’n röömschen Messkanon nöömt Kanonhilligen „Kletus“ identisch ween.

Fröheste bildlich Dorstellen vun Anaklet ut dat 6. Johrhunnert
Imago clipeata in S. Paolo fuori le mura, Rom

Historische Eckpunkte

De Naam Anaklet (vun {greeksch: ὁ Ἀνάκλητος, ho Anáklētos) bedüüd „de Upropen, de Erlesene“. Anenkletos (Ανέγκλητος) weer en in Rom ünner Slaven un Freelaaten verbreet Naam, wat spekulative Rückslüsse up sien soziale Stellung tolett. Sien Nahfolger Clemens vun Rom weer mögelkerwies en jöödsch Freelaaten un ehmalger Huusslaav, wat ähnlich ok up Anaklet todrapen kunn. Historsch is jedenfalls dorvan uttogahn, dat Anaklet un Clemens ungefähr to glieker Tiet as Presbyter oder Episkopen in Rom amteert hemm.

To disse Tiet wurr in den Christengemeenden vun Rom noch meestens Greeksch snackt un all toonangevend Führungspersönlichkeiten weern greekschsprakige Gemeendliddmaaten. Eerst in dat 3. Johrhunnert keem de Führungsschicht vun de röömsch Gemeenden immer starker ut Latienisch snacken Christen.

En monarchischer Episkopat geev dat in de röömsch Gemeend to de Tieden vun Anaklet nich, völmehr hemm de Öldsten (Presbyter) vun de verscheeden in de Stadt verdeelt christlich Gruppen oder Hausgemeenden – eventuell noch tosommen mit charismatischen Lehrern oder Propheten – ein Aart Führungskollegium vun de Gesamtgemeend billd. En heruthaben Stellung vun Kletus/Anaklet ünner de röömsch Presbytern, villicht ok de Titel Episkopos, de sück in de Loop vun dat 2. Johrhunnert för de Leiter dvun dat Presbyterkolleg dörsetten dee, wurrn in’n Allgemeenen as seker ansehn. Forschungsansätze, de Anaklet un annere vun de in de Bischopslisten vertekent Petrusnahfolger för gänzlich utfunnen Persönlichkeiten hollt hemm, hemm nah herrschend Forschungsmeenung kien övertüügend Basis.

De mögelke gewaltsame Dood vun Anaklet in de Regeerenstiet vun den röömschen Kaiser Domitian (81–96) wurrd faken mit de annommen Christenverfolgung ünner Domitian in Tosommenhang brocht. Utmaat un Historizität vun de mögelk Verfolgung vun Christen ünner Domitian sünd in de Geschichtswetenschap allerdings siet den 1970er Johren tonehmend fraglich wurrn un wurrn antwiefelt. Ok unafhängig vun disse Diskussion is de Notiz över en Martyrium vun den Kletus, de eerstmals iin dat Martyrologium Hieronymianum bekannt wurrd, as historsch Tüügnis meest nich belastbar.

Överleefern

In de vun Irenäus överleeferten öldsten röömsch Bischopslist wurrd Anenkletos as Nahfolger vun den Linus un Vörgänger vun den Clemens nöömt. Disse Reeg, de meest as oorsprünglich annommen wurrd, wurrd ok vun den Karkenhistoriker Eusebius von Caesarea bestätigt, de sück in Deelen vun sien Dorstellen up Hegesipp beropen deiht: He betekent Anaklet as darten Bischop vun Rom, de dit Amt in dat Johr 80 vun Linusövernommen harr un nah twalf Johren vun Clemens aflöst wurrn weer.

De vun Optatus von Mileve bzw. Augustinus överleefert alternativ Reegfolge (Linus, Clemens, Anaklet) is vör dat 4. Johrhunnert nich betüügt. Af Midden vun dat 4. Johrhunnert kummt dat in röömsch Listen as den Catalogus Liberianus as ok in vun hüm afhängigen Dokumenten as den Carmen adversus Marcionitas, den Martyrologium Hieronymianum un den Liber Pontificalis to en woll unhistorschen Ünnerscheeden tüschen twee Bischööp mit ählich Naam, vun denen de öllere Clitus un de jüngere Anaclitus heeten hemm sull. De Reegfolge un de Tietruum vun hör Wirken wurrd in disse Warken ünnerscheedlich dorstellt.

De Verdüppelung vun de Person Kletus/Anaklet is mögelkerwies entstahn, wiel de Körtform Κλητος den vullen Naam Ἀνάκλητος in fröheren Listen bischreven wurr, worut latere Chronisten irrdömlich twee verscheeden Persönlichkeiten konstrueert hemm. Beid söllt nah den Liber Pontificalis stuuf neben dat Petrusgraff bestattet ween, dat Anaklet sülvst dör en repräsentatives Denkmal (Memoria) schmückt harr. Disse Notiz, de anachronistisch ist, kunn nah Mario Ziegler up en Verwesseln vun den Naam vun de röömschen Bischop Anicetus footen, de to Tiet vun den Hegesipp regeeren dee. En um 160 upricht Petrushilligdom is ok archäologisch beleggt.

De röömsch Messkanon un hüm folgend ok dat eerste Hoochgebet vun de Hillige Messe in dat aktuelle Messbook vun de röömsch kathoolsch Kark, nömmt blots Kletus un kennt Anaklet gar nich. Dat magg doran liggen, dat Kletus in‘n Liber Pontificalis as Merteler erwähnt wurrd, wiels Anaklet natürlich to Dood kommen ween sull, so dat blots Kletus in dat 6. oder 7. Johrhunnert tosommen mit Linus un Clemens in dat Mertelergedenken vun den Kanon upnommen wurr.

De Anaklet toschreven Breef hörrn to de pseudoisidorsch Fälschungen.

Verehrung

De Gedenkdag vun den hl. Kletus in dat Martyrologium Romanum is de 26. April, för Anaklet wurr in dat Calendarium Romanum Generale bit 1960 de 13. Juli as Doodsdag nöömt. Beid Gedenkdaag wurrn in de 1960er Johren wegen historsch Ungewetenheit ut den Generalklenner streeken. In’n Annuario Pontificio is Anaklet/Kletus hüüd as dart Paapst nah Petrus un Linus vertekent un sien Regeerenstiet vun 76 bit 88 nöömt. Nah en eerstmals vun Ferdinando Ughelli publizeert unhistorsch Legende sall Kletus vör sien Paapstamt vun Petrus as Bischof nah Ruvo in Apulien entsandt wurrn ween, wo sien Andenken in en mit sien Naam verbunnen Ünnerkark an en antiken Pütt verehrt wurrd, de woll ut antoninisch Tiet stammt. Anaklet toordnet Reliquien befinnen sück siet 1999 in de Kark vun den hilligen Linus in Rom.

Literatur

• Vörlaag:CE
• Lieselotte Schütz: Anaklet I., Cletus. In: Lexikon der christlichen Ikonographie, Band 5, Freiburg im Breisgau 1968, Sp. 128.
• Indrag to de Person in dat Biograafsch-Bibliograafsch Karkenlexikon (hoochdüütsch)
• Vörlaag:LThK
• Francesco Scorza Barcellona: Anacleto/Cleto, santo. In: Enciclopedia dei Papi. Rom 2000 (italienisch).
• Mario Ziegler: Successio. Die Vorsteher der stadtrömischen Christengemeinde in den ersten beiden Jahrhunderten (Antiquitas, Reihe I: Abhandlungen zur alten Geschichte, Band 54). Rudolf Habelt Verlag, Bonn 2007, ISBN 978-3-7749-3496-2, bes. S. 57–68.

Weblinks

Anacletus. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Ökumenisches Hilligenlexikon

Enkeld Nahwiesen

Vörgänger	Amt	Nafolger
Linus (Bischop vun Rom)	Bischop vun Rom tüschen 77 un 95 (nich seker)	Clemens vun Rom