Haworth-Formel
De Haworth-Formel oder Haworth-Projekschoon is en Dorstellungswies för fief- un söss-atomige Molekülringen in jemehr zyklischen Form. Nöömt is de Projekschoon na den Chemiker Walter Norman Haworth.
Dat Molekül warrt dorbi as even Sösseck oder Fiefeck tekent, ofschoonst dat egentlich in Konformatschonen vörliggt, de nich planar sünd. In’n Fall vun en Sösser-Ring is tomeist de Sesselkonformatschoon. Bargt de Ring en Suerstoffatom warrt dat vun’n Bekieker weg dorstellt. Bi Ringen mit fief Atomen wiest also de Binnen gegenöver vun’t Suerstoffatom na vörn. In’n Ring mit söss Atomen liggt dat Suerstoffatom op de achteren rechten Eck. De Kohlenstoffatomen warrt in’n Klockenwiesersinn tellt, man dat mutt nich so wesen, dat dat eerste Kohlenstoffatom ok op de Positschoon 1 liggt.
Substituenten un mitünner ok Waterstoffatomen warrt piel över oder ünner de Ringatomen dorstellt. Substituenten, de in de Fischer-Projekschoon na rechts wiest, staht in de Haworth-Projekschoon ünnern (un anners rüm). Dör dissen Tosammenhang kann de Haworth-Formel op de Fischer-Beteken betogen warrn.Üm sik dat to marken gifft dat den (hoochdüütschen) Satz:
FLOH – was bei Fischer links ist, ist oben bei Haworth.