Iesentiet
| Dreeperiodesysteem för den europääschen Ruum | |||
| Holozän | Histoorsche Tied | ||
| Iesentied | |||
| Late Bronzetied | |||
| Middelbronzetied | |||
| Jungbronzetied | |||
| Bronzetied | |||
| Koppersteentied | |||
| Jungsteentied | |||
| Middelsteenstied/Epipal. | |||
| Pleistozän | Jungpaläolithikum | ||
| Mddelpaläolithikum | |||
| Ooldpaläolithikum | |||
| Ooldsteentied | |||
| Steentied | |||
De Iesentiet is en Tietöller vun de Prähistorie (de Tiet, ut de dat nix gifft, wat opschreven is). Se hett anfangen, as de Lüüd dat rutkregen hebbt, woans dat geiht mit dat Maken vun dat Iesen. Dorvör hebbt se in de Steentiet man blots Warktüüch ut Steen hatt un later in de Bronzetiet eenfache Warktüüch ut Bronze. De Iesentiet duur vun circa 800 v. Chr. bet circa 100 v. Chr. In Grekenland füng dat al üm 1000 v. Chr. rüm dormit an.
De Lüüd harrn nu markt, dat een ut Iesen ok bannig vele schöne Saken maken kunn. Dat weer Warktüüch för de Buren, de de Arbeed lieker maken doot, avers ok Wapen, womit se ehrn Nober erslagen kunnen. Um Iesen to maken, mutt een weten, wo dat Iesenerz to finnen is, und woans een dat to dat Iesen reduzeern kunn. Dorto bruukt een vel Hitt, un dat geiht blots mit en Kohlenfüür - Holt warrt nich hitt noog. De Kohle hett faken de Köhler ut Holt maakt.
Vun circa 800 an geev dat de mier oder minder keltische Hallstattkultur in’n Noorden vun de süden Hälft vun Europa un vun circa 450 v. Chr. de La-Tene-Kultur. In de Iesentiet leven de Kimmerier, en Volk, dat in grote Delen vun Osteuropa tohuse weer. Konfuzius un Laotse weren Chinesen vun de Iesentiet.
Översicht
ännernIn den meesten Regionen up de Eerden beginnt Minschen al vör de würklike Iesentied Minschen hier un daar Iesen to bruken.[1] De Iesentied beginnt man in ene Regioon, wenn Iesen as Metall wied verbreed is un so veel in den archäoloogschen Fundgood to seen is. Na den oorsprünglike Dreeperiodensysteem is de Iesentied de letste Deel van de Prähistorie un de Övergang na de Historie. In’n Negen Oosten givt dat al schreven Borns, so dat de Isenteid hier al to de Frohistorie tellt. Sunnerlik up Engelsch seggt een ook Historic Iron Age („Histoorsche Iesentied“) för Regionen, in de dat dunntomalen al schreven Borns geev.[2]
Stark vereenfacht Översicht to de Iesentied in verscheden Regionen:
Weblenken
ännern
Nawiese
ännern- ↑ Vgl. Radomlr Pleiner: Eisenverhüttung. In: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde (RGA). 2. Uplage. Band 7, Walter de Gruyter, Berlin/New York 1989, ISBN 3-11-011445-3, S. 61.
- ↑ Andrew Daniels: Introduction. In: Andrew Jones (Hrsg.): Prehistoric Europe: Theory and Practice (= Blackwell Studies in Global Archaeology. Nr. 12). Wiley-Blackwell, Oxford 2008, ISBN 978-1-4051-2597-0, S. 6.