Kantoneesche Spraak

Kantoneesch (粵語)
Snackt in	Volksrepubliek China, Hongkong, Macao, Singapur un Malaysia
Sprecher	66 Millionen
Klassifikatschoon	Sino-Tibetsche Spraak Kineesch Kantoneesch
Offitschell Status
Amtsspraak in	Hongkong, Macao
Spraakkoods
ISO 639-1	zh
ISO 639-2	(B) chi	(T) zho

De kantoneesche Spraak or Yue, is en chineesche Spraak, de vör allen in’n Süden vun China, in de autonome Provinz Guangxi, Wuzhou un in Grootdelen vun de Provinz Guangdong (ok Kanton, dorvun kantoneesch) spraken warrt. In de beid Sünnerverwaltenszonen Hongkong un Macao warrt ok kantoneesch spraken.

De ünnerschedlike Spraaken vun de Oosthalv vun Kina in de ruumlike Verdeelen

Süss warrt de drüttgröttste chineesche Spraak ünner annern vun utwannerte Minnerheeten in Singapur, Malaysia un Vietnam spraken.

Yue stimmt strukturell-linguistsch to’n groten Deel mit dat Hoogchineesch öbereen, ünnerscheed sik vun de aber deegt in de Utspraak, in dat Woortschatt un ok in de Schrieblehr. De opfallendste Ünnerscheed in de Utspraak is, dat Silben mit Verslutluden ennen könen (to’n Bispeel Sun Yat-sen, Pak Choi).

Mit de Yale-Romaniseeren un Jyutping gifft dat en Umschrift vun dat Kantoneesche in latiensche Bookstaben.

Töön

Kantoneesch is een Toonspraak. Hier unnerscheedet man Yām(hoog-shineesch Yin)- un Yèuhng(hoogshineesch Yang)-Töön. Yām-Töön sünd hoog, Yèuhng-Töön sünd deep. De deep Töön warrn in de Yale-Romaneseeren dör een h kennteknet, dat den Vokal anhängt waar. Dat gibt dree Yām- un dree Yèuhng-Töön. Düsse unnerscheeden sik in de Toonverlop. Sünst warrn noch dree Intrittstöön unnerscheedden, welk vun de dree Yām- un Yèuhng-Töön ableddet warrn könen un daher nid as distinktiv gellen.

De chineesche Spraakwetenschopler Zhao Yuanren het een System to de Noteeren vun de Töön makt. He unnerdeelt de Toonhöög in fief Ebenen, wobi 5 de höögst un 1 de nedderste Toon is. De Toonänneren kann dör een Verkeeden vun de Tallen (Toonformen) darstellt warrn. De Töön vun Kantoneesch laaten sik dorüm wo folgt dör jewiels een Tallenpaar darstellen:

1. Hooge Toon, Verlop: 55

2. Middlere stiegender Toon, Verlop: 35

3. Middlere Toon, Verlop: 33

4. Deepe Toon (licht fallend): 21

5. Deepe stiegende Toon, Verlop: 13

6. Deepe Toon, Verlop: 22