Looptietdiagramm

Dat Looptietdiagramm is en graafsche Dorstellen, de in de Seismik un in de Seismologie to’n Ünnersöken vun’t Utbreden vun seismische Bülgen bruukt warrt. Nipp un nau warrt dormit de Afstand (Loopweg) wiest, de en seismischen Bülgentog mit de Tiet torüchleggt hett. Anners rüm wiest dat Diagramm, woveel Tiet en Bülg bruukt hett, üm en sünneren Weg to dörlopen.

Grundlaag

De Ass, op de de Weg opdragen warrt, steiht för en lineare Keed vun Seismometers, de dat seismische Signal mit tonehmen Afstand vun’n Born opteken doot. De Borns künnt verscheden wesen, so as Sprengungen, Slääg mit’n groten Hamer oder ok Eerdbeven. De seismischen Bülgen breedt sik dorbi in all Richten ut un künnt op verscheden Weeg na dat Seismometer lopen, de ünnerscheedlich veel Tiet bruken doot. Dordör billt sik so nöömte Phasen, de to ünnerscheedliche Tieten an dat Seismometer ankamen doot. De Tosamenhang twüschen Afstand un Tiet, de för jeedeen enkelte Phaas gellt, warrt as Looptietkurv oder Looptiettwieg betekent. De Verloop vun en Looptietkurv in’t Diagramm kann nütt warrn, üm dat Snelligkeitsprofil in de Eer ruttofinnen. De Looptietkurven vun all Phasen, de vörkamt, billt tohopen dat Looptietdiagramm.

Seismik

Schemaatsch Bispeel för en Looptietdiagramm (baven) mit de Strahlweeg vun verscheden Phasen (ünnen): direkte Bülg (blau), Koppbülg (gröön), ünnerkritisch reflekteerte Bülg (root), överkritisch reflekteerte Bülg (bruun).

In de Seismik warrt dat Looptietdiagramm bruukt, üm ruttofinnen woans de seismischen Snelligkeiten in’n Ünnergrund verdeelt sünd un woans se sik mit de Deep ännert. Dat Bild wiest ünnen in ünnerscheedliche Klören de schemaatsche Strahlweeg för verscheden Phasen, de bi en eenfachen 2-Schicht-Fall vörkamt. De bövere Schicht hett in dat Bispeel en gröttere Snelligkeit (v₀) als de ünnere Schicht (mit v₁).

Den körtste Weg vun’n Born na dat Seismometer dörlöpt de direkte Bülg (blau). Ehr Looptietkurv is en Graad, de in’t Diagramm mit den Kehrwert (1/v₀) vun de seismischen Snelligkeit anstiegen deit. Die Graad warrt vun en tweeten Graad (gröön) sneden, de de Looptiet vun de Koppbülg weddergifft. Dat is en Bülg, de ünner’n kritischen Winkel in de ünnere Schicht broken warrt un sik an de Schichtgrenz mit de Snelligkeit vun de ünnern Schicht bewegt un dorbi wedder Energie ünner’n kritischen Winkel torüchstrahlt. De Anstieg vun dissen Looptiettwieg is de Kehrweert 1/v₁. De Koppbülg gifft dat eerst af en sünnern Afstand vun’n Born, vunwegen dat se eerst vun’n kritischen Winkel an tostannen kummt. Butendem gifft dat noch de reflekteerten Bülgenphasen, de wieter ünnerdeelt warrt: Bülgen, de in en lütteren Afstand reflekteert warrt as ünner den kritische Winkel warrt, as ünnerkritisch oder Pielwinkelreflekschonen betekent (root). De Looptiettwieg dorto hett de Form vun en Hyperbel. Bülgen, de in en grötteren Afstand as ünner den kritische Winkel reflekteert warrt, sünd överkritisch oder Wietwinkelreflekschonen (bruun). In dissen Fall hett de Looptietkurv de Form vun en Parabel, de mit grötter warrn Afstand jümmer dichter an de Graad vun de direkten Bülg löpt.

Seismologie

Loopweeg vun verschedene seismische Phasen in de Seismologie, de dör ünnerscheedliche Schichten in de Eer lopen un to ünnerscheedliche Tieten an en Meetpunkt ankamen doot.

Ok in de Seismologie warrt mit Looptietdiagrammen arbeit. Se hebbt de glieke Grundlaag, stellt aver wiet gröttere Afstännen dor. Bi seismoloogsche Looptietdiagrammen warrt de Afstand normalerwies nich as Längdenmaat angeven, man as Winkel (in Grad). Op disse Wies warrt mitinbetogen, dat de Böverflach vun de Eer krumm is. De Winkel warrt twüschen de Verbinnen vun’n Born (Hypozentrum) to’n Eerdmiddelpunkt un de Verbinnen vun’n Meetoort to’n Eerdmiddelpunkt meten.

Jüst so as in de aktiven Seismik, warrt ok in de Seismologie der Form un Verloop vun de enkelten Looptiettwiegen vun de Snelligkeitsstruktur binnen de Eer bestimmt. Ut de Opteken vun de enkelten Phasen över grote Tietrüüm kann slaten warrn, woans de Eer binnen in opboet is. Ut disse Oort vun Ünnersöken sünd de middleren Snelligkeitsmodellen för de hele Eer afleidt worrn, as to’n Bispeel PREM oder IASP91.