Ludwig XIV.

Disse Artikel is man blots en Stubben. Du kannst Wikipedia helpen un em verbetern.

Ludwig XIV. (Up Franzöösch Louis XIV, Louis le Grand; * 5. September 1638 in Saint-Germain-en-Laye; † 1. September 1715 in Versailles) weer vun 1643 af an König vun Frankriek un Navarra. He hett den Ehrennaam „De Sunnenkönig“ kregen (Up Franzöösch le Roi-Soleil).

Ludwig XIV. in Krönungskledaasch (Porträt vun Hyacinthe Rigaud, 1701)

Ludwig XIV. warrt ankeken as de König, bi den de Absolutismus bi Hoff up siene Hööchde kamen is. Man de Satz , L'État, c’est moi! – De Staat bün ik!, wo de Absolutismus sien bekanntesten Utdruck in funnen hett, de is nich vun em. He hett de Kroon ehre Macht utboot, gegen den upsternaatschen Adel is he gegenan gahn, un hett Weertschop un Verwaltung in sien Riek up’e Been brocht. De Kultur an’n Hoff weer heel un Deel tosneden up siene Person. Dat he wunners wat bedüden dö, konnen de Lüde al an sien staatsch Uptreden sehn. De König hett Kunst un Wetenschop na vörn brocht un so keem dat, dat de franzöösche Kultur en sunnerliche Bleieltied beleven dö. In de Butenpolitik sett he up Krieg un Expanschoon. Unner siene Regeerung hett Frankriek de annern Länner in Europa bannig daalstuukt. 72 Johre hett he up’n Throon seten, dor is he in Europa siene Geschicht een vun de Könige mit, de sien Amt an’n langsten utöövt hett.

Allgemeen

Ludwig XIV. 1667 up en Bild vun Henri Testelin (Utsnitt)

As Ludwigs XIV. in dat Slott Saint-Germain-en-Laye boren wurrn weer, meenen veel Lüde, dat weer en glücklichen Dag, vunwegen dat siene Ollern Ludwig XIII. un Anna vun Öösterriek 23 Johre lang ohne Kinner bleven weern. Dör siene Geboort weer endlich utslaten, dat Gaston, Hartog vun Orleans up den Throon kamen konn. Ut Dankborkeit hett de Lüttje den Binaam Dieudonné („De vun Gott geven wurrn is“) kregen. Sien Broder weer Hartog Philipp I. d'Orléans. He is 1640 boren wurrn.

Up’n Throon kamen is Ludwig al an’n 14. Mai 1643. Dor weer he man veer Johre oold. Bit he 1651 dartein Johre oold wurrn weer, is avers siene Mudder Anna vun Öösterriek as Regentsche de Baas ween. In Würklichkeit hett avers doch de „Regeeren Minister“ “ Kardinal Mazarin de Macht in siene Hannen holen. Mazarin harr sik vornahmen, den König dor hen to föhren, dat he siene Rull as en Herrscher in den Absolutismus overnehmen konn. Lütt bi lütt hett he vun de Macht wat afkregen, bit he sik dat Regeern tolest mit Mazarin deelt hett. Na den Westfäälschen Freden an’t Enn vun den Dartigjöhrigen Krieg 1648 un na den Pyrenäenfreden mit Spanien 1659 weer Frankriek de Vörmacht in Europa bi Militär un Politik. Achter sik hett Ludwig Ministers harrt, as Colbert, Louvois, Lionne un den Kanzler Séguier. Mit jem tohopen hett he Macht vun den Staat leifiger un starker maakt, as jemols vördem, un hett dor de Grundlagen in dat Militär, in de Institutschonen un in de Weertschop for leggt. De Hugenotten hett he 1685 mit dat Edikt vun Fontainebleau ut Frankriek verdreven un hett dor siene Weertschop unafsichtlich en Slag mit versett. De Krieg um dat Spaansche Arv weer so unbannig hart un hett so veel Geld kost, datt dat 1713 meist to en Staatsbankrott kamen weer. Man denn hett dat en Finanzreform geven un dat Riek hett en harten Spaarkurs stüert.

1660 hett Ludwig Maria Theresia vun Spanien freet. Nadem de Königin 1683 sturven weer, hett he in Morganaatsche Eh stickum de Marquise de Maintenon freet. Ludwig hett sienen Söhn Louis, le Grand Dauphin un sienen ollsten Enkel Louis de Bourgogne overleevt un is an’n 1. September 1715 sturven. As Ludwig XV. folg em sien Grootenkelsöhn up’n Throon. Ludwig XIV. siene Lieke is vun den Chirurgen Pierre Dionis († 1718) mit Pulver vun Garvsüer konserveert wurrn Denn is he begraven wurrn in de Kathedraalkarken vun Saint-Denis, in „De Bourbonen ehre Krypta“, de he sülms hett inrichten laten. 1793 hefft Revolutschonäre in de Franzöösche Revolutschoon sien Lief, de noch fein utsehn dö, utkuhlt un dor allerhand dumm Tüüch mit dreven. En Tied lang hefft se dat in en Kuhlen smeten. Dat Hart, wat inbalsemeert weer, scholl an un for sik in de Jesuiten ehre Karken in de Rue St. Antoine in Paris siene Ruh finnen. Man in de Tied vun de Restauratschoon is dat, just so, as all Harten vun dat franzöösche Königshuus, in de Kathedraal vun Saint-Denis brocht wurrn. Dor steiht dat bit up den hüdigen Dag in de dore Krypta, de wedder herstellt wurrn is.

Borns

Schriften vun Ludwigs XIV.

• Briefe. Hrsg. von P. Gaxotte, Übersetzung M. Spiro. Kompass, Basel/Leipzig 1931.
• Manière de montrer les jardins de Versailles. Simone Hoog, Réunion des Musées Nationaux 2001, ISBN 2-7118-4224-X.
• Memoiren. Hrsg. von J. Longnon, Übersetzung L. Steinfeld. Kompass, Basel/Leipzig 1931.
• Mémoires de Louis XIV. Jean Longnon, Tallandier, Paris 2001, ISBN 2-235-02294-4.

Anner Borns

• Elisabeth Charlotte von der Pfalz: Die Briefe der Liselotte von der Pfalz. Insel, Frankfort an’n Main 2004, ISBN 3-458-32128-4.
• Giovanni B. Primi Visconti: Mémoires sur la cour de Louis XIV. Perrin, Paris 1988, ISBN 2-262-00537-0.
• Kardinal von Retz: Memoiren. Auszüge. Reclam, Leipzig 1977.
• Louis de Rouvroy, duc de Saint-Simon: Die Memoiren des Herzogs von Saint-Simon. Ullstein, Frankfort an’n Main/Berlin/Wien 1979, ISBN 3-548-03591-4.
• Ezechiel Spanheim: Relation de la Cour de France en 1690. Mercure de France, Paris 1988.

Literatuur

Biografien

• Olivier Bernier: Ludwig XIV. Eine Biographie. Benziger, Zürich/Köln 1986, ISBN 3-545-36409-7.
• Philippe Erlanger: Ludwig XIV. Das Leben eines Sonnenkönigs. Bechtermünz, Augsburg 1996, ISBN 3-86047-154-6.
• Mark Hengerer: Ludwig XIV. Das Leben des Sonnenkönigs. C. H. Beck, München 2015, ISBN 978-3-406-67551-5.
• Warren H. Lewis: Ludwig XIV. Der Sonnenkönig. Heyne, München 1989, ISBN 3-453-55034-X.
• Klaus Malettke: Ludwig XIV. von Frankreich. Leben, Politik und Leistung. Muster-Schmidt, Chöttingen 1994, ISBN 3-7881-0143-1
• Thierry Sarmant: Louis XIV. Homme et roi. Tallandier, Paris 2012.
• Uwe Schultz: Der Herrscher von Versailles. Ludwig XIV und seine Zeit. C. H. Beck, München 2006, ISBN 3-406-54989-6.
• Anuschka Tischer: Ludwig XIV. Kohlhammer, Stuttgart 2016, ISBN 978-3-17-021892-5.
• Johannes Willms: Louis XIV. Der Sonnenkönig und seine Zeit. C. H. Beck, München 2023, ISBN 978-3-406-80067-2.
• Martin Wrede: Ludwig XIV. Der Kriegsherr aus Versailles. Theiss, Darmstadt 2015, ISBN 978-3-8062-3160-1.

Öveersichten Politik un Tied

• François Bluche: Im Schatten des Sonnenkönigs. Alltagsleben im Zeitalter Ludwigs XIV. Ploetz, Freiburg 1986, ISBN 3-87640-253-0.
• Peter Burke: Ludwig XIV. Die Inszenierung des Sonnenkönigs. Wagenbach, Berlin 2001, ISBN 3-8031-2412-3.
• Michael Erbe u. a.: Das Zeitalter des Sonnenkönigs. Theiss, Darmstadt 2015, ISBN 978-3-8062-2953-0.
• Pierre Goubert: Ludwig XIV. und zwanzig Millionen Franzosen. Propyläen, Berlin 1973, ISBN 3-549-07280-5.
• Manfred Kossok: Am Hofe Ludwigs XIV. DVA, Stuttgart 1990, ISBN 3-421-06523-3.
• Klaus Malettke: Die Bourbonen. Band 1: Von Heinrich IV. bis Ludwig XIV. (1589–1715). Kohlhammer, Stuttgart 2008, ISBN 978-3-17-020581-9.
• Lothar Schilling: Das Jahrhundert Ludwigs XIV. Frankreich im Grand Siècle. 1598–1715. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2010, ISBN 978-3-534-17428-7.
• Gilette Ziegler: Der Hof Ludwigs XIV. in Augenzeugenberichten. Rauch, [[1964.

Militär un Kriegen

• John A. Lynn: Giant of the Grand Siècle. The French Army 1610–1715. CUP, Cambridge 1999, ISBN 0-521-57273-8.
• John A. Lynn: The Wars of Louis XIV 1667–1714. Longman, London 1999, ISBN 0-582-05629-2.
• Paul Sonnino: Louis XIV and the origins of the Dutch War. CUP, Cambridge 1988, ISBN 0-521-34590-1.

Weblenken

Ludwig XIV.. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Op Wikiquote gifft dat Zitaten to, över oder vun „Ludwig XIV. von Frankreich“ (hoochdüütsch).

• De Onlineuutgaav vun Voltaire sien Le siècle de Louis XIV