Paul Charles Morphy
Paul Charles Morphy (* 22. Juni 1837 in New Orleans, Louisiana; † 10. Juli 1884 ok dor) weer en US-ameikaansch Schachspeler un de starkste Speler up de Welt in de Johren 1858 un 1859.
Leben
ännernMorphy gell as Genie, nahdem he al mit 12 Johr nich blots al good spelen kunn, sonnern ok al Blindschach spelen kunn. Lehrt hett he dat Speel vun sien Vader Alonzo un sien Unkel Ernest Morphy. 1855 fung he an Juristeree to studeren, wat he ok bold mit en Diplom afsloten hett, alleen, wiels he noch nich vulljohrig weer, drüff he noch nich as Afkaat praktizeren. Also fung he statt dessen an, sück intensiver um dat Schachspeel to kümmern. De amerikaansch Meester kunn he bold all slaan.
1857 wunn he de eersten Pries bi dat Schachturnier vun New York un en Johr later gung he nah Europa, wo he all Gegners slaan hett, de in London un Paris tegen hüm antreden sünd. Dorto hörr ok Adolf Anderssen. Blots Howard Staunton ut England wull nich tegen hüm spelen. Up sien Reis hett hüm Frederick Milnes Edge, en Journalist vun de New York Herald, as Privatsekretär begleit. He hett later hen en Book schreben, wat denn en wichtig Born över Mophy dorstellen dee. As Morphy 21 Johr oold weer, wull he as Afkaat arbeiden, aber Spood harr he nich. De Lüüd wulln hüm blots as Schachspeler un Schachgenie seen. 1867 truck sück Morphy van’t Schachspeel torüch un wull mit Schach nix mehr to doon hemm. De Psychoanalytiker Ernest Jones, de in de 1930er Johren en Essay över Morphy verfaat hett (kiek ok Weblenk ünnen), glööv de Grund för de Neurose vun Morphy dorin funnen to hemm, wiels Staunton Morphy kumplett aflehnt hatt hett.
As Wilhelm Steinitz, de nahst Weltmeester wurrn is, Morphy kennenlehren wull, weer de dormit blots inverstahn, wenn dorbi nich över Schach spraken wurr. He weer nahst kumplett alleen aber ok wat dörnanner un is al mit 47 Johr storben.
Sein Oort un Wies to spelen, weer, de Figuren wenn mögelk gau to entwickeln, en scharp Tempospeel un in dat Fasthollen vun de Initiative bi Angreepsföhrungen.
Opernpartie
ännernDat kann man bispeelswies an Morphys beröhmteste Partie seen, de he, mit Witt, 1858 in Paris während en Opföhrung vun de Oper Il Barbiere di Siviglia tegen den Hartog Karl vun Brunswick un Graf Isouard, de sück beid beraden kunnen un de swaart Stenen harrn:
- 1.e2-e4 e7-e5 2.Sg1-f3 d7-d6
- 3.d2-d4 Lc8-g4?!
Disse Toog weer domols Stand vun de Anspeeltheorie. Tatsächlich is dat en groben Fehler, de Swaart in Nahdeel bringt, wat Morphy nahwiesen deiht.
- 4.d4xe5
Wiels 4. ...de5? 5.Dxd8+ Kxd8 6.Sxe5 ersatzlos en Buer verlüst. Dorum is de Verlust vun dat Löperpoor dwungen wurrn.
- Lg4xf3 5.Dd1xf3 d6xe5 6.Lf1-c4
Witt kiekt up den swachen Punkt f7.
- 6. ... Sg8-f6 7.Df3-b3
Nochmal wurrd Druck up f7 makt. Aber noch en tweete Swachpunkt wurrd angrepen. De fröhe Entwicklung vun de Lc8 nah g4 hett den Punkt b7 swach makt und at is nu all en Nahdeel.
- 7. ... Dd8-e7
Nah de slecht Anspeelbehandlung vun Swaart kunn Morphy nu mit Db3xb7! een Buer winnen, wor up henn deen de Gegner mit en Schachgebot up b4 de Daamentuusch dwingen muss, wat de witt Initiative beeten minnern de un wat Druck ut de Stellung rutnemmen de. Morphy will aber jüst dat Gegendeel. Nu geiht dat dorum, de witt Figuren to’n Angreep in’t Speel to bringen:
- 8.Sb1-c3
Up Db4 würd eenfaach Lc4Xf7+ folgen. Db3xb7 kunn nu passeeren.
- 8. ... c7-c6
Swaart deckt den Buer b7.
- 9.Lc1-g5
Dat Peerd up f6 wurrd fesselt. Witt hett sien letzte Lichtfigur entwickelt, Swaart steiht dortegen düchtig passiv dor. Den Löper f8 is de Weg sparrt, de Peerd up b8 is noch nich entwickelt un de swaart Daam up e7 hett mit Angreep nix to doon, sonnern moot Looker in de eegen Deckung stoppen.
- 9. ... b7-b5?
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dat folgend Opfer haut de swaarte Stellung nu kört un kleen un bringt de överlegen Entwicklung vun de witt Figuren in Sicht:
- 10.Sc3xb5! c6xb5 11.Lc4xb5+
Ok vun de anner Siet her wurrd Swaart nu in de Midden fesselt. As en Paket is he bold in de Midden vun dat Brett inschnöört:
- 11. ... Sb8-d7 12.0-0-0 Ta8-d8
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Morphy is för temporiek Angreepen mit all to Verfügung stahn Figuren bekannt. Konsequent bringt he de Partie to’n Enn’n.
- 13.Td1xd7! Td8xd7 14.Th1-d1 De7-e6
Nochmol en Versöök vun Swaart middels Daamentuusch de Stellung en beeten uttoglieken. Dat is aber all to laat:
- 15.Lb5xd7+ Sf6xd7
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- 16. Db3-b8+!!
Ro’n Afsluss noch en Daamenopfer. Nu is dat Matt nich mehr to verhinnern.
- 16...Sd7xb8 17.Td1-d8 Matt.
Ahnen un Familie
ännernMorphy entstamm en anseen Familie. Sien Grootvader Michael Murphy (mit "u") weer en Ire. As he 1753 de spaansch Staatsbörgerschap annemmen de, änner he de Naam in Morphy. Paul Morphys Vader Alonzo Morphy weer in Spanien boren, he weer Präsident vun den böversten Gerichsthoff vun Louisiana. Pauls Moder Louise Therese Felicite Thelcide Le Carpentier keem ut Frankriek. Se weer Konzertpianistin. Paul harr noch dree Geschwister: Malwina (* 1830), Edward (* 1834) un Helena (* 1839).
Pauls Vader Alonzo, de sien Bröer (Pauls Unkel) Ernest un Pauls Opa vun de Moders Siet Joseph Le Carpentier kunnen ok all Schach spelen.
Literatur
ännern- Frederick Milne Edge: Paul Morphy, the Chess Champion. An Account of His Career in America and Europe. New York 1859
- Max Lange: Paul Morphy, sein Leben und Schaffen. 3. Auflage. Leipzig 1894
- Géza Maróczy: Paul Morphy. Olms-Verlag, Zürich 1979 (Nahdruck vun de Utgaav Leipzig 1909). ISBN 3-283-00024-7
- David Lawson: Paul Morphy, The Pride and Sorrow of Chess. New York 1976 (modern Standardbiographie)
- Johann Löwenthal: Morphy's Games: A Selection of the Best Games Played by the Distinguished Champion
- Macon Shibut: Paul Morphy and the evolution of chess theory. Caissa Editions, Yorklyn 1993. ISBN 0-939433-16-8
- Regina Morphy-Voitier: Life of Paul Morphy in the Vieux Carré of New Orleans and Abroad, New Orleans 1926 (Regina Morphy-Voitier weer Morphy's Nichte)
- Matthias Broeckers: Schach und Paranoia. Verfolgungen und Verschwörungstheorien bei Spielergenies.[1] [Vördrag, hollen an’ 30.11.2006 bi de Veranstaltungsrieg Hinter den Spiegeln - Zur Kultur des Spiels und der Schönheit des tiefen Denkens, Kunsthall vun de Bunsrepublik Düütschland, Bonn].[2]
Morphy deen ok as literarisch Vörlaag för de Roman The chess players von Frances Parkinson Keyes, New York 1960.