Silvester II.

Silvester II. (vörher Gerbert von Aurillac, ok Gerbert von Reims; * um 950 in Aquitanien; † 12. Mai 1003 in Rom) weer en Mathematiker, Abt vun Bobbio, Arzbischop vun Reims un Ravenna as ok sluutend Paapst van' 2. April 999 bit to sien Dood 1003. Wenig begäng an sien Loopbahn is sien Afstammen un eenfack un ärmlich Verhältnissen – Bischööp un Päpste in sien Tiet wurrn an un för sück blots Personen ut den Hoochadel. Eerst in dat 13. Johrhunnert wurr mit Coelestin V. weer en Paapst wählt, de en vergliekbar sozialen Schicht as Silvester II. entstammen dee.

Silvester II.

Sien Wahl verdank he de Ünnerstütten dör den jungen Kaiser Otto III., de sien Schöler weer. Dat speegelt sück ok in de wählten Paapstnaam wedder. Silvester I. sall de (wedderleggten) Legende nah en Berader vun Konstantin den Grooten ween hemm.

Leven

Över dat Leven vun Gerberts von Aurillac is vergliekswies völ bekannt, wiel en vun sien Schöler, de Mönk Richer von Reims en Geschichte vun Frankriek verfaat hett in in dissen Richeri historiarum libri IV ok utführlich up de Loopbahn vun sien Mentor ingung. Dorneben sünd ok en Reeg vun sien Breef erhollen bleeven.

Gerbert von Aurillac wurr dicht bi Aurillac in' Süüden vun Frankriek boren un is all in jung Johren in en lokal Kloster intreeden. Vermootlich weer he wegen sien leeg Stand tonächst en Laienbröer, de Abt vun dat Kloster hett aber all fröh sien Begabung sehn un hett dat mögelk maakt, dat he Mönk wurrn kunn. In en vun sien lateren Breef hett Gerbert von Aurillac fasthollen, dat he dissen Abt all verdanken würr. 967 full de jung Mönk den spaanschen Adeligen Borrell II. up, de in dat Kloster to Besöök weer. Gerbert von Aurillac hett dissen Adeligen vermootlich as Sekretär torück nah Barcelona begleit un hull sück denn för etwa twee Johr Spanien up, dormit de junge Mann dor Mathematik studeeren kunn. In de folgen Johren studeerte Gerbert in de vun Christen hollen Stadt Barcelona ebenso Natuurwetenschapen un harr dormit de Mögelkeit, en Wetenstand to recken, de in dat christlich Resteuropa ungewöhnlich hooch weer. 969 hett Borrell en Pilgerreis nah Rom maakt un nehm Gerbert von Aurillac mit. Gerbert hett dor Paapst Johannes XIII. un Kaiser Otto I. drapen De Paapst hett Otto dorvan övertüügt, Gerbert as Tutor för sien jung Söhn, den tokünftigen Kaiser Otto II. intosetten. Later wurr he nah Reims in' Norden vun Frankriek schickt, um dor sien Studien to vervullständigen. In ut disse Tiet erhollen Breef vun Gerbert von Aurillac hett he ünner annern klorstellt, worum he de Arithmetik so grooten Wert bimeeten dee.

Um dat Johr 982 wurr Gerbert dör dat Ünnerstütten vun sien fröheren Schöler Otto II. Abt in dat italieensch Kloster Bobbio. In dit Amt is he aber wietgahnd scheitert. Dat Kloster weer arm un de Mönken hemm sück gegen Gerbert stellt, de sien Amt blots de Patronage dör de Kaiser kreegen harr. Gerbert hett dat Kloster sluutend weer verlaaten un kehr nah Reims torüch, wo he Sekretär vun den Arzbischop wurr. Nah den Dood vun sien Deenstherren in dat Johr 991 is hüm Gerbert in dit Amt nahfolgt. He gull as en vun de führen Gelehrten vun sien Tiet.

Af dat Johr 997 weer Gerbert persönlich Lehrer un politisch Berader vun den jungen düütschen Kaiser Otto III. (996–1002), de hüm 998 to'n Arzbischop vun Ravenna un sluutend 999 ro'n eersten franzööschen Paapst (999–1003) maaken dee. As Paapst kunn he de Politik vun Otto ünnerstütten (Renovatio imperii Romanorum). Dat groot Teel vun Silvester bestunn dorin, ünner de Schuul vun Otto weer Freeden in de unruhig Tiet herstellen to können. Dat kunn he aber nich schaffen, wiel he kört nah en Upstand vun den röömschen Adel in dat Johr 1001 Stadt verlaaten muss. Eerst kört vör sien Dood kehr he weer nah Rom torüch.

In' Mai 1003 is Paapst Silvester II. storven un wurr in de Arzbasilika San Giovanni in Laterano in' Lateran bisett. 308 hett he en Brand dat oorsprüngliche Graffmal vernicht. In San Giovanni befind sück en Kenotaph ut dat 17. Johrhunnert.

Wetenschaplich Tätigkeit

Den politisch-karklich Ambitschonen gliekwertig is de wetenschaplich Tätigkeit vun Gerbert. Sien rhetorisch Fähigkeiten wurrn rühmt, ebenso sien Kenntnisse besünner sin de Mathematik un Astronomie. De hemm sück nich blots up theoretisch Överleggen beschränkt, sonnern hemm ok de Praxis mit inbetrucken. So beschrifft Gerbert in en Breef (Bubnov: ep. 148) an den Mönk Remigius von Trier in eenig Utführlichkeit de Herstellung vun en Himmelsglobus. Richer von St. Remi ergänzt de Dorstellen noch (Richeri Historiarum Liber III, 50). Beschreeven wurrd, dat en Holtkugel mit Peerhuut övertrucken wurr. Up dissen Övertoog wurrn in eenfack oder upwänniger Utführen de Steernbiller farvig updragen; entweder monochrom as Punkte in root Farv, oder aber ünner Gebruuk vun verscheeden Farven. In dissen Fall blifft unklor, of sück dat denn ok blots um Punkte oder villicht um malt Steernbiller hannelt hett. Eenfach Exemplare vun en Himmelsglobus weern nah dat Updragen vun de Steernbiller fardig, wiels de beteren noch mit en Horizontring versehn wurrn. Verbunnen sünd mit Gerbert de Gebruuk vun Abakus un Astrolabium. So erwiest sück Gerbert as Repräsentant vun sien Tiet, sowohl vun de politisch-karklich Entwicklungen as ok vun den frömiddelöllerich Bildungskanon. Nah Oswald Spengler weer he dat, de um 1000 de „Konstruktion der Schlag- und Räderuhren erfunden“ harr.

Legenden

Dorstellen vun dat Düvelsbündnis in' Cod. Pal. germ. 137, f216v (um 1460)

Denkmal för Paapst Silvester II. in Aurillac, Auvergne, Frankriek

In de Tieden af etwa 1100 hemm sück Geschichten entwickelt, de seggen deen, dat Silvester II. sück mit Magie befaat harr un mit den Düvel in' Bunde ween weer. De Legende nah studeer Gerbert wiels sien Upenholt in Spanien ok in de islaamsch Städer Córdoba un Sevilla. So schreev man hüm de Inführen vun de araabsch Tallschrift insluutende de Null in dat abendländsch Reeken to, wat aber nahwiesbor eerst in den Verloop vun dat 12. Johrhunnert dör Översetten vun dat Reekenbook vun Al-Chwarizmi passeer. Richtig is dorgegen, dat Gerbert wiels sien Studientiet in Spanien woll ok de araabsch Ziffern kennenlehrt harr, aber noch nich de Null. He harr Andeel an de Inführen vun en middelöllerich Sonnerform vun den Abakus mit beziffert Reekenmarken.

Papst Silvester soll auch in der Neujahrsnacht vor der ersten Jahrtausendwende zitternd die Messe gefeiert haben, da er mit dem Weltuntergang während der Wandlung gerechnet habe.

Borns

• Leben des hl. Bernward, Bischof von Hildesheim, verfasst von Thangmar (?), in: Lebensbeschreibungen einiger Bischöfe des 10.-12. Jahrhunderts, översett van Hatto Kallfelz (Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters 22), Darmstadt 1973, S. 263-361.
• Thietmar von Merseburg: Chronicon, överdragen un verklort van Werner Trillmich (Freiherr vom Stein- Gedächtnisausgabe, Bd. IX), Darmstadt 1957.
• Richer von St. Remi: Richeri Historiarum Libri IV (Monumenta Germania Historica SS XXXVIII)
• Sigrid Hunke: Allahs Sonne über dem Abendland. Fischer Bücherei Nr. 643, 1965, S. 43 f.

Literatur

• Gerd Althoff: Otto III. (= Gestalten des Mittelalters und der Renaissance). Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1997.
• Werner Bergmann: Innovationen im Quadrivium des 10. und 11. Jahrhunderts. Studien zur Einführung von Astrolab und Abakus im lateinischen Mittelalter (= Sudhoffs Archiv, Beiheft 26), Stuttgart 1985.
• Nicolaus Bubnov (Hrsg.): Gerberti Opera Mathematica (972–1003), Nahdruck Hilmessen 1963.
• Fritz Eichengrün: Gerbert (Silvester II.) als Persönlichkeit, Leipzig-Berlin 1928
• James Hannam: God’s Philosophers - How the Medieval World Laid the Foundations of Modern Science, Icon Books 2009, ISBN 1-84831-070-6.
• Hans-Henning Kortüm: Gerbertus qui et Silvester. Papsttum um die Jahrtausendwende. In: Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters Bd. 55 (1999), S. 29–62. (Digitalisat)
• Vörlaag:NDB
• Harriet Peatt Lattin (Übers.): The letters of Gerbert with his papal privileges as Sylvester II. New York 1961.
• Uta Lindgren: Gerbert von Aurillac und das Quadrivium. Untersuchungen zur Bildung im Zeitalter der Ottonen (= Sudhoffs Archiv, Beih. 18), Wiesbaden 1976.
• Vörlaag:EnciclopediaDeiPapi
• Pierre Riché: Gerbert d'Aurillac. Le Pape de l'An Mil, Paris 1987.
• Vörlaag:ADB
• Mathilde Uhlirz: Untersuchungen über Inhalt und Datierung der Briefe Gerberts von Aurillac, Papst Sylvesters II. (= Schriftenreihe der Historischen Kommission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Bd.2), Göttingen 1957.
• Kurt Vogel: Gerbert von Aurillac als Mathematiker. In: Acta historica Leopoldina, Bd. 16 (1985), S. 9–23.
• Karl Ferdinand Werner: Zur Überlieferung der Briefe Gerberts von Aurillac. In: Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters, Bd. 17 (1961), S. 91–144.

Roman

• Gerhart Ellert, Der Zauberer. Roman. F. Speidelsche Verlagsbuchhandlung, Wien und Leipzig 1933. Neuausgabe: Carinthia, Klagenfurt 1981, ISBN 3-85378-185-3.

Weblenken

Silvester II.. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Lateinische E-Texte ut Migne PL in Wikisource
• Katalog van de DNB

Enkeld Nahwiesen

Vörgänger	Amt	Nafolger
Gregor V.	Paapst	Johannes XVII.