Tügenbarg
En Tügenbarg is en enkelten Barg, de vun de tomeist in Schichten vörkamen Stenen ümto dör Erosion scheedt worrn is. In tropisch Klima warrt disse Landschopsform ok Eilandbarg nöömt.
Opbo un Entwickeln ännern
Tügenbargen entstaht dör Erosion, bi de sik Strööm un Waterlööp jümmer wieter in högere Steenschichten insnieden doot. Wenn sik de Stroomarms in högere Laag mitenanner verbinnt, warrt dat Material afdragen un de Isoleeren vun den Barg fangt an. De Erosion kann ok op en gröttere Flach (Denudatschoon) dör Wederinwirken tostannen kamen, as Regendrapens, de op den Bodden opslaht, oder Water, dat an de Böverflach aflööpt. Jüst so kann ok de Wind to den Vörgang bidrägen. Faken is en tektonische Lunk mit de Reliefümkehr, de ut ehr tostannen kummt, de Grundlaag för disse Oort vun Erosion.
Wenn de Stenen, de vun de Erosion bedrapten sünd ünnerscheedlich bestännig sünd, billt dat hardere Material normalerwies de pielere Hangen (Stopenbillner), wiel de wekere Steen flachere utbillt (Hangbillner). Sünd de harden un weken Schichten in’n Wessel aflagert worrn, entstaht bi disse Erosion de tyypschen Schichtstopen. Tügenbargen wiest faken en flache, aver pielwannige Kapp ut harden Steen op (Böverhang), wodör de Stenen dorünner vör de wietere Erosion schuult warrt (Ünnerhang).
Wenn de Böverhang noch mit de morpholoogsche Hööftstoop verbunnen is, warrt de as’n Utlegger, as Vörsprung, Spoor oder as’n „Barghalfeiland“ betekent. De Dalen ründüm warrt Stopenrandbuchten, Stopenranddalen oder Steernsietendalen nöömt. Aver eerst, wenn de Hööftstoop düütlich vun den Barg afscheedt is, warrt dorut en Tügenbarg. De Ünnerhang kann dorbi aver noch över längere Tiet mit de Hööftstoop verbunnen blieven.
De isoleerten Bargen „tüügt“ also vun de fröheren Utdehnen vun sünnere Schichten bit wiet in’t Vörland, wat jem de Beteken inbröcht hett. Bi’n Stopentorüchverleggen oder ok Stopenverfall kann sik dorbi en hele Landschap vun Tügenbargen utbillen. Bispelen dorför sünd dat Monument Valley oder de ööstlichen Wösteneilannen in Kap Verde (Sal, Boa Vista).
Kiek ok ännern
Literatur ännern
- Lexikon der Geographie I, 2001, S. 108
- Lexikon der Geographie III, 2002, S. 189–190
- Lexikon der Geowissenschaften IV, 2001, S. 400–403
- Harald Zepp: Geomorphologie, 2. Opl. Paderbuorn 2003 (1. Opl. 2002), Afsnitten 12.3 un 14.3