Theben (Böotien)

Theben in Böotien (mykeen. Greek. te-qa, ooltgreeksch Θῆβαι (Thebai), F.Pl., lat. Thebae, neegr. Θήβα (Thiva), F.Sg. weer de gröttste Stadt in de Landschop Böotien in Grekenland. Se liggt up de Vörbargen vun den Teumessos. Al Homer hett vun ehr schreven un hett ehr „Stadt vun de seven Doren“ (Thebe Heptapylos) nömmt. In de Tied vun de Antike weer se de wichtigste Stadt vun den Bund vun Böotien. Hüdigendags leevt dor 23.820 Inwahners (2001).

Historie

Tohopen mit annere Öörd an de Ägäis warrt Theben to’n eersten Mol nömmt up en Inschrift ut Ägypten üm 1355 v. Chr. rüm. Dat is an to nehmen, dat de Stadt al in de Tied vun de Mykeners de Hööftstadt vun Böotien weer un ene wichtige Rull speelt hett an de ööstliche Middellannsche See. Gegen 1200 v. Chr. is Theben in Dutt haut wurrn, man wieterhen leven dor Lüde. Later höör Theben to den Bund vun Böotien. In Theben hett de Böotarch seten. Dor weer de Stadt de Hööftstadt vun Böotien mit. 728 v. Chr. hett Philolaos vun Korinth de Stadt nee Gesetten geven. 507 v. Chr. hett Theben en Krieg gegen Athen anfungen, is avers unnerkregen wurrn. In de Perserkriegen stünn de Stadt mit Orchomenos up de Perser ehre Siet un an de ehre Siet hett se ok de grote Slacht bi Platäa 479 v. Chr. verloren. Achterna sünd de Anföhrers vun de Perser ehre Partei henricht’ wurrn.

De Seebund vun Attika ünner dat Leit vun Athen, versöch nu, ganz Böotien un Theben to erovern. 456 v. Chr. nehm he Böotien in, man nich de Stadt. 447 v. Chr. is de Bund vun Attika bi Koroneia slahn wurrn.

In den Peloponnees’schen Krieg stünn Theben up Sparta siene Siet un weer böös vergrellt up Athen. Na den Sieg gegen Athen is Theben sünnerlich riek wurrn.

395 v. Chr. füng Theben an un wenn sik gegen Sparta. Theben wull den sien Platz as mächtigst Stadt vun Grekenland innehmen. Man amenne konn sik keen Partei dörsetten un de Grootkönig vun Persien hett de beiden Parteien to’n Königsfreden nödigt. 382 v. Chr. nehm Sparta sogor de Stadtborg vun Theben in un stell de ole Verfaten wedder her. Man mit Hölpe vun Athen weer de Borg 379 v. Chr. wedder free. Nu möök Theben sik jummers mehr breet. Toeerst hefft se de annern Städer in Böotien unnerkregen oder in Dutt leggt. Denn hefft se 371 v. Chr. de Slacht bi Leuktra gegen en Landmacht ut Sparta wunnen. Ünner Epameinondas weer Theben nu de gröttste Macht in Grekenland. Dormols sünd de Suldaten vun Theben ok up den Peloponnes inmarscheert un hefft de Spartaners grote Delen vun jem ehr Land afnahmen. Man as sik Theben nu dor an möök, en Seemacht to weern un sik gegen Athen to stellen, güng Athen up Sparta siene Siet över. Man Theben bleev doch in düsse Johren de stärkste Macht.

339 v. Chr. hefft Athen un Theben sik tohopenslaten, um gegen Philipp II. vun Makedonien to strieden. In de Slacht vun Chaironeia hefft se verloren. Nu hefft Makedoniers de Borg vun Theben innahmen, as vörmols al de Spartaners dat mol schafft harrn. 335 v. Chr. hett Alexander de Grote de Stadt na en Upstand belagert un innahmen. Dor sünd 6000 Thebaners bi ümkamen un 30000 Inwahners sünd as Slaven verköfft wurrn. Bloß den Dichter Pindar sien Huus hett Alexander stahn laten. Man 315 is de Stadt wedder upboot wurrn un hett unner de Makedoniers düchtig bleiht. In den Krieg vun Achaia gegen de Römers mössen de Inwahners amenne ut de Stadt utneihn. Vun dor af an is dat mit Theben bargdal gahn. Pausanias hett later bloß noch Barg un Tempel funnen. In dat 2. Johrhunnert weer de unnere Stadt al nich mehr to sehn.