Makedonien (Antike)

Dat Königriek Makedonien (greeksch: Μακεδονία) weer in de Tied vun de Antike en Königriek in’n Norden vun Grekenland. Annahmen warrt, dat düt Königriek (wohrschienlich in dat 7. Johrhunnert v. Chr.) vun dat Huus vun de Argeaden grünnt wurrn is. In siene ganze Geschicht is dat Riek unner Alexander den Groten an’n gröttsten ween. 146 v. Chr. is Makedonien en röömsche Provinz wurrn. Dor weer dat Königriek denn mit toenne.

De Steern vun Vergina warrt as Teken vun dat makedoonsche Königshuus ankeken.

Wat sik in dat Riek siene Geschicht afspelen dö.

De Lüttstaat Makedonien (7. Johrhunnert v. Chr. bit 360 v. Chr.)

Makedonien to de Tied vun’n Peloponnees’schen Krieg

Kloor is, dat antike Makedonen vun dat 7. Johrhunnert v. Chr. af an in Makedonien wahnen döen. In düsse Tied erovern se en Reeg Gemarken in düsse Region (unner annern Pieria, Bottiaia, Almopia un Mygdonia). De histoorsche makedoonsche Königslist (steiht bi Herodot [8,137]) langt nich wieter torüch, as man bit in dat 7. Johrhunnert v. Chr. Dat gifft Herrschers, as Karanos, de in latere Borns as eersten König vun de Makedonen nömmt warrt, dor weet een hüdigendags nich, of de würklich leevt hett. Wohrschienlich hefft ok de olen Makedonen nich akraat Bescheed wusst over de öllere Tied. In de Johre vun de Perserkriege (500 bit 448 v. Chr.) möss Makedonien den Grootkönig Dareios I. vun dat Perserriek Tribut betahlen un sik bögen unner de Achämeniden ehr Jück. Nadem de Kriege toenne weern, hett König Alexander I. sien Land wedder in de Unafhängigkeit föhrt. To’n Anfang vun den Peloponees’schen Krieg (431 –404 v. Chr. stunn Makedonien up Athen siene Sieten. Man as Potidaia vun den Attischen Seebund affullen weer, hett König Perdikkas II. vun Makedonien düsse Stadt un de anneren Städer ut Chalkidike stöhnt. Dor hett dat denn Striet mit Athen um geven. Man dat duer nich lang, denn slaten Makedonien un Athen wedder en Bund. Unner Perdikkas siene Regentschop dreih sik de Laag noch en poor Mol. As Archelaos I. in dat Johr 413 v. Chr. König wurrn is, hett he den Grundsteen leggt for de latern Johre, wo dat Land to en Grootmacht wussen is. He hett en Reeg vun Reformen na binnen hen in Gang brocht un hett dat Militär, den Hannel un de Verwaltung bannig verbetert. He hett ok en groten Barg gode Munten slahn laten un hett dor for sorgt, dat de Kultur vun sien Land sik an dat süüdliche Grekenland ansluten dö. 392 v. Chr. is Amyntas III. König wurrn. He hett Krieg föhrt gegen de Illyrers. As de in Makedonien inmarscheern döen, hett dat Land dat man knapp overleevt. Midderwielen hett ok de Bund vun Chalkidike wat to seggen harrt in’n Norden vun Grekenland un so hett düsse Bund sik mit Makedonien in’e Plunnen kregen vunwegen de Grenz (Eerste Krieg vun Olynth). Makedonien hett sik nu mit Sparta tohopen slaten un de Bund vun Chalkidike möss 379 v. Chr. de Seils strieken. Na siene Kapitulation sünd de meisten Städer vun de Chalkidike dalslaken wurrn vun dat Makedonenriek.

Baas in Grekenland (359 v. Chr. bit 337 v. Chr.)

Makedonien to de Tied vun Philipp sien Dood

359 v. Chr. sett sik Philipp II. up Makedonien sien Throon. As de Phokers in den Drüdden Hilligen Krieg in Thessalien inbreken döen, maak Philipp bi düsse Krieg mit un kreeg so en Foot in de Döör in Middelgrekenland. De Thessaliers harrn em to Hölp ropen. So bring he makedoonsche Truppen in Zentralgrekenland unner. Philipp slöög de Phokers in de Slacht up dat Krokusfeld. Achterna is Makedonien upnahmen wurrn as Liddmaat vun de Amphiktyonie ehre Liga. So is Makedonien sotoseggen in de Meende vun de Greken upnahmen wurrn. Siene Herrschop lang nu bit Thessalien hen.

In de 370er Johre v. Chr. hefft de Städer up de Chalkidike ehren Bund wedder up’e Been stellt un hefft dor nu wedder wat mit to seggen harrt. Man düsse Bund lä midden mank de makedoonschen Länner un is denn na den Tweeten Krieg vun Olynth in dat Johr 349 v. Chr. wedder vun Makedonien dalslaken wurrn. Philipp sien Sieg in düssen Krieg weer en wichtigen Treed up den Weg vun Makedonien na de Herrschop over ganz Grekenland. 339 v. Chr. weer dat Königriek al so mächtig, dat Philipp II. in den Veerten Hilligen Krieg gegen Amfissa to’n Baas vun de Amphiktyonie maakt wurrn is. Philipp II. gung nu ok bi un steek sik Gemarken buten vun Grekenland in’e Tasch. So hett he Byzantion in Lüttasien belagern laten. Dor hett he de Versorgung vun Athen mit Koorn dör in Gefohr brocht. Vundeswegen hett Athen nu den Krieg an Makedonien verklaart (Slacht vun Chaironeia). In’n August 338 v. Chr. hett Philipp II. mit siene Armee de Heere vun Theben, Athen un annere Stadtstaten, de sik tohopendaan harrn, heel un deel tonicht maakt.

Alexander sien Riek (336–323 v. Chr.)

Alexander sien Riek

336 v. Chr. is Philipp an de Siet maakt wurrn un sien Söhn Alexander III. is ne’en König vun de Makedonen wurrn. He harr al vordem mitmaakt bi de Slacht vun Chaironeia. Al Alexander sien Vadder harr sik mit Plaans afgeven un woll dat Perserriek angriepen. He meen, he woll dor Wraak for nehmen, dat de Persers 150 Johre vordem in Grekenland inmarscheert weern. Man dat gung em woll ehrder um Grünne, de mit Machtpolitik to doon harrn. Alexander maakde fudder mit de Plaans vun sien Vadder. In’t Vörjohr 334 v. Chr. hett he sik upmaakt to den groten Tog gegen dat Achämenidenriek. Dat wurr in düsse Tied regeert vun den Grootkönig Dareios III.. An un for sik harr Alexander dat blot dor up afsehn, de Westküst vun Lüttasien in to nehmen, man as dat al in dat eerste Johr slumpt weer, hett he beslaten, fudder to maken. So erover he den ganzen Westen vun dat Perserriek. Nu stunn he in groot Ansehn bi de Makedonen un Greken. He gung bi un marscheer in Phönizien un in Palästina in. Vun dor ut maakde he sik up den Weg na Ägypten un nehm dat ohn Gegenwehr in, vunwegen, dat de Ägypters em as Erlöser vun dat persische Jück ankieken döen. As Alexander dor 331 v. Chr. bi weer, Babylon in to nehmen, sund de Spartaners upsternaatsch wurrn, man vergeevs (Slacht vun Megapolis). 330 v. Chr. weer dat mit dat Achämenidenriek endgüllig to Enne. Dareios III. is vun Bessos an’e Siet maakt wurrn. De woll sülms König vun Persien weern. Man Alexander hett em allerwegens jagen laten un hett Wraak nahmen for den Moord an Dareios, as he em 329 v. Chr. an’t Krüüz hett slahn laten. Dor broch he den Adel vun dat Perserriek mit achter sik un seker sien Eroverung af. Achterna slöög he en Upstand in Sogdien dal un erover ok den Rest vun dat Perserriek. Nu versoch Alexander, sien Riek noch wieter na Osten to ut to breden un marscheer 326 v. Chr. na Indien (wat avers nich datsülvige is, as de hüdige Staat Indien). He keem dor bit in de hüdigen Länner Afghanistan un Pakistan bi. Man tolest hefft siene Mannslüde klaar maakt, dat se nich wieter trecken wollen. 323 v. Chr. is Alexander denn in Babylon an Fever sturven.

De Diadochen ehre Tied (322–281 v. Chr.)

De Diadochen ehre Rieke

Na den Dood vun Alexander is Athen upstahn gegen de Herrschop vun de Makedonen over Grekenland (Laamschen Krieg). Allerhand Bundsgenaten hefft sik an Athen anslaten, man Makedonien hett jem al 322 v. Chr. unner kregen. Dor bleev Makedonien denn in Grekenland mit an de Macht. 321 v. Chr. keem de eerste Diadochenkrieg in Gang. Dor gung dat um de Fraag bi, wer nu over dat grote Riek regeern scholl, wat Alexander tohopenraakt haar. Alexander siene Mackers vun den Asientog kregen sik dor over in de Plunnen. Se weert „Diadochen“ (Nahfolgers) nömmt. Up de eene Siet stunnen de Anhängers un Vertreders vun de legitimen Königsherrschop in Makedonien. Se harrn dat sunnerlich dor up afsehn, dat dat Riek tohopen blieven dö. Up de annere Siet stunnen de Gegenspelers, de de Herrschop in ehre Hand kriegen wollen. Al na den tweeten Diadochenkrieg 316 v. Chr. weer dat so wiet, un fiev Diadochen harrn sik en egen Rebeet binnen dat vormolige Alexanderriek unner’n Nagel reten. Man jummers noch gull dat Riek formell as en Eenheit. Na den veerten Diadochenkrieg 307 v. Chr. weer Alexander sien Riek praktisch ut’neen fullen. 281 v. Chr. gung de sesste Diadochenkrieg to Enne. He weer ok de leste. Rutkamen weern nu dree grote Staten as Nafolgers: De Ptolemäers ehr Riek in Ägypten, dat Seleukidenriek in Asien un dat Königriek Makedonien. Dat wurr vun dat Huus vun de Antigoniden overnahmen.

Striet um de Macht (280–216 v. Chr.)

Dat Ägypten vun de Ptolomäers, dat Seleukidenriek un dat Königriek Makedonien weern nu mank de Staten, de up Alexander sien Riek folgt weern, de dannigsten. Unner’nanner hefft se sik bannig in’e Klatten harrt. 267 v. Chr. hett dat wedder Krieg um de Macht geven (Chremonides sien Krieg). Dor möss sik Makedonien dörsetten gegen Athen un Sparta. Achter düsse Staten stunnen de Grootmächte in Ägypten un Syrien. 261 v. Chr. möss Athen avers upgeven un en Garnison vun de Makedonen in de Stadt laten. Nu harr Athen in de Weltpolitik nix mehr to söken un weer endgüllig keen sülvstännige Macht mehr. As de Krieg to Enne weer, weer Makedonien unner Antigonos II. wedder so groot, as to de Tieden vun Philipp II. Just so, as dat Seleukidenriek weer Makedonien bange, dat de ptolomääsche Macht, de jummers grotter wurrn weer, nu gefährlich weern konn. Vundeswegen gung dat 260 v. Chr. los mit den Tweeten Krieg mit Syrien: Antigonos II. un Antiochiochos II. vun Syrien hefft en Bund slaten un afmaakt, se wollen de Overmacht vun Ägypten in de Gemarken um de ööstliche Middellannsche See umto breken. 253 v. Chr. is Freden maakt wurrn, man 246 v. Chr. gung dat al wedder los mit den Drüdden Krieg mit Syrien. 243 v. Chr. hett Ptolomaios III. de Städer an de Küst vun Thrakien besett un dor makedoonsch Egendom mit an sik reten. 228 v. Chr. versoch Sparta in Kleomenes sien Krieg gegen de Achaiers, de Overmacht in Grekenland wedder an sik to rieten. Pharao Ptolomaios III. hett in düssen Krieg Geld for Sparta toschaten. De Achaiers ännern vundeswegen 225 v. Chr. ehre Politik, de bit dorhen stracks gegen Makedonien richt weer. Se beden de Makedonen, jem nu to Hölpe to kamen. Nu geev dat blödigen Striet, bit de Spartaners 222 v. Chr. slahn wurrn sünd. 220 v. Chr. geev dat in den Bundsgenatenkrieg wedder Striet mit Sparta. Dütmol stunn de Bund vun Aitolien up Sparta siene Siet. 217 v. Chr. hett Philipp V. mit düssen Bund den Freden vun Naupaktos slaten.

Dat geiht bargdal un Rom nümmt dat Land in(215–146 v. Chr.)

Makedonien um 200 v. Chr. rüm

As de Republiek vun Rom 217 v. Chr. vun Hannibal in den Tweeten Krieg gegen de Puniers duchtig wat up’n Dötz kregen harr, dor meen Philipp V., dat weer nu en günstigen Momang, um sik de Städer an de Küst vun Illyrien to griepen. De stunnen unner Rom sien Schutz (Eersten Makdedoonsch-Röömschen Krieg). 205 v. Chr. is de Freden vun Phoinike slaten wurrn. Dor wurr dat in fast leggt, dat allens bi’n Olen blieven scholl (Status quo). Fiev Johre later gung dat avers los mit den Tweeten Makedoonsch-Röömschen Krieg (200 bit 197 v. Chr.. Düssen Krieg hett Philipp V. verlaren. He möss in Grekenland mit siene Borgen un siene Flott Bott geven un aftrecken. Fudderhen möss he sik dat Utbreden in Grekenland begeven. Ok mit de makedoonsche Herrschopp in Karien in Lüttasien weer dat nu ut. König Perseus versoch later, Makedonien siene Overmacht wedder her to stellen, man he gung in’n Drüdden Makedoonsch-Röömschen Krieg 168 v. Chr. over Kopp. De Römers kregen sien Riek nu in de Hand. Nadem dat mit de Sülvstännigkeit vorbi weer un de Makedonen vundeswegen untofreden weern, hett Andriskos en Upstand gegen Rom in Gang brocht. So keem dat to’n Veerten Makedoonsch-Röömschen Krieg (149 – 148 v. Chr.). Tolest is Andriskos 146 v. Chr. henricht wurrn. Vun dor af an weer Makedonien en röömsche Provinz.

Wie dat wieter gahn is mit Makedonien

• Kiek unner Makedonien (Region)

Staat un Geld

Alexander den Groten siene Tetradrachme

Makedonien weer en Monarkie. De Könige vun Makedonien hefft den Titel „Basileus“ dragen. Bit to de Tied vun Philipp II. hefft de Könige in dat Land nich unbannig veel to seggen harrt. Se weer ehrder de Primus inter pares. Up de annere Siet weer de Adel in dat Land traditionell stark. Den König siene besunnere Upgave bestunn dor in, dat he böversten Feldherr weer. Eerst unner Philipp II. hett sik dat ännert und en König is grote Macht towussen. Den Adel hett he dor bi in siene Politik mit inbunnen.

Geldsoort in dat Königriek Makedonien is later de Greeksche Drachme ut Sülver ween.

Wichtige Städer

Bit 410 v. Chr. weer Aigai de Hööftstadt vun dat Königriek Makedonien. Ok later noch sünd dor de Könige begraven wurrn. To de Stadt höör en Reeg vun Hilligdömer. Ok en Theater hett nich fehlt. Dat weer in de tweete Hälft vun dat 4. Johrhunnert v. Chr. boot wurrn. To Philipp II. un Alexander den Groten siene Tied weer Pella de Hööftstadt. Unner annern is Alexander de Grote dor ok boren wurrn. In Dion hett König Archelaos I. to’s eersten Mol olympsche Speele upföhren laten. Later is düsse Stadt en Borg for Philipp II. siene Truppen ween. Annere wichtige Städer weern Philippi, Thessaloniki un Veria.

Inwahners

De Makedonen snacken Makedoonsch. Dat weer en indogermaansche Spraak. Se is hüdigendags utstorven. Bitherto is nich düütlich, of sik dat dor bi um en ooldgreekschen Dialekt hannelt, oder of dat en egenstännige Spraken ween is, de blot man verwandt weer mit dat Greeksche. De meisten annern Greken hefft de Makedonen toeerst Barbaren nömmt, wat in de Antike in Grekenland bedüden dö, dat de Minschen sik na de Spraak vun de Greken verschelen döen. De Religon in Makedonien weer Deel vun de Greeksche Kultur. So hett dat ok in Makedonien Tempels vun de Olympschen Gödder geven.

Literatur

• Johannes Engels: Philipp II. und Alexander der Große. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2006 (dor ok annere un nee Literatur to Philipp un Alexander).
• Robert Malcolm Errington: Geschichte Makedoniens. Von den Anfängen bis zum Untergang des Königreiches. C. H. Beck, München 1986.
• Hans-Joachim Gehrke: Geschichte des Hellenismus. 4. Uplage. Oldenborg, München 2008.
• Nicholas G. L. Hammond, G. T. Griffith, Frank Walbank: A History of Macedonia. 3 Bänn, Clarendon Press, Oxford 1972–1988 (wichtig Standardwark).
• Joseph Roisman, Ian Worthington (Hrsg.): A Companion to Ancient Macedonia. Blackwell, Oxford u. a. 2010 (aktuell Overblick un Bekanntmaken mit Geschichte, Staatswesen un Kultur vun dat antike Makedonien na wetenschopplichen Standard).
• Jakob Seibert: Das Zeitalter der Diadochen. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1983.