Wapen (Heraldik)

En Wapen is en Teken in Form vun en Schild. Dat warrt na sunnerliche Regeln for eene Person, Familie, Grupp vun Personen oder ok for Gemeenden, Länner un Staten tohopenstellt. Na siene Form geiht dat up de Ridders ehre Schiller torüch.

Die Regeln to'n Beschrieven (Blasonerung) un Tohopenstellen vun de Wapen, ehre Herkumst un wat se bedüden doot, dat warrt in de histoorsche Hölpswetenschop vun de Heraldik (Wapenkunne) tosamen faat'.

• 
  Bundswapen vun Düütschland, Staatswapen
• 
  Lüttjet Wapen vun dat Land Bayern, ok Staatswapen
• 
  ]] Berlin
• 
  Wapen vun de Jauch (1749), wat ut den Wahlspöök (1683) en Bild maken deit

Wie dat losgung

Wapenschau: Herolde blasoneert den Helmsmuckvun de Turniersellschop Grünenbergs Wappenbuch. 1483

In ehre klassische Form, so, as dat in't Middeloller weer, sund de Wapen tostanne kamen in de eerste Hälft vun dat 12. Johrhunnert, in de Tied vun de Krüüztöge. Unner annern hung dat dor mit tosamen, datt dormols grote Ridderheere upträen döen.

Teppich vun Bayeux, laat 12. Jh., Utsnitt: De Riederee ehre Schildteken

Fröher is seggt wurrn - un faken warrt dat hüdigendags noch seggt - de Wapen weern upkamen, as de Rüstungen jummers swaarer wurrn sund un sunnerlich de Potthelm bruukt wurrn is, so dat numms sien Fiend in de Slacht mehr utfinnen konn. Dor weer dat denn nödig ween, en teken to hebben, wo een an sehn konn, of dor Fründ oder Fiend vor een stunn. Man dat stimmt so woll nich. Dat weer ja in de Hitten vun en Slacht ok en beten veel ween for den enkelten Ridder, wenn he, bi towielen en poor hunnert Strieders up dat Feld, akraat seggen scholl, wat for Wapen nu to den Fiend höörn döen un wat for Wapen de Frunnen dregen döen. To de Tied vun de Krüüztöge hett sik avers ok en unbannig Turnierwesen utspunnen, faken mit nich all to veel Sportsfrunnen. Un dor weer dat ok for Tokiekers, de wieter af stunnen, intressant, to sehn, wer noch mitmaken dö un wer al utscheedt weer, versehrt oder al doot. So weer dat bi düsse Turniere nödig, mit Farv un Symbol en Kennteken up Schild oder Fahn an to bringen. Dor sund denn Farven bi gegen'anner sett wurrn, de ehr Verscheel ok wiet hen to sehn weer. De Heraldik nömmt dat den Gegensatz vun Farven (rot, swatt, blau, gröön, purpur) un Metalle (Sülver un Gold). Sunnerlich up Schild un Helm sund Wapen anbrocht wurrn. Vundeswegen sund se de wichtigsten Deele vun de Wapen wurrn.

Literatur

• Stillfried-Alcantara, R. Graf von/Hildebranbt, O.: Des Conrad Grünenbergs, Ritters und Bürgers zu Constenz, Wappenbuch - vollbracht am nünden Tag des Abrellen, do man zalt tusend vierhundert drü und achtzig jar. in Farbendruck neu herausgegeben, Görlitz 1875, CLXVII,Mit farbigem Titelblatt, zwei farbigen Frontispizen und 331 farbigen Wappentafeln mit 2000 Wappen; as Faksimile nee rutkamen bi den Fines Mundi Verlag, Saarbrücken 2009.
• Ottfried Neubecker: Großes Wappen-Bilder-Lexikon der bürgerlichen Geschlechter Deutschlands, Österreichs und der Schweiz. Regenstauf: Battenberg-Verlag 2008, ISBN 978-3-86646-038-6.
• Václav Vok Filip: Einführung in die Heraldik. Steiner, Stuttgart 2000, ISBN 3-515-07559-3.
• Adolf Matthias Hildebrandt (Begr.), Ludwig Biewer (Bearb.): Wappenfibel: Handbuch der Heraldik. Rutgeven vun'n Herold, Vereen for Heraldik, Genealogie un Verwandte Wetenschoppen., 19., verb. un wieter maakte Uplaag, bearb. n'n Updrag vun den Herold-Utschuss vun de Düütschen Wapenrulle vun Ludwig Biewer, Degener, Neustadt an der Aisch 1998, ISBN 3-7686-7014-7.
• Birgit Laitenberger, Maria Bassier: Wappen und Flaggen der Bundesrepublik Deutschland und ihrer Länder: allgemeine Einführung in die Staatssymbolik einschließlich Hymnen, Feier- und Gedenktage. Heymann, Köln [u. a.] 2000, ISBN 3-452-24262-5.
• Gert Oswald: Lexikon der Heraldik. Bibliographisches Institut, Mannheim 1984, ISBN 3-411-02149-7.
• Johann Siebmacher (Begr.), Horst Appuhn (Rutg.): Johann Siebmachers Wappenbuch von 1605. Orbis-Ed., München 1999, ISBN 3-572-10050-X.
• Gappa, Konrad: Wappen - Technik - Wirtschaft. Bergbau und Hüttenwesen, Mineral- und Energiegewinnung sowie deren Produktverwertung in Emblemen öffentlicher Wappen. Band 1, Deutschland. Deutsches Bergbaumuseum, Baukem 1999. ISBN 3-921533-65-1. Bi 1000 Öörd mit mehr as 1000 Wapen un de Oortsgeschicht, de dor tohöörn deit. ~ 500 Seiten.
  • Band 2: Österreich, Südtirol (Italien). ISBN 3-937203-32-X, ISBN 978-3-937203-32-4. 387 Oortswapen vun Öösterriek un 18 vun Süüdtirol. ~ 300 Seiten.

Weblenken

• Internatschonal Archiv vun Stadt- un Gemeendewapens (engelsch). De gröttste Sammlung vun apentliche Wapen
• Grote Sammlung vun Ortswapen
• Datenbank mit Familienwapen ut Düütschland un annere Länner
• Wapenböker vun Siebmacher mit Naamsliste un Wapentafeln vun Öösterriek un Däänmark
• Ein Knooppunkt to'n Thema Wapenkunne
• Heraldik-Regekln kort tohopenfaat'
• Graphisch exquisite franzöösche Siete mit Dusende vun Wapen
• Unbannig gode engelsche Siet vun Brian Timms
• Fröhe Wapen ut de Tied vun'n Anfang bit to'n Enn vun de Krüüztöge.
• Der genealogisch-heraldische Webkatalog der Schweiz, Wapensammlung mit mehr as 11'000 Familienwapen ut de Swiez
• De Symbole vun Öösterriek
• De Wapen vun Öösterriek un siene Länner
• Gesamtdokumentation kommunaler Heraldik Deutschlands mit über 3500 Exponaten - Auf der Welt einmalige Wappenschau.