Blievergiften
De Blievergiften oder Saturnismus is en Vergiften, de dör de Opnahm vun metallsch Blie oder Blieverbinnen utlöst warrt. Blie schaadt de Gesundheit vun vele Leevwesen. Disse Artikel geiht alleen üm de Vergiften mit anorgaansche Blieverbinnen bi Minschen. Vergiften mit orgaansche Blieverbinnen as to’n Bispeel Tetraethylblie oder Tetramethylblie hebbt en vullstännig annern Verloop. Kiek dorto in de entspreken Artikels.
Blie un Blieverbinnen künnt över’t Eten, dör Inhalatschoon oder över de Huut in’n Lief opnahmen warrn. Wenn dat eenmolig passert, föhrt eerst vergliekswies grote Mengden vun Blie oder Blieverbinnen to en akut Blievergiften (de döödliche Dosis vun’t goot waterlöösliche Bliesolt Blie(II)-acetat liggt för utwassen Minschen bi 5 bit 30 g[1]). Dorgegen reckt bi de Opnahm över längere Tiet mit de Nohren al en Dosis vun blots 1 mg an’n Dag, üm en chroonsche Vergiften uttolösen[2], vun wegen dat Blie blots langsom wedder utscheedt warrt un sik dorüm in’n Lief – sünners an Steed vun Calcium in de Knaken – anriekert. De Weltgesundheitsorganisatschoon (WHO) schätzt de dörsnittliche perorale Opnahm vun Blie an’n Dag op ruchweg 100–500 µg bi jeden Minschen[3]. De Bruuk vun Blie un Blieverbinnen, t. B. dat in’n Motor to orgaansche Blieverbinnen reageeren Antikloppmiddel Tetraethylblie in Autokraftstoffen is as de gröttste Blieborn siet de 1970er Johren bannig torüchgahn. Gliektietig is ok de in de Ümwelt meetbore Belasten mit Blie lütter worrn[4][5].
Blie schaadt dat zentrale un dat periphere Nervensystem, minnert de Bloodbillen un föhrt to Magen-Darm-Lasten un Nerenschadens. Bit op Utnahmen sünd Blieverbinnen as gefährlich för’t Foortplanten instoopt, d. h. se schaddt de Frucht un minnert de Fruchtborkeit[6]. Siet Juli 2006 warrt Blie un sien anorgaanschen Verbinnen vun de Düütschen Forschensgemeenschop (DFG) as „krebstügen in’n Deertversöök“ beweert[7]. Swore Vergiften föhrt to’n Koma un to’n Dood dör Kreisloopverseggen[4].
Blievergiften is ünner de BG-Kenntall 1101 asw Beroopskrankheit acht.
Borns un Opnahm vun Blie
ännernBlie weer en vun de eersten metallschen Warkstoffen, de vun Minschen bruukt worrn sünd. To de Tiet vun de Römers weer metallsch Blie in groot Maat för Waterleitungen, Fatten un annere Redschoppen un Saken verwennt. De Blieverbinnen Blie(II)-acetat, de en söten Smack hett („Bliesucker“) aver giftig is, is to’n Söten un Schönen vun Wien bruukt worrn. De eersten Berichten över Blievergiften (lat. Saturnismus) sünd ut disse Tiet överlevert[4].
En Ünnersöken vun ruchweg 5.000 Johr olle minschliche Knaken ut’n Sudan hett en Blieandeel vun 600 µg/kg wiest, wiel Knaken ut dat Müncher Autopsiematerial ut dat Johr 1980 6500–9000 µg/kg bargen[4]. Man slutt dorut, dat de Minschheit den Hööftandeel vun de hüütige Bliebelasten sülvst dör den Bruuk vun dat Metall in groten Ümfang veroorsaakt hett. Tosamen mit den Bruuk vun Blie is in de letzten Johrteihnten aver ok de Bliebelasten düchtig wedder torüchgahn: 1971 föhr de Rhien an de Hollännschen Grenz noch ruchweg 2.000 t Blie in’t Johr mit sik, 1984 weern dat blots noch 500 t[4]. De Blieindrag in de Böverflachenwaters in’n düütschen Ruum in’t Afströömrebeet vun de Oostsee is twüschen 1985 un 2000 üm 70 % torüchgahn[8].
De Belasten vun de Ümwelt mit Blie is sünners dör dat Begrenzen un Verbaad vun Blie in’t Benzin bannig torüchgahn. Aver ok de betere Afgasreinmaken mit Fienstofffilters in grote Verbrennanlagen, betere Afwater- un Afluftreinmaken in blieverarbeiten Ünnernehmen as ok generell de reduzeerte Bruuk vun bliebargen Produkten in de Industrie hebbt jemehrn Bidrag dorto hatt.
Utwassen Minschen nehmt mehr as 80 % vun’t Blie mit de Nehrmiddel op. Wenn Lüttkinner mit Blie belasten Bodden oder Stoff sluckt, künnt se dormit mehr Blie opnehmen as över de Nohren. De Mengde an Blie, de een jeden Dag op’n Kilogramm Liefgewicht opnehmen deit, liggt twüschen 0,5 un 30 µg. Bi Kinner is de Weert mit dörsnittlich 0,8 µg/kg relativ sehn grötter as bi utwassen Lüüd mit dörsnittlich 0,55 µg/kg. De WHO gifft as vörlöpig to verdrägene Opnahmmengde in de Week (Provisional Tolerable Weekly Intake, PTWI) 25 µg/kg Liefgewicht an[9]. Dat is dat glieke as ruchweg 3,6 µg/kg an’n Dag oder üm un bi 200 µg för en utwassen Minschen mit 60 kg Gewicht.
Luftbelasten
ännernDe Bliebelasten vun de Luft is ruchweg twüschen 1920 un 1980 düütlich höger wesen dör den Bruuk vun dat bliebargen Antikloppmiddel Tetraethylblie. Bi’t Verbrennen in’n Motor entsteiht Blie un Blie(II)-oxid, dat mit Chlor un Brom, wat ut Kohlenwaterstoffen stammt, dat den Benzin tosett warrt, to fien Blie(II)-chlorid- un Blie(II)-bromid-Partikels reageert. Disse fienen Sweevstoffen sett sik denn vör allen in de Neeg vun de Straten af, woneem se – vergleken mit annere Öörd wieter weg vun de Straat – to en üm den Fakter 2-10 högeren Blieandeel in Aaftbööm un böverirdisch wassen Grööntüüch veroorsaakt hebbt[5]. Bi’t Verhütten vun Blie un ok bi sien Raffinatschoon warrt dat as fienen Blie(II)-oxid-Stoff freesett un lett de Bliebelasten in de Ümgegend anstiegen. Ok Affallverbrennanlagen un annere Füeranlagen as ok blieverarbeiten Bedrieven geevt bliebargen Stoff an de Ümwelt af[10]. De fiene Stoff mit Partikelgrötten twüschen 0,1 un 10 µm warrt deelwies vun’n Wind in Rebeden wieter weg transporteert, wo de sik sünners mit den Nedderslag afsetten deit[11]. Stark blieholligen Stoff billt sik ok, wenn bi’n Korrosionsschuul olle Bliemennige-Farven dör Sandstrahlen wegmakkt warrt[10].
Mitünner lett sik ok bi Sportschütten en högere Bliekunzentratschoon in’t Blood nawiesen, oder ok bi annere Personen, de regelmatig to’n Öven mit Scheetwapen in slaten Rüüm gaht. Gefährliche Kunzentratschonen kamt dorbi aver nich faken tostannen, vör allen dör de Inkapseln vun’t Blie in en Koppermantle (Vullmantelgeschaat).
Blie dat över Stoff inatent warrt, riekert sik nich in de Lung an, man dat warrt resorbeert oder in’n Rahmen vun’t Sülvstreinmaken vun de Atenweeg mit den in’n Rachenruum transporteerten Bronchialsliem rünnersluckt. Vun de inatenten Bliepartikels blieft afhangig vun de Grött 20-50 % in de Lung. tosamen warrt ruchweg 30 % vun de inatente Mengde resorbeert. Bi 20 m³ inatent Luft an’n Dag un en Blieandeel vun 1 µg/m³ in de Atenluft – wat en Weert is, de ok in Städer nich faken överschreden warrt – resulteert dorut en Blieresorpschoon vun 6 µg an’n Dag[4]. Vun’n 1. Januar 2005 af gellt en Grenzweert vun 0,5 µg/m³ in’t Johresmiddel[12].
En grötteret Risiko hebbt also vör allen Lüüd, de mit dat Winnen vun Blie to kriegen hebbt oder in wieterverarbeiten Bedrieven arbeit. In Bliehütten un -raffinerien kann de Luftkunzentratschoon twüschen 80 un 4000 µg/m³ bedrägen[4]. De MAK-Weert för Blie is op 100 µg/m³ fastleggt.
Nohren un Drinkwater
ännernDe Kunzentratschoon vun Blie in Nehrmiddel wesselt düchtig. Sünnere Organismen riekert Blie an. Eenige Poggenstöhl künnt Kunzentratschonen vun bit to 40.000 µg/kg Drööggewicht oder gor bit 80.000 µg/kg opwiesen[11]. In Söötwaterfisch sünd 0,5–1000 µg/kg funnen worrn[11]. Högere Planten nehmt bit op en poor Utnahmen blots wenig Blie över de Wörtel oder över de Blattböverflachen op. Planten sünd dorüm vör dör den Stoff an de Böverflach belast, de sik to’n Deel aver afwaschen lett[11]. Planten mit grote Blattböverflachen künnt dorüm Hööchstweerten bit to 20.000 µg/kg[13] hebben. Vergleken mit de meisten Nehrmiddel, de vun Deerten maakt warrt (Blieandeel 10–100 µg/kg[13]) wiest Innereien vun Slachtdeerten mit 100–1000 µg/kg[13] teemlich veel Blie op.
För vele Gruppen vun Levensmiddel gifft dat Blie-Hööchstandelen, de vun de Europääschen Union enkelt fastleggt worrn sünd. Se künnt to’n Bispeel twüschen 20 µg/kg för Melk un 1.500 µg/kg för Musseln liggen[9]. De Weerten richt sik dorna, in wovun Mengden man disse Nehrmiddel tyypschwies to sik nimmt un woveel Blie normalerwies in disse Levensmiddel binnen sünd. Dat is ok de Grund, worüm de Grenzweert för Musseln so hooch is, vun wegen dat se Blie anriekern doot un vun Natur ut vergliekswies veel Blie in sik bargt, gliektietig aver ok blots in lütte Mengden eten warrt.
In de verleden Tiet weern Bliegeschirr un bliehollig Geschirr ut Tinn bedüden Blieborns, vör allen as sünners sure Nehrmiddel as Wien oder Fruchtsaft grote Mengden vun Blie dorut lösen künnen. Intwüschen is jemehr Bruuk verboden. Vundaag kann aver noch Keramikglasur Blie bargen un in gröttere Mengden an de Levensmiddel afgeven[14]. De in’t Johr 1984 fastleggte Hööchstweert för Blieafgaav an Levensmiddel liggt bi 4.000 µg/l, wat intwüschen aver as to hooch ansehn warrt[14].
Waterleitungen ut Blie sünd sünner bi week oder suer Water problemaatsch, vun wegen dat sik denn keen schulen Schicht ut dat swor lösliche Blei(II)-carbonat billn kann un in’n dullsten Fall bit to 3.000 µg/l[4] (annere Borns: 200 µg/l[5], 500 µg/l[13]) Blie in Lösen gahn künnt. De siet 1. Dezember 2003 inföhrte Grenzweert för Drinkwater vun 25 µg/l, de bit Anfang 2013 op 10 µg/l rünnersett warrt, kann dormit üm en Veelfack överschreden warrn. Dorför hett för lange Tiet en Grenzweert vun 40 µg/l[15] gellt. Blierohren warrt siet 1973 nich mehr verboet, sünd aver in Ballungsrebeden noch in 10 bit 15 % vun de Huusholten in Bruuk[15]. Blie kann aver ok ut Missingamaturen in’t Drinkwater gahn un den hüütigen Grenzweert överstiegen, wenn dat längere Tiet mit dat Metall in Kuntakt blifft[15].
Sünners Kinner künnt över’n belasten Bodden Blie opnehmen. In’t Rebeet vun de Eerdböverflach ännert sik de Blieandeel in’n Bodden düchtig vun Oort to Oort. He kann twüschen 50.000 µg/kg un 1.000.000 µg/kg liggen[13].
Utwassen Minschen resorbeert över de Verdauen blots ruchweg 10 % vun de opnahmen Bliemengde in den Lief. Bi Kinner twüschen twee Maanden un söss Johren dorgegen kamt bit to 50 % vun’t Blie in’n Lief. Kinner sünd dorüm dör dat Blie in de Nohren sünners in Gefohr[4].
Smöken
ännernSiet Sommer 2006 is in Düütschland mehrmols Cannabis opduukt, dat mit elementar Blie verunreinigt weer. In’n Ruum Leipzig sünd mehr as 100 Fäll vun Blievergiften dokumenteert worrn, de sik op den Bruuk vun verunreinigt Marihuana torüchföhren laat[16]. In’n Februar 2009 sünd in’n Ruum München mehrere Patienten mit Blievergiften faststellt worrn, as se Cannabis konsumeert hebbt, dat mit Bliesulfid streckt weer. Bi de Patienten, de Symptomen vun’n Vergiften wiesen deen, sünd hoge Blieweerten in’t Blood faststellt worrn[17].
Blie in’n Lief
ännernVerdelen
ännernIn’n Lief warrt dree Bliedepots ünnerscheedt, de verscheden gau Blie inlagern un afgeven künnt un en wesselsietig Gliekgewicht anstreevt. Dat opnahmen Blie kummt toeerst in dat Blood, woneem sik dat to 95 % an de roden Blöödkörpers anbinnt. Gau stellt sik en Gliekgewicht in twüschen dat Blood un Hart, Lung, Lebber, Neer, Bregen un den Magen-Darm-Trakt. De Uttuusch mit de Muskeln un de Huut löpt langsomer af[11]. In Weekgeweev hett Blie en Helfweertstiet vun ruchweg 20 Daag[4]. Blie in disse Depots warrt wedder utscheedt oder in Form vun Bliephosphat an Steed vun Calciumphosphat in de Knaken un Tähnen inlagert. Dor billt Blie en Depot, dat düchtig lang bestahn blifft mit en Halfweertstiet vun 5 bit 20 Johren. Bi utwassen Minschen befinnt sik 90 % vun’t Blie in de Knaken, bi Kinner blots 60 %. Wenn dat to’n Afbo vun Knakensubstanz kummt – to’n Bispeel bi Calciummangel, Stress, wiel en Cortisontherapie, dör Azidoos oder wiel en Swangerschop – kann de Bliespegel invt Blood anstiegen un ok ahn vermehrte Opnahm vun Blie vun buten de Symptomen vun en akute Blievergiften utlösen. Dat warrt as Bliekrise betekent.
Blie is plazentagängig, wat bedüüt, dat Blie ut dat Blood vun en swangere Fro op den Fetus övergahn kann un den Schaden tofögen kann.
Utwirken
ännern| Utwirken | Bloodkunzentratschoon in µg/l (Kinner) | Bloodkunzentratschoon in µg/l (Utwassene) |
|---|---|---|
| Lichte Stören vun de Nerenfunkschoon | 100 | - |
| Statistisch lütteren IQ | 100-200 | - |
| Statistisch fröheren Geboortstermin | - | 140 |
| Enzymhemmen bi’t Bloodbillen | af 150 | af 150 |
| BAT (Fronslüüd ünner 45 Johren) | - | 300 |
| Delta-Aminolävulinsüür un Koproporphyrin in’n Mieg höger | 400 | 400 |
| BAT | - | 400 |
| Visimotoorsche Leistung minnert | 100-200 | 500 |
| Bloodarmot | 200 | 500 |
| chroonsche Enzephalopathie | 500-600 | 800 |
| Lahmen | 600-800 | 600-800 |
| akute Enzephalopathie | 800-1000 | 1200 |
De Wirken vun Blie op’n Lief hangt af vun de Kunzentratschoon in’t Blood. För utwassen Mannslüüd hett de DFG 400 µg/l as hööchsten tolaten Weert an de Arbeitssteed (BAT-Weert) fastleggt, för Fronslüüd ünner 45 Johren 300 µg/l. Bi Deertversöken un breed anleggte Studien bi Kinner un Fronslüüd, de ’n Kind kriegt, hett man bi al bi 150 µg/l Blie in’t Blood Henwiesen funnen, dat de IQ un dat Lehrverhollen minnert sünd. Dorüm schall na de WHO en Blootbliespegel vun 100 µg/l in 98 % vun de Inwahners (Kinner inslaten) nich överschreden warrn[3].
Gladde Muskulatur tütt sik dör Blie tosamen, wat Darmrammen utlösen deit. Butendem teiht sik ok de lütten Bloodfatten tohopen. Dordör stiggt de Blooddruck licht an un de Huut warrt bleker in’t Utsehn.
Bloodbillen
ännernBlie hemmt de dree Enzymem (Delta-Aminolävulinsüür-Dehydrataas (ALAD), Koprogenaas un Ferrochelataas), de an de Bloddbillen bedeeligt sünd. Dat föhrt dorto, dat to’n een de Bloodbillen an sik stört is un sik to’n annern Twüschenprodukten – de Substraten vun de bedrapen Enzymen oder jemehr Stoffwesselprodukten, also δ-Aminolävulinsüür (ALA), dat Produkt vun de Dehydreeren Koproporphyrin III vun’t Koproporphyrinogen III un Protoporphyrin IX – anriekert.
Af en Bliespegel in’t Blood vun üm un bi 150 µg/l lett sik de Hemmen vun de ALAD nawiesen, af 400 µg/l is de ALA-Andeel in’n Mieg höger. Dat brune Koproporphyrin III lett sik ok vun disse Bliekunzentratschoon an in’n Urin vermehrt nawiesen un farvt em in swore Fäll (hogen Bloodbliespegel) düüsterbruun. Dat driggt ok to’n bleek-grau-geel Farven vun de Huut bi, wenn en chroonsche Blievergfiten vörliggt[2][4]. Twüschen 200 un 600 µg/l stiggt de Andeel vun’t Protoporphyrin in de roden Bloodkörpers an un löst dor en so nöömte „basophile Tüppeln“ vun de roden Bloodkörpers ut, de sik ünner’t Mikroskop nawiesen lett.
Mehr as 500 µg/l (bi Kinner 200 µg/l) Blie in’t Blood kann en Bloodarmot utlösen[3], vun wegen dat de Bloodbillen inschränkt is un de Levensduer vun de roden Bloodkörpers rünner geiht.
Nervensystem
ännernBi Kinner sünd al af 100–200 µg/l Blie in’t Blood statistisch psychische Ännern as’n beten sietere Intelligenz unpsychomotoorsche Inschränken fasttostellen[13]. Bi utwassene Lüüd is de Leistung bi visimotoorsche Proven af 500 µg/l rünnersett[13]. To en Enzephalopathie kummt dat bi utwassen Minschen af 1.200 µg/l, bi Kinner al af 800–1000 µg/l. Disse Enzephalopathie ennt, wenn se nich behannelt warrt, bi Kinner jümmer mit’n Dood un föhrt bi de, de dat överleevt, faken to duersome neurologische un neurophsychologische Schadens[3]. To de Symptomen vun so en Enzephalopathie tellt Koppweh, Desorienteeren, Slaaplosigkeit, Spucken, Apathie, Stupor, Överaktivität un Aggressivität[4]. In swore Fäll münnt de Krankheit in’t Delirium, Rammen, Koma und Dood dör Kreisloopverseggen[4].
Chroonsche Blievergiften mit Kunzentratschonen af 600–800 µg/l in Blood[4] lahmt dör Nervenschadens vör allen de starker bruukten Extensers, wat to de tyypschen „Fallhandstellung“ föhrt[2].
Organen vun de Verdauen
ännernEn Blievergiften maakt tyypsche Darmkoliken („Bliekolik“) un Verstoppen, in swore Fäll bit to’n spastischen Ileus. En akute Vergiften dör grote Mengden vun en Blieverbinnen kann to’n Spucken föhren, wobi dat Utspeete dör Blei(II)-chlorid, dat sik in’n Magen mit de Magensüür billt hett, witt farvt wesen kann[1].
Neren
ännernDe Nerenfunkschoon warrt bi Kinner al af 100 µg/l Blie in’t Blood licht stört[13]. in sworere Fäll vun Vergiften kann dat Nerengeweev schaadt warrn[4]. Bi Rotten hett Blie dör hoge Dosen över lange Tietrüüm Nerentumoren utlöst[3].
Foortplanten
ännernBi Rotten un Primaten hebbt in Deertversöken Bliespegel vun üm un bi 150 µg/l in’t Blood vör de Geboort to anduern Lehr- un Gedächtnisswackheit föhrt[3]. Blie hett in Deertversöken ok de Grött vun’n Worp, dat Geboortsgewicht un de Överlevensproportschoon vun de Neeboren rünnersett[4]. Bi Minschen schient en Bloodbliespegel vun de Mudder vun mehr as 140 µg/l dat Geboortsöller rünnersetten to künnen[13].
Utscheeden
ännernBlie warrt blots düchtig langsom wedder utscheedt. Dat duert dorüm mehrere Johren, bit sik vun’t Enn vun de Blieopnahm an wedder normale Weerten instellt[2]. De gröttste Deel (76 %) vun’t Blie warrt över de Neren utscheedt, över de Gall un den Darm ruchweg 16 % un weniger as 8 % över de Hoor, Nagels, Huutafschilfern un Sweet[4][2].
Diagnoos un Wacht
ännernTo de buteren Symptomen vun en Blievergiften tellt dat so nöömte „Bliekolorit“ (bleek-grau-gele Huutverfarven), Darmkoliken, diffuse zentralnervöse Symptomen as Mööd, Koppweh, keen Hunger, usw., Lahmen, en blauswarten „Bliesuum“ üm den Tähnhals in’t Tähnfleesch, de Blei(II)-sulfid bargt un in swore Fäll en Enzephalopathie[2].
To’n Faststellen vun de Bliebelasten künnt Blood, Urin, Tähnen oder Hoor hernahmen warrn. Blood is an’n besten för de Diagnoos un för de Spoodkontroll vun en Behanneln egent[13].
De Blieandeel in’n Urin ännert sik to dull in Afhangigkeit vun de Fletigkeitsopnahm un vun de Nerenfunkschoon. Bito is de Bliekunzentratschoon in’n MIeg üm den Fakter 10 lütter as in’t Blood, wat dat Bestimmen sworer maakt. As de Andelen an ALA un Koproporphyrin III in’n Mieg eerst af de al schaadhafte Bliekunzentratschoon vun 400 µg/l düütlich anstiggt, egent sik disse Weert blots, üm starkere Belasten – to’n Bispeel veroorsaakt dör’n Beroop – fasttostellen[4]. To’n Kontrolleeren vun de Bliebelasten bi de normalen Lüüd döögt disse Parameter nix[13].
Tähnen egent sik vun’t Prinzip her goot, üm Belasten mit Blie över längere Tiet to bestimmen, vun wegen, dat de Blieandeel mit dat Öller un Blieexpositschoon anstiggt. Man, bi utwassen Lüüd staht Tähnen normalerwies nich praat. Goot egent sünd se aver bi Kinner, vun wegen dat de utfallen Melktähnen ünnersöcht warrn künnt[13].
Över de Aflagern in de Hoor künn een de Belasten vun de verleden Maanden afschätzen. Dat Problem dorbi is aver, dat Blie, wat an de Hoor vun buten anbacken deit, dat Resultat verkehrt maken künn[13].
Üm Bliedepots in de Knaken dör torüchliggen Belasten natowiesen is de Bloodünnersöken nich goot, vun wegen, dat de Bliespegel dorin denn tomeist nicht mehr hooch is. An de Steed kann een dat Blie in de Knaken direkt över en Röntgenfluoreszenzanalys bestimmen oder man maakt’n EDTA-Provokatschoonsproov. Dorto warrt den Patient EDTA sprütt un de Blieutscheden kontrolleert. Wenn se düütlich höger is as’n tyypschen Verglieksweert, düüt dat op en groot Bliedepot in’n Lief hen[4].
Behanneln
ännernNa’t orale Opnehmen vun en blieholligen Stoff warrt toeerst versöcht, dör Spucken un Magenspölen to hinnern, dat dat Blie resorbeert warrt. Gegen en akute Vergiften warrt mit en Magensölen mit en 3 %ige Natriumsulfatlösen un gliektietige Gaav vun Aktivkahl angahn[18]. Dordör warrt Blieionen in swor löslichet Bliesulfat överföhrt un an de Aktivkahl bunnen.
Üm dat Blie ut dat Blood un ut de licht togänigen Depots ruttokriegen, kann en Therapie mit Chelatbillner as EDTA, DTPA un/oder D-Penicillamin maakt warrn. De Chelaten warrt över de Neren utscheedt. Man, Chelatbillner hebbt ok bannige Nevenwirken un künnt dorüm nich över längere Tiet geven warrn, vun wegen dat se ok Sporenelementen ut den Lief utschwemmen doot, de to’n Leven afsluut nödig sünd. Bi Kinner kummt en Chelat-Therapie bi en Bliespegel vun mehr as 450 µg/kg in Fraag[13].
Wichtig is in jeden Fall, wies to warrn, wat de Blieborn is un to hinnern, dat dat dordör nochmol to en Vergiften kamen kann.
Vörsorg
ännernDat eenzige, wat för Blie schuult, is dat Swormetall gor nich eerst freetosetten un optonehmen. Vele Anwennen vun Blie sünd in de Twüschen düchtig inschränkt oder verboden worrn. Dorto höört Bliewitt as Farvpigment, Meninge as Rostschuul, Tetraethylblie as Antikloppmiddel, bliehollih Lööttinn un mehr. Dor, woneem Blie nich uttotuuschen geiht, schüllt Produkschoonsverfohren insett warn, de mööglichst wenig Blie bargen Stoff un Afwater produzeert. Wenn dat Tostannenkamen vun Bliestoff oder Blie in’t Afwater nich to hinnern is, mutt dat afsogen oder opfungen, sammelt, sauber maakt un opletzt anstännig entsorgt warrn, ahn dat dormit de Ümwelt belast warrt. Üm de Arbeitskräft to schulen, de mit Blie oder Blieverbinnen in Kuntakt kamt, mööt de Arbeitgevers to gellen Arbeitsschuulvörschriften inhollen. Dorto höört dat Överwachen vun de Kunzentratschoon in de Luft, dat Överwachen vun den Bliespegel in’t Blood bi’t Personal, Hygieneanstalten un, wo nödig, Schuulutrüsten.
Produkten un Affäll, de Blie bargen doot, as olle Autobatterien mööt enkelt sammelt un entsorgt warrn.
För Personen, de nich vun Beroops wegen mit Blie to kriegen hebbt oder in bannig belast Rebeden wahnt, besteiht in de Twüschentiet keen Gefohr mehr, över de Luft oder dat Eten to veel Blie optonehmen. En Problem stellt aver jümmer noch olle Waterleitungen ut Blie dor, de grote Mengden an Blie in’t Drinkwater afgeven künnt. Se schülln so wiet mööglich dör Rohren ut annere Materialen uttuuscht warrn. Dat „Aflopenlaten“ vun Water, dat längere Tiet in de Leitung stahn hett is blots en Nootbehelp för utwassen Minschen, reckt aver nich för Swangere oder Lüttkinner[19]. To’n Torechtmaken vun Babynohren is Water mit’n hogen Blieandeel afsluut nich egent, vun wegen dat Kinner dör Blie in Nehrmiddel sünners grote Gefohr drauht. Aaft un Grööntüüch schüll vör’t Eten afwaschen warrn, müm den Stoff wegtomaken, de an de Schaal anbackt. Nehrmiddel, de vun Natur ut ’n hogen Blieandeel bargt, as Wildpoggenstöhl, Musseln un Innereien schülln al so blots in lütte Mengden eten warrn.
För Nehrmiddel dröff een blots Fatten un Redschoppen bruken, de dorför utdrücklich egent sünd. En Problem künnt Keramikfatten wesen, de mit en bliebargen Glasur övertogen sünd. Oppassen mutt een sünners bi „No-Name-Produkten“ un Importen ut’t Utland. 2007 is opdeckt worrn, dat Speeltüüch mit Farv övertogen worrn is, de to dull mit Blie belast weer. Dat keem dorbi mehrfack to Torüchroopakschonen to’n Bispeel vun den US-amerikaanschen Hersteller Mattel[20], de dat Speeltüüch billig in de Volksrepubliek China herstellen laten hett. En Göödkontroll harr dor nich oder wenigstens nich goot nooch stattfunnen.
Einzelnachweise
ännern- ↑ a b Reinhard Ludewig, Karlheinz Lohs: Akute Vergiftungen. 6. Oplaag. Gustav-Fischer-Verlag, Stuttgart 1981. ISBN 3-437-10697-X S. 127-129
- ↑ a b c d e f C.-J. Estler (Rgv.): Pharmakologie und Toxikologie. 5. Oplaag. F. K. Schattauer Verlagsgesellschaft mbH, Stuttgart 2000. ISBN 3-7945-1898-5 S. 735–738
- ↑ a b c d e f WHO: Chapter 6.7 Lead (2001)
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Hans Marquardt, Siegfried G. Schäfer (Rgv.): Lehrbuch der Toxikologie. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg 1997. ISBN 3-8274-0271-9 S. 513–517
- ↑ a b c Konrad Lang: Biochemie der Ernährung. 4. Oplaag. Steinkopff, Darmstadt 1979. ISBN 3-7985-0553-5 S. 379–381
- ↑ Ümweltbundsamt: Leddfaden to’n Anwennen vun ümweltverdrägliche Stoffen(Februar 2003)
- ↑ Deutsche Forschungsgemeinschaft: DFG legt MAK- und BAT-Werte-Liste 2006 vor (Pressemitdelen Nr. 34, 5. Juli 2006)
- ↑ Umweltbundesamt: Emisschonen ut dat Ostseeafströömrebeet (Stand 16.11.2005)
- ↑ a b Verbraucherinformationssystem Bayern: Swormetallen in Levensmiddel (Stand 13.01.2006)
- ↑ a b Umweltbundesamt: Blie (Stand 18.11.1998)
- ↑ a b c d e Bruno Streit: Lexikon Ökotoxikologie. VCH, Weinheim 1991. ISBN 3-527-28104-5 S. 104–110
- ↑ Ümweltbundsamt : Informatschonen to’n Luftschasdstoff Blie (Stand: November 2005)
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Ümweltbundsamt: Stoffmonographie Blie (1996)
- ↑ a b Bundsinstitut för Risikobeweerten: Blie un Cadmium ut Keramik (07.06.2005)
- ↑ a b c Ümweltbundsamt: Grenzweert för Blie in’t Drinkwater rünner sett (12.12.2003)
- ↑ New England Journal of Medicine: Lead Poisoning Due to Adulterated Marijuana
- ↑ Blieverseucht Marihuana in Bayern opduukt
- ↑ Mutschler alii: Arzneimittelwirkungen, Lehrbuch der Pharmakoligie und Toxikologie, Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft mbH Stuttgart, 8. Oplaag, S. 970f
- ↑ Bundsümweltamt: TRINK WAS - TRINKWASSER AUS DEM HAHN
- ↑ Blie in Fisher-Price-Speeltüüch
Kiek ok
ännernWebsteden
ännern- Technische Regeln för Gefahrstoffen: Blie un bliebargen Gefahrstoffen (TRGS 505) (PDF, 66 kB)
- Markblatt to de BK Nr. 1101: Krankheiten dör Blie oder sien Verbinnen
- Lead Poisoning: A Historical Perspective – Historische Sicht to de Blievergiften (engelsch)
- Ünersöken vun en Bliebelastensfall an de Arbeitssteed (pdf-Datei)
- Engelsche Bibliografie to Blievergiften in de Antike
- Blieintoxikatschoonen dör streckt Marihuana in Leipzig, rutkamen in Deutsches Ärzteblatt (PDF, 145 kB)