Die 1000 Augen des Dr. Mabuse
Die 1000 Augen des Dr. Mabuse (op plattdüütsch so veel as: „Dokter Mabuse sien dusend Ogen“) is en düütschen Kriminalfilm, de in West-Berlin dreiht worrn is und 1960 in de Kinos keem. Dat weer de letzte Film vun den Speelbaas Fritz Lang, mit den he sien beiden Dr.-Mabuse-Filmen ut de 1920er un 1930er Johren wietermaakt hett. Produzeert weer de Swartwittfilm vun Artur Brauner un sien Firma CCC Filmkunst GmbH ünner finanzielle Bedeeligung vun de Firmen C.E.I. Incom (Rom) un Critérion Film S.A. (Paris) un weer de Optakt vun en sössdeelige Filmreeg vun Dr.-Mabuse-Filme, de bit 1964 rutkamen is. De Film is an’n 14. September 1960 in’n Gloria-Palast in Stuttgart eerstmols opföhrt worrn.
| Filmdaten | |
|---|---|
| Plattdüütsch Titel: | — |
| Originaltitel: | Die 1000 Augen des Dr. Mabuse |
| Düütsch Titel: | Die 1000 Augen des Dr. Mabuse |
| Produkschoonsland: | Düütschland Frankriek Italien |
| Johr vun’t Rutkamen: | 1960 |
| Läng: | 104 Minuten |
| Originalspraak: | Düütsch |
| Öllersfreegaav in Düütschland: | FSK 12 |
| Filmkru | |
| Speelbaas: | Fritz Lang |
| Dreihbook: | Fritz Lang Heinz Oskar Wuttig Jan Fethke |
| Produkschoon: | Artur Brauner för CCC Filmkunst GmbH u. a. |
| Musik: | Gerhard Becker Bert Grund |
| Kamera: | Karl Löb |
| Snitt: | Walter Wischniewsky Waltraud Wischniewsky |
| Szenenbild: | Erich Kettelhut Johannes Ott |
| Kledaasch: | Ina Stein |
| Dorstellers | |
| |
Inholt
ännernDe Feernsehreporter Peter Barter hett sien Senner gegenöver en grote Story ankünnigt, man kort later warrt he dood in sien Auto vör en Ampel opfunnen. Apentlich warrt vertellt, dat he en Hartslag harr, man de Polizei finnt rut, dat de Reporter mit en unbekannte Wapen doodmaakt worrn is. Em is en Stahlnadel direkt in’n Bregen schaten worrn. Dat BKA un Interpol schallt sik in den Fall in.
Bi de Diskuschoon fallt de Naam Dr. Mabuse, en Superverbreker, de ünner Gröttenfimmel lieden de un 1933 in en Irrenhuus doodbleven is. Verschednee Sporen föhrt na dat Hotel Luxor: en Reeg vun Verbreken, bi de dat üm veel Geld güng, harrn jemehrn Anfang in dat Luxushotel. Un ’n beten later gifft dat wedder en Twüschenfall üm den US-amerikaanschen Mulitmillionär Travers. De smucke Marion is dorbi de Lockvagel. Se steiht ünner Hypnoos un warrt vun ehrn klumpfötigen Ehmann terroriseert, de in’n Deenst vun Dr. Mabuse, d. h. vun sien Nafolger, steiht. Üm Kuntakt optonehmen speelt se apentlich vör, dat se ut en Hotelfinster springen will, üm sik dat Leven to nehmen. Travers kummt er to Hülp un hollt er dorvun af. As he sik för de Fro verantwoortlich föhlt, sorgt he sik wieter üm ehr un kummt ehr neger.
Travers hett mit Karnsplitten to doon un is dorüm för Mabuse sien Organisatschoon intressant worrn. Se nütt dat Hotel Luxor, dat inst vun de Nazis boet weer un mit en geheeme Anlaag to’n Överwachen un Utspioneren vun de Hotelgäst inricht worrn is. Op disse Wies hett de Verbrekerorganisatschoon spitzkregen, woneem dat veel Geld to hollen geev.
Achter all de Verbreken stickt de Dokter Prof. Jordan, de in den Fimmel leevt, dat he dat Wark vun den groten Verbreker Mabuse wieterföhren mutt. Mit Hülp vun de Kameras in’t Hotel künn he sien Oppers utspioneren und kreeg so ok Informatschonen, de he as de blinne Spökenkieker Cornelius insett heet, üm de Lüüd to erpressen. Mit Hülp vun en Interpol-Agenten, de sik as Vertreder utgifft, un Kommissar Kras, kann Travers den Verbreker ünner Levensgefohr opletzt utfinnig maken un sien Organisatschoon hoochnehmen.
Kritik
ännern- Dat Lexikon vun’n internatschonalen Film meen, Lang sien letzten Film leegt op de glieke Even as all Krimi, de to de Tiet dreiht worrn sünd. All deswegen künn he to keen Tiet an de filmische Gööd vun sien ollen Mabuse-Warken rankamen. Liekers harr he en intressant un ünnerhollern Speel mit dubbelsietige Perspektiven, Drug un verkehrten Schien to beden.[1]
- Die Zeit schreev an’n 23. September 1960 vun en Tietverdrief mit makabren Inslag, de sik vun de perfektionistischen Middels, de nich recht to glöven weern, dör liese Ironie afsetten de. De beste Lesitung weer Gert Fröbe tospraken.[2]
- Moviesection.de bericht vun en atmosphäärsch tollen Krimi, de wunnerbor besett weer. Fröbe weer dorbi mehr as blots en go’e Wahl wesen. De Film an sik bargt aver ok Längden[3]
Utteken
ännernDe Film is 1961 mit een Filmpries uttekent worrn: Peter van Eyck weer in de Kategorie Best Schauspeler – Natschonal op’n drüdden Platz mit den Bambi ehrt.
Produkschoonshistorie
ännern
De beiden Filmen Dr. Mabuse, der Spieler un Das Testament des Dr. Mabuse, de 1922 un 1933 vun Fritz Lang inszeneert weern, wiesen sik as bannig spannende Filmen un gellt hüüt as Klassikers vun de düütschen Filmhistorie.
De Filmproduzent Artur Brauner hett 1953 vun Norbert Jacques, den Schriever vun de Romanvörlagen, de Rechten an de Verbrekerfigur kregen. De Utsichten för fiktive Kriminalgeschichten in de 1950er Johren weer vun de Filmverlehers nich so dull ansehn, also hett sik Brauner sien CCC-Film eerstmol mit annere Filmen befaat. De Laag hett sik ännert, as 1959 de Edgar-Wallace-Film Frøen med masken mit veel Spood rutbröcht worrn is.
Dat glieke Johr noch hett Brauner sien Projekt vun en Mabuse-Filmreeg bi’n Constantin-Filmverleeh vörstellt, wat dor goot opnahmen worrn is. Tosamen mit Gerhard F. Hummel hett Brauner en eerst Kunzept utklamüstert.[4] Bito künnen se noch mol Fritz Lang as Speelbaas ünner de Verdrag nehmen, de vörher al för Brauner sien Produkschoonsfirma arbeit hett. In Tosamenarbeit mit Heinz Oskar Wuttig schreev Lang dat Dreihbook to sien drüdden Mabuse-Film, dat op den Roman Mr. Tot aĉetas mil okulojn baseert, de 1931 op Esperanto vun sien Partner Jan Fethke (ünner dat Pseudonym Jean Forge) rutbröcht worrn is. De Rahmengeschicht vun dat Book, in dat Dr. Mabuse nich vörkamen deit, is dorför mit de bekannten Verbrekerfigur un sien Motiven kombineert worrn.
De Film bargt Elementen vun’n Överwachensstaat un de Big-Brother-Thematik ut George Orwell sien Roman Nineteen Eighty-Four. Mööglicherwies kann de Film ok as Parallele to’n Kollen Krieg mit den Striet üm de Weltherrschop düüt warrn. So is de Tiet vun’t late düütsche Weertschopswunner visuell düütlich infungen worrn. Mit de Person vun den US-amerikaanschen Atom-Industriellen un Multimillionär Travers is gliekermaten de Mööglichkeit vun’n persönlichen Riekdom as ok de Gefohr vun en Atomkrieg inbunnen worrn. [5] In’n Gegensatz to sien Mabuse-Adapschonen ut de Tiet vun de Weimarer Republiek wull Lang mit den ne’en Film aver weniger politische oder stilistische Vörstellen ümsetten, man en „ruge un realistische, meist in’n Wekenschau-Stil“ inszeneerte Geschicht vertellen.[6]
Üm den Film internatschonal vermarkten to künnen, hett Brauner de Rullen mit bekannte un naamhafte Dorstellers besett, so as de britische Schauspelersche Dawn Addams un den Düütsch-Amerikaner Peter van Eyck. De charismaatsche Kommissar Kras weer vun Gert Fröbe speelt, de in twee wietere Mabuse-Filmen den Kommissar Lohmann speelt hett. De Titelrull weer mit Wolfgang Preiss besett, de den mysteriösen Superverbreker ok in de lateren Filmen ut de Reeg dorstellt hett. Üm nich vörher al to veel to verraden, weer Preiss op de Rullenlisten blots in de Rull vun Professor Jordan opföhrt, wiel Lupo Prezzo (en italieensche Översetten vun Wolf Preis) as Dorseller vun Cornelius angeven weer. Butendem weern de Szenen vun Curt Ackermann synchroniseert. In en Statistenrull is in den Film ok Dieter Hallervorden to sehn as Deel vun en Koppel vun Presselüüd.
De Dreiharbeiten löpen vun’n 4. Mai bit to’n 28. Juni in West-Berlin, vör allen in de Studios vun de CCC-Film in’n Stadtdeel Haselhort. De vergliekswies wenigen Butenopnahmen sünd tomeist op dat Gelände vun de Studios oder in de direkte Neeg dorvun dreiht worrn. So is an’t Enn de Eiswerderbrüch to sehn, wo de Mabuses Auto rünnerstört.
Literatur
ännern- Jean Forge: Mr. Tot aĉetas mil okulojn. Literatura Mondo. Budapest 1931 (1. Oplaag) / 1934 (2. Oplaag), 242 Sieten
- Jean Forge: Mr. Tott kauft 1000 Augen. Düttsche Översetten, Goldmann Verlag, Leipzig 1932 (1. Oplaag). 249 Seiten
- Solveig Wrage: Dr. Mabuse im Film. Reinhard Weber Verlag, Landshut September 2011, ISBN 978-3943127003
Borns
ännern- ↑ Kritik in’t Lexikon vun’n internatschonalen Film, afropen an’n 21. Januar 1013
- ↑ Filme der Woche in Die Zeit, 23. September 1960
- ↑ Filmkritik vun Thomas Ays bi moviesection.de
- ↑ Joachim Kramp: Hallo! Hier spricht Edgar Wallace. Die Geschichte der Kriminalfilmserie von 1959 bis 1972. Drüdde, överarbeit un utwiet Oplaag, Schwarzkopf & Schwarzkopf, Berlin, 2005, ISBN 3-89602-645-3, S. 452-454}}
- ↑ Simon Ofenloch: Die Dr. Mabuse-Filme – Essays deutscher (Film-)Geschichte.
- ↑ Mabuse – Mit Luftgewehr in Der Spiegel, 18. Mai 1960.
Weblenken
ännern- Die 1000 Augen des Dr. Mabuse in de Internet Movie Database (engelsch)