Düütschland
| |||||
| Wahlspröök: Einigkeit und Recht und Freiheit
(düütsch för Eenheid un Recht un Freeheit) | |||||
| Natschonalhymne: Das Lied der Deutschen | |||||
.svg)
| |||||
| Hööftstadt | Berlin {{{BGR}}}° {{{BMIN}}}′ {{{NS}}}, {{{LGR}}}° {{{LMIN}}}′ | ||||
| Gröttste Stadt | Berlin | ||||
| Amtsspraak | Düütsch[1] | ||||
| Regeren Bundspräsident |
Bundsrepubliek Frank-Walter Steinmeier | ||||
| Gründ |
23. Mai 1949 (Bundsrepubliek Düütschland) | ||||
| Grött • Allens • Water (%) |
357,596 km² 2,18 % | ||||
| Inwahnertall • 31. Dezember 2022 Tellt • Inwahnerdicht |
82,719,540[2] 236/km² | ||||
| Geldsoort | Euro (EUR)
| ||||
| BBP | Nominal: 4,1 Bio. USD (4.)
KKP: 5,4 Bio. USD (5.) $ (2022) | ||||
| Tietzoon • Sommertiet |
MET (UTC+1) | ||||
| Internet-TLD | .de | ||||
| ISO 3166 | DE | ||||
| Vörwahl | +49
| ||||
Düütschland (hoochdüütsch Deutschland), amtlich Bundsrepublik Düütschland (hoochdüütsch Bundesrepublik Deutschland) is ene Bundsstaat in Middeleuropa, de sik uut sesstein Bundslänner tohoopsett un een freeheidlich-demokraatschen un sotschalen Rechtsstaat is.
Düütschland grenzt an negen Naversstaten: Däänmark, Polen, Tschechien, Öösterriek, de Swiez, Frankriek, Luxemborg un de Nedderlannen. In’n Noorden liggt Düütschland an de Noord- un Oostsee, un in’n Süden an’n Bodensee un de Alpen.
De Stadt mit den meesten Inwahners is Berlin; anner Metropolen mit mehr as ene Millioon Inwahners sünd Hamborg, München un Köln. De grootste Metropoolregioon is dat Ruhrgebeed, Frankfort an’n Main is as düütsch Finanzzentrum ook internatschonaal wichtig.
Sied de Antike leven verscheden germaansche Stämm op dat Rebeed. De Römers un de olen Greken beteken de Regioon as Germania. 962 is dat Regnum Teutonicum grünnt worrn uut dat later dat Hillig Röömsch Riek vun Düütsche Natschoon ranwussen is. In’n 16. Jhd. begünn in Düütschland de Reformatschoon un grote Delen vun Noorddüütschland övernemen den Protestantismus. Na den Koaliatschoonskriegen ünner Napoléon Bonaparte un dat dat Enn vun Hillige Röömsche Riek, grünn sik 1915 na de Wiener Kongress de Düütsche Bund.
Dat Düütschland een modernen un vereenten Natschonaalstaat wurr, begünn 1866 mit den Noorddüütschen Bund, uut den 1872 dat Düütsch Kaiseriek ranwussen weer. Na den Eersten Weltkrieg un de Düütsche Revolutschoon, is dat Kaiseriek ene Republik worrn. 1933 övernemen de Natschonaalsotschalisten de Macht, de för den Holocaust un den tweden Weltkrieg verantwoordlich sünd. Na den Krieg hebbt de Allieerten Düütschland 1949 in Besatterzonen deelt un mit den opkamen Koold Krieg hebbt sik de westlichen Besatterzonen 1951 to de Bundsrepublik Düütschland tohoopslaten, wieldes de sowjetsche Besatterzoon de Düütsche Demokaatsche Republik (DDR) worrn is. Na dat Enn vun den Kolen Krieg is de DDR 1990 Deel vun de Bundsrepublik worrn.
Düütschland is ene Industrienatschoon mit enen starke Weerschop un het na Bruttobinnenlandsprodukt de gröttste Weerdschop in Europa. Dat Land is wetlwied de drüddgröttste Improteur un Exporteur.
Landsnaam
ännernDe Landsnaam kümmt van dat Woord „düütsch“ un stammt van den oorgermaanschen *þiudiskaz ‘den Volk tohörig’af, wat van dat Woord *þeudō ‘Volk’ afleid is un van dat Oorindoeuropääsche *tewtéh₂- ‘Volk’ stammt, wo ook dat Woord „Teutonen“ van af is.[3] Dat Woord het in’n froen Middelöller toeerst de Minschen betekent, de ene kontinentaalwestgermaansche Spraak spreken doot.
De Betekung Düütschland word siet den 15. Jahrhundert bruukt, is in eenkelten Schriftstücken aver al froher betüüg; in de Frankfurter Översettung de „Goldenen Bulle“ (um 1365) heetst dat Dutschelant.
In sienen Naverspraken het Düütschland vele verscheden Namenvarianten. In anner germaanschen Spraken – Engelsch uutbenomen – leid sik de Naam ook van *þiudiskaz af, so as nedderlandsch Duitsland, däänsch Tyskland. De fransche Naam franzöösch Allemagne kümmt van’n Alemannenstamm af un het sik in anner romaanschen Spraken, man ook in dat Törksche oder Araabsche uutbreid. Dat engelsche Germany oder dat italieensche Germania kümmt van dat latiensche Germania. De slaawschen Spraken němьcь betekent Düütschland as dat stumme Land. Dat Finnsche un Eestensche hebbt mit Saksa den Naam van de middelsassische Spraak övernaamen.
Territorium
ännernIn Düütschland worden all tosamen 51 Prozent de Flach landwertschoplich bruukt (2016), Walden sünd 30 Prozent. 14 Prozent worden as Siedlungs- un Verkehrsflach bruukt. Waterflachen kummen op twee Prozent, de ännern dree Prozent verdelen sük op anner Flachen, meestens Unland un anner. Düütschland hett all tosamen negen Navers: In’n Noorden grenzt Düütschland an Däänmark, in’n Noordoosten an Polen, in’n Oosten an de Tschech’sche Republiek, in’n Süüdoosten an Öösterriek, in’n Süden an de Swiez, in’n Süüdwesten an Frankriek, in’n Westen an Luxemborg un an Belgien, un in’n Noordwesten an de Nedderlannen. De Länge vun de Grenz bedraggst all tosamen 3876 km². Daarmit is Düütschland dat europäisk Land mit den meesten Navers.
Geografie
ännern
Düütschland is mit 357,.596 km2 dat sövent gröttste Land in Europa.[4][5] De Naverlänner sünd Däänmark in’n Noorden, Polen un Tschechien in’n Oosten, Öösterriek un de Swiez in’n Süden un Frankriek, Luxemborg, Belgien un de Nedderlannen in’n Westen. Düütschland liggt in’n Noordwesten an de Noordsse un in’n Noordoosten an de Oostsee.
De höögste Punkt is de Zugspitze (2.963 m över de See) un liggt in den Alpen in’n Süden vun Düütschland. De leegste Punkt liggt an de Noordseeküst in de Gemeen Neendörp-Sassenbann (3,54 m ünner de Seespegel).
Klima
ännernDe gröttste Deel vun Düütschland liggt in de matige Klimazoon un het in’n Noorden un Westen Seeklima, in’n Oosten un Süüdoosten Landklima. De Winter sünd besünners in den Alpen in’n Süden vun Düütschland koold, in’n Noorden vun dat Land faken eer küll mit ringen Nedderslag un bedeckt Heven. De Summer köönt heet un dröög oder küll un natt sien. De Noorddeel het grotendeels Westwind, de fuchte Luft vun Noordsee mitbringt, de Temperaturen evenmatig höllt un för veel Nedderslag sorgt. De Süüdoosten het den ringsten Inflood vun dat Seeklima, so dat hier grötter Temperatuurextrmen to finnen sünd.[6]
De döörsniddliche Temperatuur dat ganze Jaar över weer in de Normaalperiood 1961–1990 8,2 °C, de middelst Döörsniddtemperaturen in den verscheden Maanden liggt twüschen −0,5 °C in’n Januar un 16,9 °C in’n Juli. De middelste Nedderslag dat jaar över is 789 Millimeter. De Februar is mit döörsniddlich 49 Millimeter de dröögste Maand, den meiste Neddersalg kümmt in’n Juni daal (85 Milimeter).[7]
De leegste Temperatuur, de je meten worrn is, weer −37,8 °C, 1929 in Wolnzach. De höögste meten Temperatuur weer 41,2 °C op’n 25. Juli 2019 in Duisburg-Baerl un in Tönisvorst.[8]
Bevölkerung
ännernDemografie
ännernNa Fortschreibung de Zensus 2011 leevden an’n 31. Dezember 2022 in Düütschland 84.358.845 Inwahners op een Flach vun 357.587,77 km². Dat Land höört mit ungefähr 236 Minschen pro km² to den dicht besiedelten Flachenstaaten. 18,3 Prozent vun de Inwahners worren in’n Joohr 2015 unner 20 Johren, 24,5 Prozent tüsken 20 un 40 Johren un 29,8 Prozent tüsken 40 un 60 Jahre oold. In’n Oller van 60 bit 80 Johren worren 21,6 Prozent de Bevölkerung, 5,8 Prozent worren öller. In’n Joohr 2019 legg dat dörgahns Oller bi 44,5 Jahren. Düütschland höört daarmit to den oollste Gesellskuppen de Welt.
Spraken
ännernIn alle Rebeden is de Mehrheitsspraak Hoochdüütsch. In den Oosten warrt ok Sorbsch snackt, wat mit de slaawschen Spraken Tschechsch un Poolsch verwandt is. In’n Noorden warrt ok Freesch, Däänsch un Plattdüütsch snackt. Verdeelt över grote Rebeden in Düütschland leevt ok en Minnerheit vun Lüüd, de Romani snacken doot.
Vele Inwahners snackt vandaag ok Russ’sch, Törksch, Poolsch, Serbsch un Kroaatsch. Dit Spraken sünd först de lesten Johren dartokamen - mit Gastarbeiders in de 1950er Johren un mit Utwannerers, de ut de fröhere Sowjetunion kamen sünd un vun Düütschen afstammt.
Kultur
ännernDe düütschen Künst- un Kulturhistorie, deren Ruten bit in de Tied de Kelten, Germanen un Römers torügg gahn, hett siet den Middteloller stil- un epochenprenten Persönlichkeiten broch.
De düütschen Kultur hettt sük, da Düütschland lang neet as Nationalstaat existeerde, över Joohrhunnerten vör allem över de gemeensame Spraak defineert; ok över de Rieksgründung 1871 herut is Düütschland faak as Kulturnation verstunn worden. Dör de Verbredung van Massenmedien in’n 20. Jahrhundert hett de Popkultur in de düütschen Gesellskupp een hoog Stellenwert krieg.
Historie
ännernPrähistorie
ännern
De Primatenaard Danuvius guggenmosi leev vöör 11 Millionen Jaren in’n Süden van dat hüdige Düütschland un gellt as een mang den eersten Aarden, de up twee Benen leep.[9] Prähistoorsche Minschen, de Homo heidelbergensis, leven tomindst sied 600.000 Jaren in dat vandaag düütsche Gebeed.[10] To de Neanderdaler, de eren Namen na den Fundoord Neanderdaal bi Düsseldörp kregen, keem vöör rund 47.500 Jaren de Homo sapiens, de anatoomsch moderne Minsch, uut Afrika na Europa towannert.[11] De an de 42.000 Jaren ole Kunst van de Swääbsche Alb uut den Jungpaläolithikum tellt as de öldste kunnige Kunst van de Minschheid.[12] Daarmang ene 42.000 jare oole Fleut, dat öldste bekannte Musikinstrument,[13] de 41.000 Jare ole Venus vom Hohlefels[14] un de an de 40.000 Jare ole Löwenmann.[15]
De Linienbandkeramiker, ene Gruppe, de uut Anatolien un över den Balkan in de Jungsteentied na Middeleuropa inwannert is, brochte Bueree un Veetucht mit. Se verdrängen van 5700/5600 v. Chr. de Jäger un Sammler uut dat hüdige Süüddüütschland. Eerst 4000 v. Chr breid sik de Bueree ook in Noorddüütschland uut un het de Ertebølle-Kultuur aflööst, de letste Jägerkultuur in Noorddüütschland.
1000 Jaren läter as annerwegens beginnt üm 2200 v. Chr. in’n düütschen Gebeed de Bronzetid, to den wichtigsten Funnen tellt de Himmelsschiev vun Nebra.[16] In de Hallstatttied (1.200–1000 v. Chr.) leven in Süüd- un Middeldüütschland Kelten un Isen keem as een nie Metall up.
Germanen un Römer
Üm 600 v. Chr., in de Noordsche Bronzetied oder de froe Iesentied keem in Noorddüütschland de Jastörp-Kultuur up, de för de Germanen eer Vöörlöper anseen warrt.[17] Van Noorddüütschland un Süüdskandinavien breiden se sik na Süüd, Oost un West to uut un assimileerten de keltschen Gruppen in Süüd- un Middeldüütschland.[18][19] De Germanen an un för sik beginnt mit dat latiensche Woord Germani, dat antike Schriever dat eerst Maal in’n 1. Jhd. v. Chr bruken un een ethnograafschen Sammelbegreep is, de keen eenheidlik Volk beteken dee.[20]
Dat Gebeed luchts den Rhien un Süüd de Donau weer in de Tied van 80 bet 260 n. Chr. Deel van dat Röömsche Riek. Een Deel van dat hüdige Hessen un Baden-Würrtemberg het ook daarto höört. Se billen dat Gebeed süüd van de Limes, dat Germania Inferior heet, Noord van de Limes weer Germania Magna. Unner Augustus het dat Röömsche Riek versocht Germanien to verövern. Se richten de Provinz Germani twischen Rhien un Elve in. Man 9 n.Chr. sind Römers in de Slacht bin Teutoborger Woold van Arminius slaan worrn. De Nedderlaag het de Römers umstimmt un se sind uut Germanien aftrokcen. Tacitus sien Wark Germania is de öldste Born, de de Germanen beschrivt.
Üm 260 sind germaansche Stämme in dat römmsche Gebed indrungen un na de Hunneninaschoon 375 un de Daalgand van dat röömsche Riek 395 sind germaansche Stämme in de Völkerwannertied na Süüdwest to trocken: de Franken grünnen dat Frankenriek in Westeuropa. de Franken verövern baiern un läter in 7. un 8. Jaarhunderd de Sassen. De oosten van dat hdüige Düütschland weer in de Tied noch slaawsch.
Völkerwannertied
ännernOostfrankenriek un Hillig Röömsch Riek
ännernRhienbund, Düütsch Bund un Noorddüütsch Bund
ännernAnfang vun de 1860er Johren hett de Konflikt vun Preußen mit Öösterriek üm de Vörmacht in’n Düütschen Bund op, de in Preußens Sieg in’ Düütschen Krieg 1866 entstahn de. De Düütsch Bund wurr op, Preußen hett etliche Rebeeden vun noord- un middeldüütsch Kriegsgegner annekteert. 1866 wurr ünner Vörherrschap Preußens de Noorddüütsch Bund tonächst as Militärbundsgrünnen grünnd. Sien Verfaten vun 1867 hett em to’n souveränen Bundsstaat maakt un hett de lüttdüütsche Lösung inleidt – also de Billen vun en düütschen Gesamtstaat ahn Öösterriek.
Düütsches Kaiserriek
ännern.jpg)
In’n Düütsch-Franzöösken Krieg sünd de süüddüütschen Staaten den Noorddüütschen Bund bitreden (1. Januar 1871). De wurr so to’n Natschonalstaat för ganz Düütschland. An den 18 Januar 1871 nehm de preußisch König Wilhelm I. in Versailles den Kaisertitel an, den he mit de nee Verfaten kreeg. Dat wurr later as Rieksgrünnerdag fiert.
Otto von Bismarck, siet 1862 preußischer Ministerpräsident, harr de Rieksgründung bedreeven un wurr eerst Riekskanzler. De Bismarcksche Rieksverfaten hett de Macht vun de konstitutionellen Monarchie stützt, weer aver ok op Moderniseeren utleggt un ambivalent; Gesetten to de School un Zivilehe weern deelwies liberal. För den Rieksdag gull en allgemeen Wahlrecht (för Mannlüüd).
Gegend de kathoolsch Kark führ Bismarck den Kulturkamp, gegen de Sozialdemokratie hett he af 1878 de Sozialistengesetten erlaaten un hett versöcht, de Arbeiders dör en Sozialgesett an den Staat to binden. De Hoochindustrie in Düütschland sorg för Weertschops- un Bevölkerungswachstum, Landfloog un en wiet Anstiegen vun den Levensstandard; Düütschland steeg to de gröttste Volksweertschop vun Europa op.
In dat „Drieikaiserjohr“ 1888 wurr Wilhelm II. Kaiser. He forder för dat wertschaplich un militärisch op Düütsch Riek de Anerkennung vun de bisherigen Grootmächte („Platz an de Sünn“) un hett sück üm nee Kolonien un Flottopbau in’ Imperialismus bemüht. Grootbritannien hett aver in en nee Bündnissystem (Triple Entente) statt Frankriek nu Düütschland utslooten.
Weimarer Republik
ännernNazi-Düütschland
ännernAlliieerte Okupatschoon (1945–1949)
ännernNa den Tweten Weltkrieg worr dat Düütsche Riek oplööst un de Rest vun Düütschland indeelt in Besettenzonen. En annern Deel weer vun de Naverstaten annekteert. Vun den Deel, vun dat Düütsche Riek, de besett weer, sünd de Bundsrepubliek Düütschland, de Republiek Öösterriek un de DDR vun worrn. An’n 3. Oktober 1990 is de DDR to’n Gellensbereek vun’t Grundgesett vun de Bundsrepubliek Düütschland bitreden. Düütschland worr in den Grenzen van de 31. Dezember 1937 updeelde; an’n 5. Juni 1945 liggten de veer Siegermachten – USA, UdSSR, Vereenigte Königriek un Frankriek – Besatzungszonen fast un harr sodenn westelk de Oder-Neiße-Lienje de Hoheitsdwang.
West- un Oostdüütschland
ännernVereenigt Düütschland
ännernDe düütsche Weddeverenigung worr an’n 3. Oktober 1990 mit de Bitritt van de DDR to de Bundsrepubliek Düütschland vollzogen; disse Dag de düütschen Eenheid worr Natschonalfierdag. De 1991 in Kraft tradd Twee-plus-Veer-Vertrag regelte de düütschen Fraag endgültig: De Veer Machten geven hör Hoheitsrechten op, bit Ende 1994 verleet hör Trupps dat Land, Düütschland kreeg sien vull staatlich Souveränität. Düütschland hett sück dorto verplicht, blots noch maximal 370.000 Soldaten to hemm.
Politik
ännernPolitsch Systeem
ännernDüütschland is ene Bundsrepubliek uut sösstein Länner un ene repräsentative Demokratie. De legislative Macht hebbt dat Parlament, dat Bundsdag heet, un de Bundsraad. Den Bundsdag wählt de Düütschen direkt in enen Mischwahlsysteem (mixed-member proportional representation). De Maten in de Bundsraad repräsenteert de sösstein Länner, de eer ook beroopt. Grundlaag för dat politsche Systeem weer vun 1949 an dat düütsche Grundgesett, dat de Bundsdag un Bundsraad mit ene Tweedrüddel-Meerheid ännern kann. Dat Grundgesett schrivt de Minschenwöörd, de deelt Macht (Legislativ, Exekutiv, Judsikativ), den Föderalismus un de Rechtsstaatlichkeid fast.[21]
De Bundspräsident, opstunds Frank-Walter Steinmeier, is de Staatsböverst. Siene Funktschoon is man grotendeels repräsentativ. Den Bundspräsident wählt de Bundsversammlung, de uut den Maten vun de Bundsdag un Gesandte uu den Länner besteit. De twede na de Bundspräsident is in de Rangfolg de Bundsdagpräsident, den de Bundsdag wählt. He överkikt den Bundsdag. De Bundskanzler, opstunds Friedrich Merz, is Regerensbaas un öövt mit sienen Kabinett de exekutive Macht uut. Den Bundskanzler berööpt de Bundspräsident, nadem dat de Bundsdag em mit ene Meerheid wählt het.
Vun 1949 an harrn de Christlich Demokratsche Union (CDU) un de Sozialdemokratsche Partei Düütschland (SPD) de Överhand in dat politsche Systeem. Betto weer jede Bundskanzler uut düsse beiden Parteien. Man de lütter Parteien, so as Fre’e Demokraatsche Partei (FDP) oder de Bündnis 90/De Grönen, hebbt in Koalitschonen mitregeert. Vun 2007 an seet ook De Linke inn Bundsdag. Se regeer betto avers nich mit. 2017 an kunn de populitsche Alternative för Düütschland (AFD) daat eerste Maal noog Stimmen winnen in den Bundsdag to kamen.
Länner
ännernDüütschland is ene Bundsrepublik un sett sik uut sösstein Länner tohoop. Jeed Land het een egen Grundgesett un bestimmt siene internen Saken grotendeels sülvenst.
| Land | Höffstadt | Flach in km² | Inwahners |
|---|---|---|---|
| Baden-Württemberg | Stuttgart | 35.751 | 11.100.394 |
| Bayern | München | 70.550 | 13.124.737 |
| Berlin | — | 892 | 3.669.491 |
| Brannenborg | Potsdam | 29.654 | 2.521.893 |
| Bremen | — | 419 | 681.202 |
| Hamborg | — | 755 | 1.847.253 |
| Hessen | Wiesbaden | 21.115 | 6.288.080 |
| Mekelnborg-Vörpommern | Swerin | 23.213 | 1.608.138 |
| Neddersassen | Hannober | 47.616 | 7.993.608 |
| Noordrhien-Westfalen | Düsseldörp | 34.113 | 17.947.221 |
| Rhienland-Palz | Mainz | 19.854 | 4.093.903 |
| Saarland | Saarbrücken | 2569 | 986.887 |
| Sassen | Dresden | 18.450 | 4.071.971 |
| Sassen-Anholt | Meideborg | 20.452 | 2.194.782 |
| Sleswig-Holsteen | Kiel | 15.802 | 2.903.773 |
| Döringen | Erfurt | 16.202 | 2.133.378[22] |
| Düütschland | Berlin | 357.376 | 83.166.711[23] |
Kultuur
ännern
Düütschland is weltwied för dat Oktoberfest un sien Wienachtsbrüük, so as Adventskränz, Wiehnachtsbööm, Stollen un anner.[24][25]
Musik
ännern
To de düütsche klassische Musik höört beröömte Komponisten so as Dieterich Buxtehude, Johann Sebastian Bach un Georg Friedrich Händel weren wichtige Komponisten in de Barocktied. Ludwig van Beethoven is de wichtigste Komponist uut de Övergangstied vun Barock to de Romantik. Carl Maria von Weber, Felix Mendelssohn, Robert Schumann un Johannes Brahms weren wichtige romantsche Komponisten. Richard Wagner weer för siene Opern bekannt. Richard Strauss weer een mang den wichtigsten Komponist in de late romantsceh un fröhe moderne Tied. Karlheinz Stockhausen un Wolfgang Rihm sünd wichtige Komponisten uut’n 20. un 21. Jaarhunnerd.[26]
2013 weer Düütschland de tweedgröttste Musikmarkt in Europa un de veertgröttste weltwied.[27] In’n 20. un 21 Jaarhunnerd weren Musikstilen so as Neue Deutsche Welle, Popmusik, Ostrock, Heavy Metal/Rock, Punk, Indiemusik, Volksmusik, Schlager un Hip-Hop (Musik). Düütsche elektroonsche Musik kunn mit Kraftwerk un Tangerine Dream in düt Genre weltwied Inflood winnen.[28] DJs för Techno un Housemusik sünd mit Lüüd so as Paul van Dyk, Felix Jaehn, Paul Kalkbrenner, Robin Schulz un Scooter oom weltwied bekannt worrn.[29]
Köök
ännernDe düütsche Köök ünnerscheedt sik je na Regioon. Brood gellt för een vun den wichtigsten Delen in de düütsche Eetkultuur mit velen verscheden regionalen Soorten Brood.[30] Swienfleesch is dat wichtigste Fleesch un warrt to velen ünnerscheedlichen Soorten Wost maakt, so as Braadwost oder Wittwost.[31]
För de düütsche Natsschonaaldrunk gellt Beer.[32] De Beerkosum tellt to den höögsten weltwied.[33] Een wichtigen Deel in de düütsche Beerkultuur het dat Reinheidsgebot, dat uut’n 16. Jhd. stammt.[34] Wien is traditschonell in den Wienanborebeden in’n Süden begäng.[35]
Sport
ännern
Football is de populäärste Sport in Düütschland. Mit meer as 7 Millionen Liddmaten is de Düütsche Football-Bund is de gröttste Footballorganisatschoon weltwied.[36] De Spelen vun düütsche Football-Bundsliga tellt to den meist beöökten Footballspelen weltwied.[37] De Footballnatschonaalmannskop för Mannslüüd het de Football-Weltmeesterschop 1954, 1974, 1990 un 2014.[38]
Düütschland steit ook bi’n Motoorsport weltiwed bavenan. Firmen so as BMW, Mercedes-Benz sünd wichtige Herstellers för den Motoorsport. De Rennfarer Michael Schumacher het in siene Motoorsportkarrieer veel Rekorden braken un de Formel 1 söven maal wunnen.[39] Sebastian Vettel tellt ook mang den spoodrieksten Formel 1-Farer.[40]
Düütsche Athlethen tellt ook to den spoodrieksten bi’n Olympschen Spelen. Se staat op’n drüdden Rang för de meist wunnen Medaillien, wenn de Bundsrepublik Düütschland un de DDR tohooprekent warrt.[41] 1936 het Berlin de olympschen Summerspelen uutdregen, de Winterspelen 1936 geev dat in Garmisch-Patenkirchen.[42] Mönken het de Summerspelen 1972 uutdregen.
Weblenken
ännern
Enkelnawiesen
ännern- ↑ Däänsch, Plattdüütsch, Sorbsch, Romani un Sater- un Noordfreesch sind Regionaal- oder Minderheidenspraken na de Europääsche Charta för Regional- oder Minneheitenspraken
- ↑ https://www.zensus2022.de/DE/Ergebnisse-des-Zensus/_inhalt.html#toc-2
- ↑ Albert L. Lloyd, Rosemaire Lühr, Otto Springer: Etymologisches Wörterbuch des Althochdeutschen, Band II, Vandenhoeck & Ruprecht 1998, S. 699–704.
- ↑ Germany. CIA. Archiveert vun’n Original an’n 9 January 2021. Afropen an’n 29 March 2020.
- ↑ Fläche und Bevölkerung | Statistikportal.de. Afropen an’n 9. Juni 2025.
- ↑ Germany - Climate, Temperate, Rainfall | Britannica. 6. Juni 2025, afropen an’n 9. Juni 2025 (engelsch).
- ↑ Wetter und Klima - Deutscher Wetterdienst - Startseite. Afropen an’n 9. Juni 2025.
- ↑ Vom DWD annulliert: Lingen verliert deutschen Hitzerekord, NDR.de, 17. Dezember 2020.
- ↑ Mike McRae, Mike: We Just Found an 11-Million-Year-Old Ancestor That Hints How Humans Began to Walk. In:. ScienceAlert 6. November 2019 (online, Archiv)
- ↑ Radiometric dating of the type-site for Homo heidelbergensis at Mauer, Germany. In: PNAS. 107, Nr. 46, 27 August 2010, S. 19726–19730. Bibcode: 2010PNAS..10719726W. doi:10.1073/pnas.1012722107. PMID 21041630. Vulltext bi PMC: 2993404.
- ↑ Homo sapiens erreichte das nördliche Europa schon vor 45.000 Jahren, in: Informationsdienst Wissenschaft, 31. Januar 2024.
- ↑ Eiszeitkunst-Höhlen Weltkulturerbe, Naumburg wieder nicht. FAZ.net, 9. Juli 2017.
- ↑ Vörlaag:Cite news
- ↑ Nicholas Conard: A female figurine from the basal Aurignacian of Hohle Fels Cave in southwestern Germany. In: Nature. 459, Nr. 7244, S. 248–252. Bibcode: 2009Natur.459..248C. doi:10.1038/nature07995. PMID 19444215. Afropen an'n 12 March 2020.
- ↑ Ice Age Lion Man is world's earliest figurative sculpture (31 January 2013). Archiveert vun’n Original an’n 15 February 2015.
- ↑ Nebra Sky Disc. UNESCO. 2013 (Archiv)
- ↑ Heather, Peter. "Germany: Ancient History". Encyclopædia Britannica Online. Archived from the original on 31 March 2019. Retrieved 21 November 2020.
- ↑ Claster, Jill N. (1982). Medieval Experience: 300–1400. New York University Press. p. 35. ISBN 978-0-8147-1381-5.
- ↑ Heather, Peter. "Germany: Ancient History". Encyclopædia Britannica Online. Archived from the original on 31 March 2019. Retrieved 21 November 2020.
- ↑ Walter Pohl: Die Germanen. 2. Auflage, München 2004, S. 3 ff.
- ↑ https://www.btg-bestellservice.de/pdf/80201000.pdf
- ↑ Thüringer Landesamt für Statistik. Afropen an’n 1. April 2021.
- ↑ Regionales. Afropen an’n 1. April 2021.
- ↑ Vörlaag:Cite news
- ↑ Christmas Traditions in Austria, Germany, Switzerland. German Ways. Archiveert vun’n Original an’n 25 December 2014. Afropen an’n 12 December 2014.
- ↑ Vörlaag:Cite encyclopedia
- ↑ The Recorded Music Industry in Japan. Recording Industry Association of Japan (2013). Archiveert vun’n Original an’n 18 August 2013. Afropen an’n 8 February 2014.
- ↑ Vörlaag:Cite news
- ↑ Sean Nye: Minimal Understandings: The Berlin Decade, The Minimal Continuum, and Debates on the Legacy of German Techno. In: Journal of Popular Music Studies. 25, Nr. 2, 2013, S. 154–184. doi:10.1111/JPMS.12032. Afropen an'n 12 December 2014.
- ↑ Vörlaag:Cite book
- ↑ Guide to German Hams and Sausages. German Foods North America. Archiveert vun’n Original an’n 22 March 2015. Afropen an’n 26 March 2015.
- ↑ Vörlaag:Cite news
- ↑ Vörlaag:Cite news
- ↑ Vörlaag:Cite news
- ↑ German Wine Statistics. Wines of Germany, Deutsches Weininstitut. Archiveert vun’n Original an’n 14 December 2014. Afropen an’n 14 December 2014.
- ↑ Herbert Schalling (21 August 2019): DFB: presidential candidate Fritz Keller promises 'no more one-man show'. Archiveert vun’n Original an’n 29 March 2020.
- ↑ Cork Gaines (22 May 2015): The NFL and Major League Baseball are the most attended sports leagues in the world. Archiveert vun’n Original an’n 31 August 2019.
- ↑ FIFA World Cup Timeline. FIFA. Archiveert vun’n Original an’n 5 March 2020. Afropen an’n 7 March 2020.
- ↑ Vörlaag:Cite news
- ↑ Vörlaag:Cite news
- ↑ Vörlaag:Cite book
- ↑ Vörlaag:Cite book
- www.deutschland.de – mehrspraakig Düütschland-Portal (hoochdüütsch, engelsch un veer annere Spraken)
Albanien | Andorra | Belgien | Bosnien-Herzegowina | Bulgarien | Däänmark | Düütschland | Eestland | Finnland | Frankriek | Grekenland | Iesland | Irland | Italien | Kosovo | Kroatien | Lettland | Liechtensteen | Litauen | Luxemborg | Malta | Moldawien | Monaco | Montenegro | Nedderlannen | Noordmakedonien | Norwegen | Öösterriek | Polen | Portugal | Rumänien | Russland | San Marino | Serbien | Slowakei | Slowenien | Spanien | Sweden | Swiez | Tschechien | Ukraine | Ungarn | Vatikaanstad | Vereenigt Königriek | Wittrussland | Zypern
Afhängige Rebeden: Färöer | Gibraltar | Guernsey | Isle of Man | Jan Mayen | Jersey | Spitzbargen
Albanien |
.svg){kind=small}
Belgien |
Bulgarien |
Däänmark |
Düütschland |
Eestland |
Finnland |
Frankriek |
Grekenland |
Iesland |
Italien |
Kanada |
Kroatien |
Lettland |
Litauen |
Luxemborg |
Montenegro |
Nedderlannen |
Noordmakedonien |
Norwegen |
Polen |
Portugal |
Rumänien |
Slowakei |
Slowenien |
Spanien |
Sweden |
Tschechien |
Törkie |
Ungarn |
.svg){kind=small}
Vereenigt Königriek |
.svg){kind=small}
Vereenigte Staaten