Dreihhals

De Dreihhals (Jynx torquilla) is de eenzige Vagel ut dat Geslecht Jynx, de in Europa leevt. In dat Geslecht gifft dat sünst ok blots noch ene Oort, den Rootbostdreihhals (Jynx ruficollis), de in Afrika leevt. De Oort kennt acht Ünneroorden, de in Delen vun Noordafrika un ganz Eurasien bet Sachalin in’n Oosten leevt. Ene Ünneroort (J. t. himalayana) leevt isoleert in en poor Rebeden in noordwesten Himalaja. De Oort dat eerste Maal wetenschoplich beschreven hett Carl von Linné 1758.

Dreihhals
Dreihhals
Systematik
Klass: Vagels (Aves) Ornen: Boombickervagels (Piciformes) Familie: Boombickers (Picidae) Ünnerfamilie: Dreihhäls (Jynginae) Geslecht: Dreihhäls (Jynx)
Wetenschoplich Naam
Jynx torquilla
Linnaeus 1758

Jynx torquilla

Utsehn

He is so wat 17 Zentimeter groot un bringt bet to 50 Gramm op de Waag. De Vagel hett en griesbruun Utsehn, korte Been, en griesen, recht korten, spitzen Snavel un en langen, griesbrunen Steert mit dree swarte Striepen. Heken un Seken sünd kuum utenannertoholen. Ok de Jungen seht jüst so ut as jümehr Öllern, sünd aver meist wat bruner un de Bost kann binah witt wesen.

Stimm

In de Balz-, Brööt- un Optuchttiet köönt de Dreihhäls temlich opfallen. Annertiets sünd se aver kuum to marken. De Gesang is temlich düüdlich un nich to verwesseln. He sett sik ut ‚gäh‘-Ropen, de in de Toonhööch anstiggt, tohoop, de kort achtereenanner toeerst nasal un denn luut in ‚kje‘ övergaht. Faken singt de Partners, as se op’n Pahl sitt, in Duett.

Vör allen junge Vagels, aver ok öllere sett en Zischluut in, wenn se bedroht sünd. Ok dat Bewegen jüst as en Snaak is denn mitünner to sehn, dat Mimikry schall den Gegner bang maken.

Verbredensrebeet

Bröödrebeet

Dat Brootrebeet vun de Nominatform is ganz Europa, vun’n Atlantik bet to’n Ural. In’n Noorden reckt dat bet an’n Polarkreis, in’n Süüdwesten bet na Middelspanien un in Grootbritannien vör allen in Schottland. In’n Süden un Oosten leevt se mit annere Ünneroorden tohoop: J. t. tschusii (lütter un mehr rootbruun), leevt vun Korsika, Italien över Dalmatien un Delen vun’n Balkan; J. t. mauretanica (ok wat lütter as de Nominatform, heller, mit witte Bost), de op Sardinien, Sizilien, in Delen vun Noordafrika un op de Balearen leevt, un J. t. sarudnyi (blasser as de Nominatform), de in’n Ural und in en breden Striepen dör Süüdsibirien, Zentralasien, noordwesten Himalaja bet an’n Pazifik leevt. Se leevt ok op Sachalin, Japan un an de Küst vun Süüdchina.

Wannern

De Dreihhals is de eenzige europääsche Boombicker, de över lange Streken tüht. Alleen de Vagels op Korsika, Sardinien, Sizilien un Zypern blifft in’n Winter an Oort un Steed oder teht över korte Streken, jüst as J.t.mauretanica un de Vagels in’n Süden vun Asien. De Dreihhals flüggt vun August an weg un kaamt de twete Week in’n März bet eerste Week in’n April wedder trüch.

Överwinern doot se süden de Sahara in en breden Striepen vun Senegal, Gambia un Sierra Leone in’n Westen bet na Äthiopien in’n Oosten; na Süden reckt dat bet na de Demokraatsche Republiek Kongo un Kamerun.

Levensruum

Dreihhäls leevt in apene un halvapene Landschoppen mit enkelte oder wenige Bööm. Slatene Woolden un Steppen ganz ahn Bööm, Wöösten un hoge Bargen möögt se gor nich. Vör allen Parklandschoppen, grote Goorns un Wienborebeden sünd dorgegen ideale Levensrüüm för den Dreihhals. Ok lichte Barken-, Fuhren- un Lärkenwoolden, weniger faken sogor Auwoolden warrt besiedelt. Dat Anbott an Nohren un de Bröödmööglichkeiten in Boombicker- oder natürliche Boomhöhlen begrenzt ehr Vörkamen. Allgemeen möögt de Vagels lever Gegenden mit kontinental Klima. De Rebeden, in de se överwintert, reckt vun’t Flachland bet wiet in de Bargzoon.

Nohren

In sien Brootrebeet bruukt de Dreihhals bestimmte Oorden vun Eemken ut de Geslechter Lasius un Tetramorium. Nich so geern hebbt se Eemken ut dat Geslecht Formica. Mehst freet se Poppen un Larven, aver ok utwassene Eemken, weniger faken ok annere Insekten as Blattlüüs, Rupen vun Botterlickers un Käver oder Frücht un Beren.

De Nohren warrt mehrst op’n Bodden mit de lange backige Tung opleest. De Dreihhals kann ok den Bo vun Eemken mit sienen Snavel opkloppen. Wat he nich verdauen kann, dat speit he wedder ut.

Verholen

De Dreihhals is an’n Dag aktiv un faken in’n Ingang vun siene Broothöhl to sehn. De Vagel höört to de nich ganz so gauen Flegers, wobi he in’t Daal vun sien Flaag, de lieks as en Well geiht, de Flünk an’n Körper anleggt. He kladdert kuum un kann sik blot slecht mit de wieken Steertfeddern afstütten. Faken is he an’n Bodden, tomehrst an’t hüppen. Dat Koppdreihn, dat em den Naam geven hett, is blot in Situatschonen, in de he bedroht is, to sehn. In disse Situatschoon stellt he bi mehrst oprechten Körper de Koppfeddern op un pluustert sien Steert. Den Kopp dreiht un wennt he, ok de Tung kann he rutsleudern. De Vagel is nich scho. In de Bröödtiet leevt se as Poor un territorial, de annere Tiet, besünners in’n Winterrebeden, enkelt un as Buttjers.

Foortplanten un Broot

Jynx torquilla

As Höhlenbröder, de sik sülvst kene Höhlen boen kann, is de Dreihhals op dat Vörhannenwesen vun natürliche Höhlen in Bööm oder vun Boombickers anwiest. He geiht ok op Nestkassens. Faken smitt he ok in Höhlen, de al besett sünd, de annern Vagels un de Eier rut. De Dreihhals is blots solang treu, bet de Jungen flügge sünd, denn geiht Heken un Seken wedder uteneen. Dat Seken leggt meist söss bet teihn Eier, mal ok bet to 14, mitünner aver blots een oder twee. Welke Tieden bröödt he ok tweemal in’t Johr, graad bi de Vagels, de wieder in’n Süden leevt, denn aver mit weniger Eier. De beiden Öllern bröödt so wat 14 Daag lang un de Jungen leevt denn noch 18 bet 22 Daag in’t Nest. Nochmal 14 Daag later sünd se denn al sowiet, dat se jümehr Öllern alleen laten doot.

Bestand

Al in’t 19. Johrhunnert füngen de Dreihhäls an, rorer to warrn. Siet de 1950er Johren is dat sogor noch duller warrn. In de 1980er Johren hebbt se sik kort wedder verhaalt, aver al gau güngen de Bestandstallen wedder dal. Wetenschoplers gaht dorvun ut, dat in Middeleuropa so bi 50.000 Poren na sünd. In Düütschland, de Nedderlannen, Österriek, Tschechien un de Swiez steiht de Dreihhals op de Rode List.

Wichtigste Oorsaken vun dat Trüchgahn sünd de Landschop, de sik dör den Minschen ännert, de Streihaaftwischen, de jümmer rorer warrt, de Insatz vun Bioziden etc.

Kiek ok bi

• List vun Vagels, mit allerhand plattdüütsche Vagelnaams un Naams ut de Naberspraken
• Projekt: Deerternaams up Platt