Grootmacht
Grootmacht warrt en Staat nömmt, wenn he in de Geopolitik en Woort mit to snacken hett.
Defensive un offensive Grootmächte
ännernFaken warrt seggt, en defensive Grootmacht möss sik gegen jedeen annern Staat mit militäärsche Kraft verdeffenderen könen. En offensive Grootmacht möss noog Kraft hebben, allerwegens in de Welt militäärsch mit to snacken. „Man dat is amenne nich eendüdig un allgemeen defineert, wat „Grootmacht“ bedüden deit, vundeswegen kann een sik dor over in’e Plünnen heen, ob en Staat as Grootmacht to gellen hett oder nich.“[1]
Allerhand Definitschonen
ännernDe Brockhaus seggt, en „Grootmacht“ weer dat Woort „for en Staat, den siene Meenung in dat internatschonale Leven (Diplomatie, Fredensslüsse, Kongresse) höört un mit togrunne leggt weern mutt, vunwegen, datt he sik ok in Striet mit de Mehrtahl vun de annern Grootmächte mit siene Macht dörsetten konn“.[2]
Na Erich Beyer weert de Staten Grootmächte nömmt, „de ehr Woort in de Weltpolitik höört warrt“. So’n Länner weern in dat late 18. Johrhunnert (as Sweden un Spanien utscheedt weern) Grootbritannien, Frankriek, Russland, Preußen un Öösterriek. In dat 19. un 20. Johrhunnert sünd de USA un Japan do noch tokamen.[3]
Dat Woort „Grootmacht“ is in dat fröge 19. Johrhunnert upkamen, as Frankriek siene Hegemonie an’t Enne vun Napoleon siene Tied dör de Pentarchie aflööst wurrn is, wo de fiev Siegermächte Russland, Öösterriek, Grootbritannien un Preußen sik tosamen mit Frankriek, wat besiegt wurrn weer, dor up den Kongress vun Wien over eenig wurrn sünd. Toeerst sünd bloß man düsse fiev Mächte „Grootmächte“ nömmt wurrn.
Literatur
ännern- Karl-Georg Faber: Von den ‚Großen Mächten‘ zu den ‚Weltmächten‘. Abschnitt 5 des Lemmas Macht, Gewalt. In: Otto Brunner, Werner Conze, Reinhart Koselleck (Hrsg.): Geschichtliche Grundbegriffe. Historisches Lexikon zur politisch-sozialen Sprache in Deutschland. Band 3, Stuttgart 1982, S. 930–935.
- Paul Kennedy: Aufstieg und Fall der großen Mächte, 1987, ISBN 3-596-14968-1.
- Henry A. Kissinger: Das Gleichgewicht der Großmächte. Metternich, Castlereagh und die Neuordnung Europas 1812-1822. 2. Uplage, Zürich 1990.
- Egmont Zechlin: Bismarck und die Grundlegung der Deutschen Grossmacht. Stuttgart 1930.
- O. Redlich: Österreichs Aufstieg zur Großmacht. 4. Upfl. 1962.