Hawaiigoos

De Hawaiigoos, ok Nēnē nömmt (Branta sandvicensis), is en Goos, de to de Seegöse un dor ok to de Echten Göse mit rekent warrt. As all Göse höört se to de Aantenvagels mit to. Se leevt up Hawaii. De Goos is en bekannt Bispeel for den Infloot vun de Europäers un vun de Tiere, de de mitbrocht hefft up de Populatschoon vun inheemsche Deerter in veel Gemarken vun düsse Eer. 1778 hett dat bi 25.000 Hawaiigöse geven, 1950 weern dor noch bi 30 Göse vun over. Bit 1999 is de Tahl wedder up bi 1.000 Vagels kladdert.

Hawaiigoos
Hawaiigoos
Systematik
Ünnerstamm: Warveldeerten (Vertebrata) Klass: Vagels (Aves) Ornen: Gösevagels (Anseriformes) Familie: Aantenvagels (Anatidae) Ünnerfamilie: Göse (Anserinae) Tribus: Echte Göse (Anserini) Geslecht: Seegöse (Branta) Oort: Hawaiigoos
Wetenschoplich Naam
Branta sandvicensis
Vigors 1833

Eier von de Hawaiigoos

Wie se utsütt

De Hawaiigoos hett dörgahns brune Feddern. An’n Kopp sünd se, gegen den Hals over, en beten dunkerer. De Goos is en beten wat lüttjer, as de Ganner. De Ganner weggt bi 2,2 kg, de Goos bi 1,9 kg. Sust verscheelt se sik nich wieter. Dat Ruden duert bi fiev Weken lang. In düsse Tied könnt de Hawaiigöse nich flegen un kaamt in Gefohr gegen de Tiere over, de jem freten wüllt. Hawaiigöse weert 25 bit 30 Johre oold.

Wat se freten deit

Kopp

En Trupp Hawaiigöse up Hawaii

Henwies

De Hawaiigoos fritt man bloß Planten, sunnerlich Gras, Saat un Beeren.

Wo se leven deit

De Hawaiigoos leevt un brott heel un deel an Land up kole, man fruchtbore Lavafeller in 1.500 bit 2.000 m Hööchde. Dor treckt se ok ehre Jungen up. Dor gifft dat keen Beken oder Pöhle. Man dat regent faken un dat gifft bannig veel Dau. Vundeswegen wasst up de Lavafeller allerhand Gräser, Strüker mit Beeren un annere Planten, de nich hooch weert. As de Naam al seggt, is de Goos tohuse up de Eilannen vun Hawaii, wat to de USA tohören deit. Dor leevt se up dat Eiland Hawaii up den Vulkankegel vun den Mauna Loa un up de Eilannen Maui un Kauai. As Standvagel blifft se dor dat ganze Johr over.

Wie se sik vermehren deit

Goos un Ganner blievt dat ganze Leven tosamen. Bröden doot se vun November bit Februar. De Göse boot dat Nest up’e Eer un staffeert dat mit Dunen ut. De Goos leggt veer bit seven Eier un brott um un bi een Maand lang. Dat duert denn twee bit dree Maande un de Jungen könnt dat Nest verlaten.

Gefohr

Up de ganze Welt is de Hawaiigoos de roorste Göseaart. Vunwegen Jagd, man ok vunwegen Feende, as Katten oder Hunne, de up de Eilannen insleept wurrn sünd, mutt man sik Sorgen maken over dat Utstarven vun de Vagels. Ok Touristen, de de Vagels vun’t Auto ut fodern doot, bringt de Göse in Gefohr, wiel se sik denn mehr an’e Straten upholen doot un dootföhrt weert. De IUCN seggt, 1999 harr dat wedder knapp 1.000 Deerter geven. De Populatschoon warrt jummers noch grötter, man up de Rode List steiht de Aart unner den Status „hett al wat afkregen“. Hüdigendags weert se schuult dör Schuul vun dat Habitat un dör Kuntrull vun Katten un Hunne.

Literatur

• Jonathan Alderfer (Rutg.): Complete Birds of North America. National Geographic, Washington D.C. 2006, ISBN 0-7922-4175-4.
• T. Bartlett: Ducks And Geese – A Guide To Management. Crowood, Swindon 2002, ISBN 1-85223-650-7.
• Hartmut Kolbe: Die Entenvögel der Welt. Ulmer, Stuttgart 1999, ISBN 3-8001-7442-1.
• Erich Rutschke: Wildgänse, Lebensweise – Schutz – Nutzung. Parey, Berlin 1997, ISBN 3-8263-8478-4.

Weblenken

Hawaiigoos. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.